Τατιάνας Γκρίτση Μιλλιέξ

 Σαν σήμερα, στις 13 του Φλεβάρη 2005, έφυγε από τη ζωή η Τατιάνα Γκρίτση – Μιλλιέξ, σημαντική μορφή των Γραμμάτων και αγωνίστρια της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, μια γυναίκα με έντονη πολιτική δράση και πολιτιστική προσφορά. Εντάχτηκε στο ΕΑΜ, εργάστηκε στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, και με τον σύζυγό της, Γάλλο συγγραφέα και διανοούμενο Ροζέ Μιλλιέξ, πρόσφεραν καταφύγιο σε πολλούς αντιστασιακούς διανοούμενους στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, τα «πέτρινα χρόνια» καθώς ο ίδιος ήταν διευθυντής του Ινστιτούτου.

Η Τατιάνα Γκρίτση – Μιλλιέξ γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 20 του Οκτώβρη 1920, από μεγαλοαστική οικογένεια. Κόρη του Μιχάλη Γκρίτση και της Ελένης Σάλαρη, τέλειωσε το Γυμνάσιο με μαθήματα κατ’ οίκον και γράφτηκε στο  Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά σύντομα εγκατέλειψε τις σπουδές της. Στη συνέχεια παρακολουθεί μαθήματα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών για την εκμάθηση της γαλλικής γλώσσας. Εκεί θα γνωριστεί με τον Γάλλο λόγιο και φιλέλληνα Ροζέ Μιλλιέξ (ήταν δάσκαλός της) με τον οποίο θα παντρευτούν το 1939 και θ’ αποκτήσουν δυο παιδιά.

Μετά την Κατοχή έφυγε με τον σύζυγό της για τη Γαλλία, όπου παρακολούθησε μαθήματα Αισθητικής και Ιστορίας της Τέχνης στο Μουσείο του Λούβρου. Συμμετείχε στο Διεθνές Συνέδριο Γυναικών του Παρισιού ως Ελληνίδα εκπρόσωπος γυναικών αντιστασιακών. Με την επιστροφή της στην Αθήνα και μέχρι το 1959, ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και τη συγγραφή πολλών μυθιστορημάτων. Παράλληλα, πρόσφερε υπηρεσίες στο ερευνητικό πρόγραμμα του Κέντρου Μικρασιατικών Μελετών.

Από το 1959 μέχρι το 1971, συνεργάστηκε με τον Ροζέ Μιλλιέξ στο Γαλλικό Μορφωτικό Κέντρο, στην Κύπρο. Στη διάρκεια της δικτατορίας, πρωτοστάτησε στην ίδρυση έδρας Νεοελληνικών Σπουδών στη Γένοβα της Ιταλίας. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα με τη Μεταπολίτευση και ενώ της είχε αφαιρεθεί η ελληνική υπηκοότητα, εργάστηκε στο κρατικό ραδιόφωνο ως υπεύθυνη εκπομπών και συνεργάστηκε με διάφορες εφημερίδες.

Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1945, με δυο διηγήματα που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Ελεύθερα Γράμματα». Ακολούθησαν τα έργα «Πλατεία Θησείου» (νουβέλα, 1947), «Στο δρόμο των αγγέλων» (μυθιστόρημα, 1950), «Κοπιώντες και πεφορτισμένοι» (διηγήματα, 1951), «Ημερολόγιο» (1951), «Αλλάζουμε» (μυθιστόρημα που της χάρισε το Κρατικό Βραβείο, 1957), «Σε πρώτο πρόσωπο» (διηγήματα, 1958), «Και ιδού ίππος χλωρός» (μυθιστόρημα που της χάρισε το βραβείο της «Ομάδας των 12»), «1+1=1» (επανέκδοση σε κοινό τόμο της «Πλατείας Θησείου» και της συλλογής διηγημάτων «Σε πρώτο πρόσωπο»), «Σπαράγματα» (σελίδες που διασώθηκαν από διάφορα γραπτά της τα οποία καταστράφηκαν, όταν κατασχέθηκε το αρχείο της από τη δικτατορία (1973), και που της χάρισαν το βραβείο μυθιστορήματος), «Βυθοσκοπήσεις» (διηγήματα, 1978), «Το παραμύθι του Κάσιαλου» (ιστορικό παραμύθι, 1981), «Αναδρομές» (διηγήματα, Κρατικό Βραβείο 1983), «Στη σκάλα του Ουρανού» (διηγήματα, 1988), «Από την άλλη όχθη του Χρόνου» (μυθιστόρημα, 1988), «Ονειρικά» (διηγήματα, 1991), «Το αλώνι της Εκάτης» (διηγήματα, 1993).

Αρκετά έργα της έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες (τουρκικά, ρουμανικά, γαλλικά γερμανικά). Επίσης δημοσίευσε δύο μελέτες: «Κριτική Κυπριακής Λογοτεχνίας» (1970) και «Η Τρίπολη του Πόντου» (1976, Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών). Μετέφρασε στα ελληνικά ξένα λογοτεχνικά έργα (πεζά και θεατρικά) καθώς και μελέτες.

Πλούσιο και το δημοσιογραφικό της έργο με χρονογραφήματα, επιφυλλίδες και κριτική λογοτεχνίας και εικαστικών τεχνών.

Η Τατιάνα Γκρίτση – Μιλλιέξ  έφυγε από τη ζωή στις 13 του Φλεβάρη 2005, μετά από πολύχρονη ταλαιπωρία που οφειλόταν σε σοβαρά προβλήματα υγείας.

Χτυπημένη από βαρύ εγκεφαλικό και σε πλήρη ακινησία, έχοντας ανάγκη αδιάκοπης νοσηλευτικής παρακολούθησης, και μη μπορώντας με τον σύντροφό της να ανταπεξέλθουν με μια σύνταξη εκπαιδευτικού, αντιμετώπισαν  την αναλγησία του ελληνικού και του γαλλικού κράτους, ως ανταπόδοση στους αγώνες και την τεράστια προσφορά τους στις δυο χώρες, μέχρι που έκλεισε τα μάτια της για πάντα…

Κατιούσα