 |
|
Τραμ στην Εγνατία στο ύψος της Δραγούμη |
Τελικά το 1908 η Βελγική Εταιρεία ξεκίνησε τις εργασίας του εξηλεκτρισμού της πόλης. Ως κατάλληλος χώρος για την ανέγερση του εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κρίθηκε ο κενός χώρος απέναντι από το πεδίο του Άρεως, στη γωνία Βας. Γεωργίου και της οδού που ονομάστηκε Έδισσον.
Στα τάγματα 999 που προωθήθηκαν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου οι
αυτομολήσεις άρχισαν ήδη κατά τη διάβασή τους από την Αθήνα και τον
Πειραιά. Ανάμεσα σε αυτούς που ήρθαν οε επαφή με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ήταν ο
Γκέρχαρντ Ράινχαρτ, που προωθήθηκε στο βουνό. Κατά τη μεταφορά τους στα
νησιά τα τάγματα 999 είχαν μεγάλες απώλειες από αγγλικές επιθέσεις, που
βύθισαν τα πλοία και τα καΐκια σια οποία είχαν επιβιβασθεί. Στον
νησιωτικό χώρο οι αντιφασιστικοί πυρήνες στα τάγματα 999 ήταν ισχυροί
στη Σάμο και τη Μυτιλήνη. Με τη βοήθειά τους ο ΕΛΑΣ Σάμου διέλυσε και
αφόπλισε μια μονάδα Ιταλών μελανοχιτώνων, που πολεμούσαν στο πλευρό των
Γερμανών. Αυτό επέτρεψε στους Άγγλους να αποβιβασθούν στη Σάμο χωρίς να
συναντήσουν αντίσταση. Σε εφαρμογή, όμως, μιας πάγιας πολιτικής, οι
Άγγλοι απαίτησαν την παράδοση των Γερμανών αντιφασιστών που πολεμούσαν
από τις τάξεις του ΕΛΑΣ, τους οποίους προώθησαν σε στρατόπεδα
αιχμαλώτων.
Στη Ρόδο και την Κάρπαθο η τοπική διοίκηση της Βέρμαχτ επέδειξε
ιδιαίτερη αγριότητα όσον αφορά την καταπίεση του ελληνικού πληθυσμού και
την καταστολή των κρουσμάτων ανυπακοής και συνεργασίας με την Αντίσταση
των «πολιτικών» των ταγμάτων 999. Κατά την υποχώρηση των Γερμανών από
την Ελλάδα, ήταν πολύ δύσκολο λόγω της αγγλικής ναυτικής υπεροχής να
εκκενωθούν τα Δωδεκάνησα. Οι πιο αξιόμαχες μονάδες απομακρύνθηκαν
αεροπορικώς, κάποιες με απώλειες διά θαλάσσης, αλλά τελικά έμειναν
αποκλεισμένοι περίπου 11.000 Γερμανοί στρατιώτες. Ανάμεσά τους ήταν
φανατικοί έτοιμοι να πολεμήσουν μέχρι την τελευταία σφαίρα, που
ονειρεύονταν να μετατρέψουν τη Ρόδο σε πυρήνα του μελλοντικού Τέταρτου
Ράιχ, αλλά και «πολιτικοί» των ταγμάτων 999 που υφίσταντο άγρια
καταπίεση. Ανάμεσα στον Ιανουάριο και τον Μάρτιο του 1945 εκτελέστηκαν
στη Ρόδο 11 Γερμανοί στρατιώτες και καθώς οι Βρετανοί, μετά τη
συνθηκολόγηση της Γερμανίας στις 8 Μαΐου 1945, άφησαν τους τυπικά
παραδοθέντες Γερμανούς της Ρόδου κάτω από την παλαιά τους διοίκηση, οι
διώξεις των αντιφασιστών στρατιωτών συνεχίστηκαν. Οι επικεφαλής μιας
μικρής έκτασης τοπικής ανταρσίας παραδόθηκαν από τους Γερμανούς
αξιωματικούς στους Άγγλους, οι οποίοι τους μετέφεραν και τους φυλάκισαν
σε απομόνωση στην Αίγυπτο.
Στη Λήμνο επίσης δρούσε ανάμεσα στις γερμανικές δυνάμεις ένας ισχυρός
αντιφασιστικός πυρήνας, στον οποίο ανήκε μεταξύ άλλων ο κατοπινός
ιστορικός του εργατικού κινήματος , καθηγητής του Πανεπιστημίου του
Μάρμπουργκ , Βόλφγκανγκ Άμπεντροτ .. Κατά την εκκένωση του νησιού από
τους Γερμανούς, ο Άμπεντροτ αυτομόλησε μαζί με άλλους πέντε στρατιώτες
στον ΕΛΑΣ , από τον οποίο προωθήθηκαν στη Λέσβο , όπου χρησιμοποιήθηκαν
στην προπαγάνδα που απευθυνόταν στη γερμανική φρουρά.
Αντιφασιστικοί πυρήνες υπήρχαν και στους κόλπους των γερμανικών μονάδων
της φρουράς της Κέρκυρας. Η στάση τους ανησύχησε τους ανωτέρους τους,
που διέταξαν τον αφοπλισμό του πειθαρχικού τάγματος, ο οποίος, όμως,
απετράπη όταν η διαταγή ανακλήθηκε την τελευταία στιγμή μετά από στάση
των στρατιωτών. Κατά τα άλλα, η δράση των αντιφασιστών περιλάμβανε την
παροχή πληροφοριών και εφοδίων στο ΕΑΜ /ΕΛΑΣ, δολιοφθορές και
περιορισμένο αριθμό αυτομολήσεων κατά την εκκένωση του νησιού.
Στην Θεσσαλία
Στη Θεσσαλία οι στρατιώτες των ταγμάτων 999 χρησιμοποιούνταν κυρίως στη
φύλαξη της σιδηροδρομικής γραμμής Βόλου – Καρδίτσας- Τρικάλων. Οι
«πολιτικοί» ανάμεσά τους ανέρχονταν σε περίπου 150 οργανωμένους, μέλη
του ΚΚ Γερμανίας, του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και άλλων αριστερών
οργανώσεων. Η δράση τους συνίστατο σε παροχή πληροφοριών και εφοδίων,
στην κάλυψη της απελευθέρωσης ομήρων από τον ΕΛΑΣ και σε δολιοφθορές.
Τον Αύγουστο του 1944 αυτομόλησαν ομαδικά 58 στρατιώτες από τη φρουρά
των Φαρσάλων, πέρα από τις μεμονωμένες περιπτώσεις αυτομόλησης. Την
ίδια εποχή, στον Βόλο, υπήρξαν ομαδικές αυτομολήσεις μετά την προδοσία
σχεδίων εξέγερσης των «πολιτικών» των μονάδων 999. Οι φυγάδες σύστησαν
την Αντιφασιστική Επιτροπή Βόλου και Περιχώρων, στο όνομα της οποίας
κυκλοφόρησαν προκηρύξεις προς τους Γερμανούς στρατιώτες.
Παράλληλα , συγκρότησαν στο πλαίσιο του ΕΛΑΣ μια διμοιρία μ ε διοικητή
τον Λούντβιχ Γκεμ , μέλος του άλλοτε Διεθνούς Μαχητικού Σοσιαλιστικού
Συνδέσμου (Internationaler Sozialistischer Kampfbund). Ο Γκεμ, πριν
επιστρατευθεί στα 999, ήταν κρατούμενος επί χρόνια στις φυλακές και
τέλος στο στρατόπεδο του Mπoύxενβαλντ. Στην περιοχή Λάρισας-Βόλου
δρούσαν και άλλες ομάδες. Στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ οι γερμανοί αντάρτες
εξέδιδαν την εφημερίδα Die Wahrheit (Αλήθεια). Τον Αύγουστο του 1944
ιδρύθηκε η Αντιφασιστική Επιτροπή Γερμανών Στρατιωτών «Ελεύθερη
Γερμανία», κατά το πρότυπο της επιτροπής που λειτουργούσε στη σοβιετική
πλευρά του ανατολικού μετώπου. Ανάμεσα στους αρχηγούς της συγκαταλεγόταν
ο Φαλκ Χάρνακ, αδελφός του μ έλους του κατασκοπευτικού δικτύου «Κόκκινη
Ορχήστρα» Άρβιντ Χάρνακ. Στόχος τους ήταν η ενιαία πολιτική και
στρατιωτική οργάνωση των Γερμανών που είχαν προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ, αλλά η
διοίκηση της ελληνικής οργάνωσης προτίμησε την ένταξη των Γερμανών
στρατιωτών ανά μικρές ομάδες σε διαφορετικές μονάδες.
Τελικά η
ίδρυση της ενιαίας Αντιφασιστικής Επιτροπής ως μετωπικής οργάνωσης
πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1944 στην Καστανιά , παρουσία του
Σαράφη και του Δεσπoτόπoυλoυ. Το πρόγραμμά της έθετε ως στόχους:
«1. Το συνασπισμό όλων των Γερμανών αντιφασιστών ανεξάρτητα από την πολιτική τους τοποθέτηση.
2. Την πάλη για την απελευθέρωση του γερμανικού .λαού και της Ευρώπης
από τη σκλαβιά στην οποία τους είχαν υποβάλει ο Χίτλερ, ο
εθνικοσοσιαλισμός και η Γκεστάπο.
3. Τον τερματισμό του άσκοπου πολέμου και την άμεση ειρήνευση
4. Την ετοιμότητα για την οικοδόμηση μιας Νέας Γερμανίας.
5. Την πολιτική και οικονομική συνεργασία των λαών στη βάση των ίσων δικαιωμάτων.»
Η διακήρυξη δημοσιεύθηκε σε δύο εφημερίδες του ΕΑΜ και κοινοποιήθηκε
στους Γερμανούς στρατιώτες μέσω προκηρύξεων. Η δραστηριότητα της
Επιτροπής Ελεύθερη Γερμανία ενθαρρύνθηκε από τον αρχηγό της σοβιετικής
στρατιωτικής αποστολής στην ελληνική Αντίσταση Ποπώφ, αλλά συνάντησε,
σύμφωνα με τις μεταγενέστερες μαρτυρίες των μελών της, δυσκολίες από την
πλευρά της αγγλικής αποστολής.
Το καλοκαίρι του 1944 υπήρχαν περισσότεροι από 600 Γερμανοί αντιφασίστες
στις τάξεις του ΕΛΑΣ. ΤΟ 80% από αυτούς υπήρξαν μέλη κάποιας οργάνωσης
του γερμανικού εργατικού κινήματος, ορισμένοι είχαν συμμετάσχει στον
ισπανικό Εμφύλιο και οι μισοί από αυτούς είχαν περάσει από τις
ναζιστικές φυλακές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Με την έναρξη της
αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα αυξήθηκε ο αριθμός των
αυτομολησάντων. Οι περισσότεροι έμειναν οργανωμένοι σε μικρές ομάδες και
ενταγμένοι σε διαφορετικές μονάδες του ΕΛΑΣ... Τελικά συγκροτήθηκαν μια
εκατονταρχία στον Βόλο , άλλη μία στη Λάρισα και μια τρίτη, μειωμένης
δύναμης, στο Αγρίνιο. Σε αυτή την τελευταία φάση προσχώρησαν και λίγοι
αξιωματικοί της Βέρμαχτ.
Εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα, η επιστήμη επιστρέφει πάλι και πάλι, εξοπλισμένη με τα νέα όπλα της γνώσης, στη μελέτη του πιο αταίριαστου ανάμεσα στα αρχαιολογικά ευρήματα ηλικίας 2.100 ετών, του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, κομμάτια του οποίου ανασύρθηκαν το 1901 από αρχαίο ναυάγιο έξω από τα Αντικύθηρα.
…Θεωρούμε ότι με τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση συνασπισμού οι σοσιαλιστές επιρρίπτουν στα κόμματά τους και στο Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών όλη την ευθύνη για την εξουσία, χωρίς να έχουν καμιά δυνατότητα να την ασκήσουν.
