ΠΩΛ ΡΟΜΠΣΟΝ: «Μη με κλαίτε - οργανωθείτε»

Η μεγάλη καρδιά δεν χτυπάει πια. Αλλά η κληρονομιά του ζει. Ο Πωλ Ρόμπσον που πέθανε στις 23 Γενάρη στο Ιατρικό κέντρο της Πεσυλβάνιας ήταν μια παγκόσμια φυσιογνωμία. Ενας αλύγιστος πρωταθλητής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Το καλύτερο παιδί του «Μαύρου λαού». Ενας αγωνιστής της εργατικής τάξης. Ενας υπέροχος καλλιτέχνης. Ο Πωλ Ρόμπσον δεν έμεινε ποτέ στο περιθώριο.

(...) ήταν ένας πιστός διεθνιστής. Μελέτησε την τέχνη των λαών πολλών χωρών. Είδε το ταξικό περιεχόμενο της τέχνης και τραγούδησε τα τραγούδια που άναψαν τη φλόγα για ελευθερία των καταπιεσμένων όλου του κόσμου.

Τραγούδησε σε πάνω από 24 γλώσσες και διαλέχτους.

Καλλιέργησε επίσης τα μαύρα «Σπιρίτσουαλς» που τα αντιλαμβανόταν σαν εκφράσεις των φιλοδοξιών της ελευθερίας ενός λαού σκλαβωμένου και στραγγαλισμένου.

Γιος σκλάβου

Ο Πωλ Ρόμπσον γεννήθηκε στις 9 Απρίλη 1898 στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϋ και ήταν το νεότερο από τα πέντε παιδιά του Ουίλλιαμ Ρόμπσον, άλλοτε σκλάβου. Ο Ρόμπσον ήταν ένα πολύπλευρο ταλέντο. Κέρδισε μια πολύ σημαντική κρατική υποτροφία στα 1915 και σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Κολούμπια Νομικά. Το 1932 ανακηρύσσεται καθηγητής ουμανιστικών σπουδών. Το 1940 κάνει σπουδές στο Χάμιλτον Κόλλετζ. Το 1943 στο Μορχάουζ Κόλλετζ. Στη συνέχεια σπούδασε στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ενώ σύντομα παίρνει το δίπλωμά του που τον κάνει καθηγητή της μουσικής στο Κρατικό Κονσερβατουάρ της Μόσχας.

Σαν ένας διακεκριμένος αθλητής κέρδισε 12 έπαθλα στο Πανεπιστήμιο Ράντγκερς (...). Δυο φορές επίσης τον διάλεξαν για την παναμερικανική αθλητική ομάδα.

Από το 1920 κιόλας ήταν γνωστός σαν ηθοποιός και τραγουδιστής. (...)

Στα 1927 πήγε στο Λονδίνο, όπου έμεινε ως τα 1939. (...) Επαιξε τον πρώτο ρόλο στον «Οθέλλο» του Σαίξπηρ (1931) στις ΗΠΑ (1943-45) και ξανά στο Λονδίνο (1959) με αποτέλεσμα να αποκτήσει παγκόσμια θεατρική φήμη.

Ο Ρόμπσον έπαιξε σε 12 ταινίες ανάμεσα στα 1933-42. Η ηχογράφηση των «Σπιρίτσουαλς» και των λαϊκών τραγουδιών του τυπώθηκε σε εκατομμύρια δίσκους που κυκλοφόρησαν σ' όλες τις χώρες του κόσμου.

(...)

Στο διάστημα της μεγαλόπρεπης καρριέρας του, είχε βαθιά συναίσθηση της καταπίεσης των νέγρων, με αποτέλεσμα ν' αντιπαραθέσει στα ρατσιστικά στερεότυπα της σκηνής, λαϊκές προσωπογραφίες των μαύρων. (...)

Απόπειρες δολοφονίες

Το 1949 σε υπαίθρια συναυλία στο Πήκτσελλ, μια μικρή πόλη έξω από τη Νέα Υόρκη, έγινε δολοφονική απόπειρα εναντίον του.

Οι 2000 αστυνομικοί, που είχαν σταλθεί επιτόπου για δήθεν προστασία, συνενώθηκαν με τους τραμπούκους, κτυπώντας με πέτρες και ρόπαλα τους συγκεντρωμένους. Σώθηκε μόνο χάρη στην επέμβαση των μαύρων και λευκών εργατών.

Στη συνέχεια, ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης διέταξε ν' ανακριθούν όχι οι τραμπούκοι, αλλά τα θύματα της δολοφονικής επίθεσης για να εξακριβωθεί, όπως είπε, αν οι κομμουνιστές χρησιμοποίησαν τη συναυλία του Πήκτσελλ για να δοκιμάσουν την τακτική εφόδου για την κατάληψη της εξουσίας!

Από τη στιγμή εκείνη του έκλεισαν τις αίθουσες των συναυλιών, τον απέκλεισαν από το θέατρο και τον κινηματογράφο.

Το 1940, του απαγόρευσαν να ταξιδεύει, αλλά τα τραγούδια του ποτέ δεν έπαψαν ν' αντηχούν περήφανα στις νέγρικες συνοικίες, σε λαϊκές συγκεντρώσεις και σε ανοιχτούς χώρους, μπροστά σε χιλιάδες συναγωνιστές του.

Κι όταν 8 χρόνια αργότερα ξαναπήρε το διαβατήριο, χάρη στους λαϊκούς αγώνες, το τραγούδι και ο λόγος του ακούστηκαν σ' όλο τον κόσμο, από το Λονδίνο και τη Μόσχα ως τη μακρινή Νέα Ζηλανδία.

Οι αγώνες του για την ελευθερία των μαύρων και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια προκάλεσαν το μίσος των αξιωματούχων της Ουάσιγκτον και των Μακκαρθιστών.

Πολλές φορές η ζωή του Ρόμπσον απειλήθηκε από τις συμμορίες των Κου Κλούξ Κλαν και άλλων ρατσιστικών και παρακρατικών οργανώσεων.

Η κηδεία του

(...) Την κηδεία του, που έγινε στη νέγρικη περιοχή Χάρλεμ της Νέας Υόρκης, παρακολούθησαν χιλιάδες λαού από διάφορα μέρη των ΗΠΑ. Ανάμεσά τους ο πρόεδρος του ΚΚ των ΗΠΑ, νέγρος Χένρυ Ουίνστον και άλλα στελέχη του κόμματος.(...) Στην κηδεία, μίλησε και ο γιος του Πωλ Ρόμπσον ο νεώτερος.

Ο πατέρας μου, είπε, ποτέ δεν μετάνιωσε για τη θέση που πήρε, κάπου 40 χρόνια πριν.

Το 1937 έκανε τη βασική εκλογή λέγοντας: «Ο καλλιτέχνης πρέπει να διαλέγει ή να παλαίψει για τη λευτεριά ή να υποκύψει στη σκλαβιά. Εκανα την εκλογή μου. Για μένα άλλος δρόμος δεν υπάρχει».

Ηξερε, συνέχισε ο ομιλητής, το τίμημα που έπρεπε να πληρώσει και το πλήρωσε άφοβα και ανυποχώρητα.

Ηξερε πως, ίσως θα χρειαζόταν να δόσει και τη ζωή του, γι' αυτό δεν ξαφνιάστηκε όταν του έφραξαν το δρόμο της καλλιτεχνικής του καρριέρας.

Πολλές φορές, αποκαλούσαν τον πατέρα μου κομμουνιστή, αλλά αυτόν τον τίτλο τον θεωρούσε τιμητικό».

Ενα από τα συγκινητικότερα λαϊκά τραγούδια, που έλεγε με την απαράμιλλη βαθιά φωνή του ο Πωλ Ρόμπσον ήταν αφιερωμένο στον Τζο Χιλλ (ο Χιλλ, μετανάστης, συνδικαλιστής, εκτελέστηκε το 1915 με τη σκηνοθετημένη κατηγορία του φόνου), που λίγο πριν τον θερίσουν τα βόλια, φώναξε ατρόμητα: Μη με κλαίτε - οργανωθείτε!».

Αυτή η ηρωική παρόρμηση, που έγινε τραγούδι, είναι το καλύτερο επιτύμβιο για τον ίδιο τον Πωλ Ρόμπσον.

***

Το παραπάνω αφιέρωμα δημοσιεύτηκε στον «Ριζοσπάστη» λίγες μέρες μετά τον θάνατο του σπουδαίου αγωνιστή και καλλιτέχνη Πωλ Ρόμπσον.

Το 1952 τιμήθηκε με το Διεθνές Βραβείο Στάλιν, ενώ την ίδια χρονιά μίλησε σε συγκέντρωση που έγινε στη Νέα Υόρκη για τη σωτηρία του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του.

Στα παραπάνω θα προσθέσουμε μόνο τα δικά του περήφανα λόγια, όταν κλήθηκε να καταθέσει στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών της Βουλής:

Οταν ρωτήθηκε αν είναι μέλος του ΚΚ των ΗΠΑ, απάντησε:

«Τι εννοείτε λέγοντας Κομμουνιστικό Κόμμα; Από ό,τι ξέρω εγώ, είναι ένα νόμιμο κόμμα, όπως το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και το Δημοκρατικό Κόμμα. Εννοείτε ένα κόμμα ανθρώπων, που έχουν θυσιαστεί για τον δικό μου λαό και για όλους τους Αμερικανούς και τους εργάτες, ώστε να ζουν με αξιοπρέπεια; Εννοείτε αυτό το κόμμα;».

Οταν δε τον προκάλεσαν, λέγοντάς του για ποιον λόγο, αφού ένιωσε τόσο ελεύθερος στην ΕΣΣΔ, δεν παρέμεινε εκεί, απάντησε:

«Γιατί ο πατέρας μου ήταν ένας σκλάβος και ο λαός μου πέθανε για να χτίσει αυτή τη χώρα, και εγώ θα μείνω εδώ για να έχω ένα μέρος, ακριβώς όπως και εσύ».

Για αυτόν τον λαό, τραγούδησε: «Θα επιστρέψω στα γκέτο για να τραγουδήσω για τον λαό που τον αγαπώ - τους Νέγρους και Λευκούς εργάτες - που η ελευθερία τους θα εξασφαλίσει τη δικιά μου ελευθερία».

Το μήνυμά του ακούγεται σήμερα ακόμα πιο δυνατά: Στα γκέτο κι έξω από αυτά, εκεί όπου με Ρεπουμπλικάνους και Δημοκρατικούς, η άγρια εκμετάλλευση και η φτώχεια, οι δολοφονίες από το αστικό κράτος δείχνουν το σάπιο σύστημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, επιβεβαιώνουν το σύνθημα της ΚΝΕ που γεννήθηκε το 2020 μετά τη βάρβαρη δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζ. Φλόιντ: «Capitalism means "I can't breathe"!» (Καπιταλισμός σημαίνει «δεν μπορώ να αναπνεύσω»!).

Βλέπε περισσότερα:

«Ριζοσπάστης», 31.10-1.11.2020