Δημήτρης Ψαθάς

Στάθηκε δίπλα στο λαό στα δύσκολα χρόνια

Σαν σήμερα 13 Νοεμβρίου 1979, ο Δημήτρης Ψαθάς, αφού πέρασε από την «Ελευθεροτυπία» και άφησε το χρονογράφημά του, πήγε σε συμβολαιογραφείο για υπόθεσή του, όπου και παραπονέθηκε σε φίλο του που τον συνόδευε ότι δεν αισθανόταν καλά. Πριν προλάβουν να του προσφέρουν οποιαδήποτε βοήθεια, έπεσε νεκρός. Όμως ο Ψαθάς μένει “ζωντανός” με το έργο του, που εξακολουθεί να παίζεται και να επανεκδίδεται.

Ο κορυφαίος θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος Δημήτρης Ψαθάς έφυγε σε ηλικία 72 χρόνων. Γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου και ήρθε στην Ελλάδα το 1923 μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, φέρνοντας μαζί του τις μνήμες της εφηβείας του που το 1966  τον οδήγησαν να γράψει ένα χρονικό για τη ζωή, τους διωγμούς και την αντίσταση των Ελλήνων στη Μικρά Ασία και ιδιαίτερα στον Πόντο.

Τελειώνοντας τις σπουδές του στρέφεται στη δημοσιογραφία, την ευθυμογραφία και το θέατρο. Ξεκίνησε την καριέρα του σαν δικαστικός συντάκτης για να φτάσει να γίνει ένας από τους κορυφαίους του χρονογραφήματος. Επίσης έγραψε πολλές κωμωδίες που παίχτηκαν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, όπως επίσης έγιναν και πετυχημένες ταινίες. Μέσα από αυτές κατάφερε να δώσει ανάγλυφα βασικές πτυχές της εποχής του και της ψυχής του λαού.

Το …μεταξικώς “σωτήριον έτος” 1937, ο 30χρονος συντάκτης του δικαστικού ρεπορτάζ Δημήτρης Ψαθάς ‚τάραξε τα βαλτωμένα ύδατα του σοβαροφανούς, απωθητικά καθαρευουσιάνικου δικαστικού ρεπορτάζ με ένα βιβλίο του, που απομυθοποιούσε και σατίριζε, με τη γλώσσα του λαού, τα στραβά κι ανάποδα, τα φαιδρά και παράλογα, που περνούν την “πύλη” των δικαστηρίων και αναλόγως προκαλούν “κέφια” ή “νεύρα” στους λειτουργούς της Θέμιδας.

Τίτλος του βιβλίου, που επαινέθηκε από επιφανέστατους κριτικούς της εποχής (Σπ. Μελά, Π. Νιρβάνα, Γρ. Ξενόπουλο, Αιμ. Χουρμούζιο, κ.ά.), “Η Θέμις έχει κέφια”. Το 1938 έφερε το δεύτερο βιβλίο “Η Θέμις έχει νεύρα”, όπου και το “κλασικό” ευθυμογράφημα “Η τσάντα και το τσαντάκι” μιας κυρίας στο λεωφορείο, η οποία πλήρωσε το νευρωτικό της άνοιξε — κλείσε τσάντα και τσαντάκι με χαστούκι από συνεπιβάτη της και με την αθώωσή του στο δικαστήριο.

Το 1940 γίνεται πανελλήνια γνωστός με το χιουμοριστικό του μυθιστόρημα «Μαντάμ Σουσού». Ακολουθούν τα «ορκίζομαι να ειπώ την αλήθεια», «Το χιούμορ της Κατοχής», «Από την εύθυμη πλευρά», «Οικογένεια Βλαμμένου».

Στο θέατρο ο Δ. Ψαθάς πρωτοεμφανίστηκε το 1940 με την κωμωδία «Το στραβόξυλο» που την παρουσίασε ο Βασ. Αργυρόπουλος. Ακολούθησαν πλήθος θεατρικά έργα, που παίχτηκαν απ’ όλους σχεδόν τους κεντρικούς θιάσους της Αθήνας και τους σημαντικότερους Έλληνες ηθοποιός.

Την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης ο Δ. Ψαθάς την απεικόνισε με το δικό του προσωπικό ύφος στα βιβλία «Χειμώνας» (1945) και «Το χιούμορ της εποχής» (1946). Σημαντικό έργο εκείνης της περιόδου και επίκαιρο σε πολλά του σημεία, θεωρείται το «Φον Δημητράκης» που ανέβηκε το φθινόπωρο του 1946 στο θέατρο «Βρετάνια» από το θίασο Ενωμένων Καλλιτεχνών με τον Αιμίλιο Βεάκη και ου απαγορεύτηκε τον ίδιο χρόνο για το προοδευτικό του περιεχόμενο.

Στάθηκε δίπλα στο λαό στα δύσκολα χρόνια. Πάλεψε στα χρόνια της Κατοχής και σε άλλες κρίσιμες περιόδους για τον τόπο.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι «ο Δ. Ψαθάς απ’ όλο το έργο του ξεχώριζε δύο: Το “Φον Δημητράκη” και τη “Γη του Πόντου”, γιατί αυτά τον χαρακτήριζαν σαν άνθρωπο. Ηταν η πιο βαθιά και σοβαρή του πλευρά, καθώς αποτελούν ύμνο στην αντίσταση και στην πατρίδα», είπε παλαιότερα η κόρη του Μαρία Ψαθά.

ΗρακλήςΚακαβάνης