Ο Ανθρωπος με το ταμπούρλο

Τάσος Λειβαδίτης «Ο άνθρωπος με το ταμπούρλο» 1956 (απόσπασμα)

 Η ασετυλίνη που σφυρίζει στη γωνιά
ένα σπασμένο παράθυρο φιμωμένο με σκοτάδι.
Η σκεπή του μαγειρείου μπάζει νερά.
Βουίζει μες στις χαραμάδες ο άνεμος.

– Θωμά, πάρε τσιγάρο
και μη σκαλίζεις τα δόντια σου, Θωμά.
Μάταια ψάχνεις για ένα τριματάκι
απ' το παλιό παιδικό χριστόψωμο.
Βουίζουνε τα φλόγιστρα του πετρελαίου. Ο Θωμάς
σφίγγει στα γόνατά του μια πατάτα
και καθαρίζει ήσυχα ήσυχα. Τ' άλλο του χέρι είναι κομένο.

Κοιτάμε με την άκρη του ματιού το σκοπό που μπαίνει
μ' ένα φύσημα παγωμένου αέρα. Το σαγώνι του
θα τρέμει πίσω απ' το χακί κασκόλ.

Σηκώνεις το γιακά της χλαίνης σου. Χιονίζει.
Μια πλάκα φωνογράφου στο Διοικητήριο. Πιο μακριά
η σιωπή. Καλή νύχτα, καλά Χριστούγεννα.
Συλλογιέσαι τ' άστρα πίσω απ' την καταχνιά
σκέφτεσαι πως αύριο μπορεί να σε σκοτώσουν.
Μα απόψε αυτή η φωνή είναι μια τσέπη μάλλινη
χώσε τα χέρια σου.
– Καληνύχτα, Θωμά, καλά Χριστούγεννα.

Κ' η καρδιά σου φωτίζεται σαν χριστουγεννιάτικο τζάμι.

                                                                          Μακρόνησος 1950

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ «ΡΙΖΟΧΑΡΤΟ»

Ο Ανθρωπος με το ταμπούρλο (1956)

Στίχοι του Τάσου Λειβαδίτη γραμμένοι σε πακέτα τσιγάρα. Κριτική της ποίησης

Αυτό, λοιπόν, είναι η άμεση απάντηση του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη προς όσους διαλαλούν τη θεωρία τους «η τέχνη για την τέχνη». Καταγράφοντας τη σκέψη του σε ελεύθερο στίχο, ο ποιητής κατεβαίνει από το βάθρο ο ίδιος και ξεφεύγει από τη φορμόλη της ιστορικής δόξας, φωνάζοντας «Ε! τι κάθεστε λοιπόν ποιητές. Ποιος θα σας δει κρυμμένους στα σκοτεινά γραφεία σας τα φορτωμένα με χαρτιά για ποιον γράφετε για μας για τον κόσμο τούτο ή για τον ιστορικό του μέλλοντος που θα υποθέσει το τι θέλει να πει ο ποιητής... Γιατί αν θέλετε μια αστική επίφαση υστεροφημίας σας τη χαρίζουμε. Μα τάχα τα ποιήματα να αξίζουν κάτι άμα καταφέρουν τώρα τον άνθρωπο που δε χαρίζει το χρόνο του σε ρεμβασμούς δίχως να σταθεί να στήσει αυτί και να ανοίξει τις πύλες του μυαλού του και να το αφήσει να ριζώσει και να ανθίσει εκεί το λουλούδι της πολυπόθητης άνοιξης. Γιατί αν δεχτεί ο μηχανοδηγός, η αντρογυναίκα της λαϊκής ή ο εναερίτης να σας ακούσει κι αν σας δανείσει ένα μικρό χώρο στη σκέψη τους που τόσες έννοιες την πολιορκούν σημαίνει πως κάτι αξίζει».

Οι ποιητές του καιρού μας, είτε κομπάζουν μακριά από τον κόσμο και ακόμα πιο μακριά από την πνευματική του δίψα κάνοντας τον πνευματικό τους μόχθο στεγνό εμπόρευμα που απευθύνεται στους κατέχοντες, είτε κρύβονται από ντροπή γιατί τους έπεισαν πως αυτό που κάνουν είναι κάτι ασήμαντο και γελοίο. Κι είναι λίγοι, μετρημένοι στα δάχτυλα, αυτοί που επιδιώκουν να φέρουν το πανανθρώπινο αγαθό της απόλαυσής της κοντά στις πλατιές μάζες. Γιατί όταν ο ποιητής γίνει ένα με τους πολλούς, όχι με φτηνή λαϊκίστικη προδιάθεση μα με την ευθύνη που του προσδίδει η θέση του στην κοινωνία, τότε αναπτύσσεται η αίσθηση του ωραίου και αυτό γκρεμίζει τα οχυρά της κακογουστιάς και τα παλάτια του συμβιβασμού γιατί η ποίηση και η τέχνη ξέρει να διεκδικεί το άριστο.

Οι στίχοι του ίδιου γράφτηκαν σε πακέτα τσιγάρα στο καφενείο, στην εξορία, στο δρόμο και ταξίδεψαν από χέρι σε χέρι σε ένα κομμάτι χαρτί κι από στόμα σε στόμα σαν τραγούδι κι έγιναν η ανάσα μας. Κι αλήθεια στις λαϊκές και πάνω στις κολόνες και στις οικοδομές ως και σήμερα τραγουδούν τη «Δραπετσώνα». Ε! τι καθόσαστε λοιπόν ποιητές!

Μαρία ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ