Έντουαρντ Τζέννερ

"Δεν θα υπάρχει πια ευλογιά"

26 Ιανουαρίου 1823, πεθαίνει ο Έντουαρντ Τζέννερ, ο "πατέρας της ανοσολογίας", Άγγλος γιατρός που επινόησε τον εμβολιασμό και με την ανακάλυψη του έσωσε περισσότερες ζωές σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ανακάλυψη.

Γεννήθηκε 17 Μαΐου του 1749 στη μικρή πόλη Μπέρκλεϊ. Από μικρός, προσπαθούσε να βοηθάει τους άλλους. Σε ηλικία 14 ετών, ανέλαβε μαθητευόμενος χειρουργός και αργότερα στάλθηκε στο Λονδίνο και το νοσοκομείο Σαιντ Τζορτζ ως μαθητευόμενος στην ανατομία. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του, επέστρεψε στο Μπέρκλεϊ και άρχισε να εξασκεί το ιατρικό επάγγελμα. Στην πόλη του παρέμεινε μέχρι το θάνατό του.

Για αιώνες, η ευλογιά είχε ξεκληρίσει οικογένειες σε όλον τον κόσμο. Τον 18ο αιώνα στην Ευρώπη πέθαιναν 400 χιλιάδες άνθρωποι από ευλογιά ετησίως. Η θνησιμότητα έφτανε το 60% των ασθενών, ενώ για τα παιδιά στο 80-90%.

Η ασθένεια προκαλούσε αρχικά κόκκινα εξανθήματα, τα οποία στη συνέχεια γίνονταν φουσκάλες γεμάτες υγρό.

Παρόλο που είχαν γίνει προσπάθειες για εξάλειψή της και στο παρελθόν, ο Τζέννερ ήταν αυτός που, με την ανακάλυψη του, σταμάτησε την πορεία της ευλογιάς.

Το Μπέρκλεϊ, που έζησε ο Τζέννερ, ήταν αγροτική περιοχή και οι περισσότεροι ασθενείς του ήταν αγρότες και αγελαδοτρόφοι. Είχε παρατηρήσει ότι όσοι κολλούσαν ευλογιά αλλά επιβίωναν δεν κολλούσαν ξανά και ότι οι γεωργοί που άρμεγαν τις αγελάδες δεν κολλούσαν ευλογιά. Έτσι, υπέθεσε ότι αυτό συνέβαινε γιατί στο παρελθόν ο οργανισμός τους είχε εκτεθεί σε μια πιο ήπια αλλά παρόμοια ασθένεια, τη δαμαλίτιδα η οποία προσβάλει κατά κύριο λόγο τα βοοειδή.

Παρουσίασε την παρατήρησή του στην ιατρική κοινότητα, αλλά κανένας δεν τον πίστεψε και του είπαν ότι ήταν απλή σύμπτωση. Η καταπολέμηση της ευλογιάς του έγινε εμμονή. Χρειαζόταν μια απτή απόδειξη της θεωρίας του.

Σταδιακά,κατάλαβε ότι η δαμαλίτιδα μπορούσε να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της διαδικασίας του εμβολιασμού, όρος που μέχρι τότε δεν είχε χρησιμοποιηθεί. Σκέφτηκε ότι αν ο κόσμος μολυνόταν με δαμαλίτιδα, δεν θα νοσούσε ποτέ με ευλογιά. Όμως, κανένας δεν δεχόταν να γίνει το "πειραματόζωό" του.

Η ευκαιρία του δόθηκε τον Απρίλιο του 1796, όταν μια νεαρή αγρότισσα κόλλησε δαμαλίτιδα από μια αγελάδα και επισκέφτηκε το ιατρείο του. Ο Τζέννερ πήρε πύον από ένα εξάνθημα που είχε βγάλει η κοπέλα στο χέρι της και αποφάσισε να το μεταγγίσει σε ένα υγιές άτομο. Ήταν ο οκτάχρονος γιος του κηπουρού του Τζέιμς Φιπς. Ο Τζέννερ έκανε δυο μικρές τομές στο χέρι του παιδιού και πάνω τους έβαλε το υγρό από τα εξανθήματα της αγρότισσας.

Ο μικρός προσβλήθηκε από ήπια μορφή δαμαλίτιδας. Ανέβασε λίγο πυρετό,αλλά δεν έπαθε κάτι σοβαρό.Στη συνέχεια, όταν το αγοράκι έγινε καλά, το μόλυνε με ευλογιά. Αποδείχθηκε ότι είχε δίκιο.Ο μικρός Φιπς δεν νόσησε ποτέ. Ο Τζέννερ είχε βρει τη λύση για την καταπολέμηση της θανατηφόρας ασθένειας. Αποφάσισε να επαναλάβει το πείραμά του και σε άλλα 23 παιδιά, μεταξύ των οποίων ήταν ο 11 μηνών γιος του.

Το 1797,κατέφυγε στη Βασιλική Εταιρία, όπου παρουσίασε τα αποτελέσματα της θεωρίας του, η οποία τελικά απορρίφθηκε.Την επόμενη χρονιά ξαναπήγε και τελικά η Εταιρία δέχτηκε να δημοσιεύσει την ιδέα του με τίτλο "Έρευνα επί των αιτίων και των αποτελεσμάτων της ευλογιάς".

Ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο "vaccination" (εμβολιασμός). Ο όρος προέκυψε από τον ιό variolae vaccinae, δηλαδή ευλογιά από αγελάδα.

Στην αρχή, η θεωρία του κατακρίθηκε από τον Τύπο της εποχής. Ο Τζέννερ παρομοιαζόταν με τσαρλατάνο. Η Εκκλησία διακήρυσσε ότι ο εμβολιασμός ήταν απεχθής πράξη και ενάντια στη θεϊκή θέληση. Όμως,ο Τζέννερ δεν έκανε πίσω. Άρχισε να εμβολιάζει τον κόσμο δωρεάν σε έναν μικρό χώρο δίπλα στο ιατρείο του.

Μέχρι το 1807, 300 άτομα την ημέρα επισκέπτονταν τον Τζέννερ για να δοκιμάσουν το νέο εμβόλιο. Οι εμβολιασμοί γίνονταν με δικά του έξοδα, με αποτέλεσμα, μετά από λίγο,να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. Μετά από πολλές προσπάθειες, κατάφερε να εξασφαλίσει κρατική επιχορήγηση 20.000 λιρών .

Περίπου έναν χρόνο μετά, η ευλογιά στην Αγγλία είχε μειωθεί κατά 75%! Το εμβόλιό του νομιμοποιήθηκε και παρεχόταν δωρεάν σε όποιον το επιθυμούσε.Ο εμβολιασμός διαδόθηκε σιγά σιγά και στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Ο Τζέννερ έλαβε πολλές τιμές. Μεταξύ των άλλων, ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Αποσύρθηκε από τις έρευνές του το 1809. Μετά τον θάνατο της γυναίκας του το 1815 αποσύρθηκε στην ιδιωτική ζωή, ευχαριστημένος να είναι γιατρός στην επαρχία. Από το επάγγελμά του αποσύρθηκε το 1822. Πέθανε 26 Ιανουαρίου του 1823. Το εμβόλιο έγινε υποχρεωτικό για όλους το 1873.

Σχεδόν δύο αιώνες μετά τον θάνατο του Έντουαρντ Τζέννερ, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανακοίνωσε επίσημα ότι το όραμα του, η εξάλειψη της ευλογιάς, είχε πια γίνει πραγματικότητα:

"Η ευλογιά είναι νεκρή"

 

  Praxis Review