«...θα 'σαι για πάντα μέσα σ' όλο τον κόσμο»

Ο ποιητής μας Γιάννης Ρίτσος, ο «παρηγορητής του κόσμου», που από την «πληγή» του «κοίταξε του κόσμου την πληγή» και από τα 25 κιόλας χρόνια του έγινε μέλος του ΚΚΕ, ιδιότητα που τίμησε μέχρι τέλους, έφυγε σαν σήμερα από κοντά μας πριν από 32 χρόνια. Το έργο του όμως είναι πάντα δίπλα στις «λεωφόρους του μέλλοντος». Με το ποιητικό του έργο στέκεται μπροστά σε όλες τις μεγάλες στιγμές της Ιστορίας του Κόμματος και του τόπου μας, σχεδόν όλου του 20ού αιώνα, και παίρνει τη δική του ξεχωριστή θέση στον αγώνα των εργαζομένων, για να αποτινάξουν τα δεσμά της εκμετάλλευσης. Είναι ο ποιητής που πάντα με πράξεις έγραφε το ποίημα των καιρών του, των καιρών μας, γι' αυτό άλλωστε για εκείνον οι μόνες του περγαμηνές ήταν τρεις λέξεις: «Μακρόνησος, Γυάρος, Λέρος».

«Κι εγώ μαζί σας αντρώθηκα, σύντροφοι,

στις φυλακές, στα κρατητήρια, στα ξερονήσια,

παιδί κι εγώ της Ελλάδας

παιδί του Κ.Κ.Ε.

πολεμώντας μαζί και τραγουδώντας -

ω, σύντροφοι, σύντροφοι,

το πιο τρανό τραγούδι που έμαθα

το πιο πλατύ τραγούδι που έπραξα

το πιο βαθύ τραγούδι που τραγούδησα

ήταν αυτό που τραγουδάω και τώρα

αυτό που τραγουδάμε όλοι μαζί:

ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝΩΘΕΙΤΕ,

ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝΩΘΕΙΤΕ».

Από την πρώτη του εμφάνιση στα Γράμματα τη δεκαετία του '30 έως και το τέλος της δημιουργικής του πορείας, μας έδειξε και μέσα από την ποίησή του πώς να αντιστεκόμαστε σε κάθε μορφή θανάτου, φυσικού και κοινωνικού. Αρνιόταν ό,τι καταστρέφει και υποβαθμίζει τη ζωή. Υπηρετούσε ό,τι την έκανε να αξίζει. Έλεγε χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξή του για την ποίηση στο περιοδικό «Η λέξη»: «Το ποίημα ξεπηδάει από μιαν ανάγκη να αποδοθεί η σιωπή, από μιαν εντολή της ανθρώπινης προϊστορίας, ιστορίας και μεθιστορίας. Με εντολή που δίνεται στον ποιητή άθελά του κι εκφράζεται μέσα από αυτόν. Γράφοντας ποίηση κάνει, χωρίς να το ξέρει, μια μάχη, σώμα με σώμα, με το θάνατο. Κι όταν λέμε θάνατο δεν εννοούμε μόνο τον φυσικό, αλλά και όλες τις μορφές κοινωνικού θανάτου. Η καταπίεση, η σκλαβιά, οι επιθυμίες που δεν εκπληρώνονται, όλα αυτά είναι μια καθημερινή εκτέλεση, ένας θάνατος. Κι όσο θα υπάρχει θάνατος, θα υπάρχει και αντίσταση στο θάνατο. Μια αναμέτρηση μ' αυτή τη μορφή θανάτου είναι η πολιτική ποίηση (τουλάχιστον η δική μου πολιτική ποίηση), μια μάχη για να φτάσουμε στο "αταξικό γαλάζιο", όπως γράφω σε ένα ποίημά μου για τον Νερούντα...».

Ο λόγος του, παρά τη φυσική του απουσία, μένει κοντά μας, στους αγώνες, στα μνημεία των ηρώων μας, στα συνθήματά μας, στις πιο προσωπικές και «χαμηλόφωνες» στιγμές μας. Στέρεος, δείχνοντάς μας πάντα: «Από δω προς τον ήλιο»...

Τον θυμόμαστε πάντα και τιμούμε σήμερα τη μνήμη του με το δικό του «Επιλογικό»:

«Να με θυμόσαστε - είπε. Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα

χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια,

για να σας φέρω ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα.

Την ομορφιά

Ποτές μου δεν την πρόδωσα. Όλο το βιός μου το μοίρασα δίκαια.

Μερτικό εγώ δεν κράτησα. Πάμπτωχος. Με ένα κρινάκι του αγρού

τις πιο άγριες νύχτες μας φώτισα. Να με θυμάστε.

Και συγχωράτε μου αυτή την τελευταία μου θλίψη:

Θάθελα

ακόμη μια φορά με το λεπτό δρεπανάκι του φεγγαριού να θερίσω

ένα ώριμο στάχυ. Να σταθώ στο κατώφλι, να κοιτάω,

και να μασώ σπυρί σπυρί το στάρι με τα μπροστινά μου δόντια

θαυμάζοντας κι ευλογώντας τούτον τον κόσμο που αφήνω,

θαυμάζοντας κι Εκείνον που ανεβαίνει το λόφο στο πάγχρυσο λιόγερμα. Δέστε:

Στα αριστερό μανίκι του έχει ένα πορφυρό τετράγωνο μπάλωμα. Αυτό

δεν διακρίνεται πολύ καθαρά. Κι ήθελα αυτό προπάντων να σας δείξω.

Κι ίσως γι' αυτό προπάντων θα άξιζε να με θυμάστε».

Γιάννης Ρίτσος - «Επιλογικό»

Παρακολουθήστε το αφιέρωμα που είχε παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ «100 χρόνια ΚΚΕ - 50 χρόνια ΚΝΕ» (2018) για τον μεγάλο ποιητή Γιάννη Ρίτσο σε καλλιτεχνική επιμέλεια του Θάνου Μικρούτσικου.