Με το ΚΚΕ για το προοδευτικό και καινοτόμο

Φίλες και φίλοι,

συντρόφισσες και σύντροφοι

Συναντιόμαστε τελικά σήμερα για αυτή την εκδήλωση που είχαμε προγραμματίσει πριν το προδιαγεγραμμένο έγκλημα στα Τέμπη, εκδήλωση βέβαια που ήμασταν υποχρεωμένοι να αναβάλουμε.

Όταν μιλάμε για προδιαγεγραμμένο έγκλημα δεν σημαίνει ότι γνωρίζει κανείς το πότε και πού ακριβώς θα συμβεί. Γνωρίζουμε, όμως, με βεβαιότητα ότι θα συμβεί, όσο η ανθρώπινη ζωή και ασφάλεια μπαίνει στη ζυγαριά του κόστους - οφέλους για τον κάθε επενδυτή και για το κράτος των επενδυτών. Αυτή την κατάσταση διαμόρφωσαν και στους σιδηρόδρομους η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ και όλες οι προηγούμενες, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ.

Όσο τα σύγχρονα μέσα ασφαλείας, που αναπτύσσονται με την κοπιαστική δουλειά τη δική σας και των συναδέλφων σας, αντιμετωπίζονται σε όλη τη χώρα και σε όλον τον κόσμο από τους επενδυτές σαν ένα επιπλέον έξοδο που μάλιστα δεν φέρνει συνήθως άμεσα οικονομικά οφέλη.

Δεν χρειάζεται να αναλύσουμε σε αυτήν εδώ την εκδήλωση τους λόγους για τους οποίους είναι αδιανόητο να κυκλοφορούν στην εποχή μας τα τρένα στα τυφλά, ανεξάρτητα από τα όποια υπαρκτά ανθρώπινα λάθη και αμέλειες. Το καταλαβαίνετε καλύτερα από εμάς και μπορείτε να το επιβεβαιώσετε και να το τεκμηριώσετε.

Και δυστυχώς δεν μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι δεν θα έχουμε κι άλλα τέτοια εγκλήματα στο μέλλον, τα οποία σήμερα -αλλά και καιρό πριν- προδιαγράφονται. Αρκεί να κοιτάξει κανείς την κατάσταση στην αντισεισμική θωράκιση σχολείων και κτιρίων, την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα πλοία που εκτελούν τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια, την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και ας το έχουμε πληρώσει τόσες και τόσες φορές, την έλλειψη προληπτικών μέτρων για την πιθανότητα ενός Βιομηχανικού Ατυχήματος Μεγάλης Έκτασης σε βιομηχανικές περιοχές και πάει λέγοντας.

Είμαστε όμως αισιόδοξοι ότι αυτή η κατάσταση μπορεί να αλλάξει και θα αλλάξει και ο μόνος τρόπος να συμβεί αυτό, είναι να συνεχιστεί, να μαζικοποιηθεί κι άλλο, να αποκτήσει ακόμα πιο ριζοσπαστικούς στόχους ο ελπιδοφόρος αγώνας των εργαζομένων και ιδιαίτερα της νεολαίας, των μαθητών, των φοιτητών σε όλη τη χώρα. Όλων αυτών των ανθρώπων που έκαναν τη θλίψη και την οργή διάθεση για να αλλάξει επιτέλους κάτι. Όλων αυτών που απέργησαν, έκλεισαν σχολεία και σχολές, αψήφησαν την τρομοκρατία, την καταστολή και όσους λένε λίγο-πολύ ότι έτσι ενισχύεται η ακροδεξιά -αν είναι δυνατόν...- και ξεχύθηκαν στους δρόμους βροντοφωνάζοντας "ή τα κέρδη τους ή οι ζωές μας".

Εμείς από την πλευρά μας δεσμευόμαστε ότι θα δώσουμε ως ΚΚΕ και ως ΚΝΕ τον καλύτερό μας εαυτό για να μην ξεχαστεί το έγκλημα, για να επιβάλλουμε μέτρα προστασίας της ζωής μας και της ζωής των παιδιών μας.

Εκεί και μόνο εκεί θα καταθέσουμε όση δύναμη μας δώσει ο λαός και η νεολαία στις πολιτικές μάχες που έχουμε μπροστά μας το επόμενο διάστημα, την ώρα που τα κόμματα της αστικής διαχείρισης με μοιρασμένους ρόλους θα προωθούν τα επόμενα βήματα αυτής της εγκληματικής πολιτικής.

Σε αυτές τις συνθήκες, επιλέγουμε να συζητήσουμε μαζί σας για το πραγματικό νέο και καινοτόμο στην επιστήμη και στην έρευνα, όχι για να αποσπαστούμε από πολύ επίκαιρες και τελικά ανθρώπινες -πολύ ανθρώπινες- εξελίξεις.

Αντιθέτως, επιδιώκουμε να δούμε μαζί μια μεγάλη αλήθεια της εποχής μας. Μια αλήθεια που λέει, ότι και ο άνθρωπος της επιστημονικής διανοητικής εργασίας μπορεί, μέσα από τις αλλεπάλληλες εξελίξεις και τον καθημερινό ερευνητικό και διδακτικό μόχθο, να δει τον εαυτό του και τις αγωνίες του, στην πολιτική πρόταση του ΚΚΕ. Στο πώς δηλαδή, σήμερα θα δημιουργούνται συνθήκες, όροι και προϋποθέσεις για να διευρύνεται, να δυναμώνει η φωνή της κοινωνικής πλειοψηφίας. Να αδυνατίζει, να χάνει συμπαραστάτες και πυλώνες, παντού η σιδερένια φτέρνα του καπιταλιστικού συστήματος για να πολλαπλασιάζονται και μέσα στα πανεπιστήμια και στα ερευνητικά κέντρα, οι σπίθες των αγώνων και της ιδεολογικής και επιστημονικής διαπάλης αλλά και μελέτης.

Απευθυνόμαστε, λοιπόν, σε σας εδώ που -γιατί να το κρύβουμε, όπως κι εμείς- συγκινηθήκατε με τα περσινά θετικά αποτελέσματα των φοιτητικών εκλογών που ανάδειξαν την Πανσπουδαστική, πρώτη δύναμη στα Πανεπιστήμια!

Γνωρίζουμε ότι ανάμεσά σας βρίσκονται διάφορες γενιές ανθρώπων που την παρουσία τους στην ΚΝΕ και στο Κόμμα δεν την εξαργύρωσαν, άνθρωποι που ενδεχομένως κάποτε χώρισαν οι δρόμοι μας, αλλά κι αυτοί, όπως κι εμείς, «συντήρησαν φωλιές νερού» μέσα στις φλόγες της αντεπανάστασης, της οπισθοχώρησης του κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος. Όμως, σήμερα είμαστε εδώ! Για να συζητήσουμε, για να ακούσουμε προτάσεις, τις επισημάνσεις σας, όπως αυτή που από τώρα και προκαταβολικά αποδεχόμαστε: Ναι. Τα παιδιά της ΚΝΕ πρέπει να βρίσκονται και μέσα στο μάθημα και να είναι και καλοί φοιτητές και φοιτήτριες. Κυρίως όμως για να συμβάλλετε κι εσείς από τη μεριά σας, για να γίνει ο αγώνας μας πιο δυνατός. Και τώρα μπροστά στις βουλευτικές εκλογές, αλλά και σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα που έχουμε μπροστά μας, που ούτε λίγα είναι. Και κυρίως; Είναι ζητήματα κυριολεκτικά ζωής και θανάτου.

Φίλες και φίλοι

Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος στην Ουκρανία, ανάμεσα στο ευρωατλαντικό μπλοκ από τη μία και τη Ρωσία με τους συμμάχους της από την άλλη, κλιμακώνεται. Ενισχύεται η σύγκρουση ΗΠΑ και Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα και οξύνονται οι αντιθέσεις στο εσωτερικό «παραδοσιακών» συμμαχιών, όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ.

Εντείνεται η εμπλοκή της Ελλάδας τόσο στους πολεμικούς σχεδιασμούς, όσο και στον ενεργειακό πόλεμο και τους οικονομικούς ανταγωνισμούς. Πολλαπλασιάζονται έτσι, οι κίνδυνοι για τον λαό και τη χώρα ακόμα περισσότερο, από την όξυνση των αντιθέσεων στην περιοχή και τα επιθετικά σχέδια της τουρκικής αστικής τάξης που παζαρεύει τη σχέση της με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, αλλά και οι οικονομικές εξελίξεις στη χώρα μας οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην παραπέρα όξυνση του συνόλου των εργατικών - λαϊκών προβλημάτων.

Συσσωρεύονται τα προβλήματα. Εντείνεται η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, μεγαλώνει η απόλυτη και σχετική εξαθλίωσή της. Την ίδια στιγμή απελευθερώνονται, με βάση και την κατάπτυστη απόφαση του Αρείου Πάγου που βασίζεται στο νομοθετικό πλαίσιο που ψήφισαν ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, οι πλειστηριασμοί κατοικιών για χιλιάδες κόσμο.

Φίλες και φίλοι,

Οι λαοί δεν έχουν πει την τελευταία τους λέξη. Η εργατική τάξη και στη χώρα μας και διεθνώς δείχνει ότι έχει μέταλλο.

Το σύνολο των εξελίξεων αναδεικνύει ότι διαμορφώνονται δυνατότητες ώστε η λαϊκή δυσαρέσκεια να μην εγκλωβιστεί στα ψεύτικα και εκβιαστικά διλήμματα. Αναδεικνύει ότι η άρχουσα τάξη δεν είναι παντοδύναμη και η εξουσία της μπορεί να δοκιμαστεί από ρωγμές και κλονισμούς.

Χωρίς να παραγνωρίζουμε τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων, οι μαζικές εργατικές - λαϊκές κινητοποιήσεις σε μια σειρά χώρες, παρά τον ακόμη αδύναμο προσανατολισμό τους, επιβεβαιώνουν ότι οι λαοί δεν είναι «δεδομένοι», ούτε τα λαϊκά κινήματα θα αξιοποιούνται πάντα ως ένα «σκαλοπάτι» για το ανεβοκατέβασμα ίδιας κοπής λίγο ως πολύ κυβερνήσεων.

Τα αστικά επιτελεία στην ΕΕ και στην Ελλάδα γνωρίζουν ότι οι ολέθριες συνέπειες για τον λαό από την υλοποίηση της στρατηγικής του κεφαλαίου θα φανούν πολύ πιο έντονα το επόμενο διάστημα. Γι' αυτό και επιδιώκουν όσο γίνεται πιο σταθερές κυβερνήσεις «για την επόμενη μέρα», κυβερνήσεις που θα επιδιώξουν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά κάθε ριζοσπαστική διάθεση που μπορεί να οδηγήσει σε ανάταση του εργατικού κινήματος.

Ανησυχούν για τις κοινωνικές εκρήξεις, την πιθανή άνοδο του ριζοσπαστισμού, τη δυναμική που μπορούν να αποκτήσουν οι αγώνες των εργαζομένων έχοντας στο πλευρό τους ένα πιο δυνατό ΚΚΕ. Τον στόχο αυτής της «κυβερνητικής σταθερότητας», που για τον λαό σημαίνει μεγάλη αστάθεια και ανασφάλεια, υπηρετούν τόσο η ΝΔ όσο και τα υπόλοιπα κόμματα, ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, αλλά και το ΜέΡΑ 25, ανεξάρτητα από τον τρόπο που την επιδιώκει ο καθένας.

Άλλωστε και οι πρόσφατοι τραγέλαφοι και η τελευταία «Πολακιάδα» αναδεικνύουν τα σενάρια τουλάχιστον εθνικής αστικής συνεννόησης που γράφονται όλο και πιο συχνά και από τους δυο βασικούς πυλώνες του αστικού πολιτικού συστήματος με τις διάφορες δηλώσεις επιφανών στελεχών της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ, του ΠΑΣΟΚ για το ενδεχόμενο μιας κυβερνητικής συνεργασίας.

Μήπως όμως αυτό το κοινό πολιτικό έδαφος δεν το συναντάμε και στα ζητήματα της στρατηγικής για τα Πανεπιστήμια και την Έρευνα, που δεκαετίες τώρα υλοποιούνται, με συγκεκριμένες τις αρνητικές συνέπειες και τα αδιέξοδα που παράγουν;

Είναι γνωστό ότι οι εξελίξεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στην έρευνα, ακολουθούν πιστά τη στρατηγική της ΕΕ για τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας ή της συνθήκης της Μπολόνια, κατά το κοινώς λεγόμενον.

Είναι γνωστή επίσης και η θέση της ΚΚΕ. Από την πρώτη στιγμή επισημάναμε ότι αυτή η εξέλιξη σχετίζεται άμεσα με την εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης και της έρευνας, ώστε τα Πανεπιστημιακά κι Ερευνητικά Ιδρύματα να παράγουν εμπορική αξία σε άμεση σύνδεση με τις επιχειρήσεις. Σχετίζεται επίσης και με την αποσύνδεση πτυχίου - επαγγέλματος, ώστε να εξυπηρετηθούν οι 4 αρχές του Μάαστριχτ και να «απελευθερωθούν» από τα δεσμά της πρόσβασης στο επάγγελμα με σταθερές σχέσεις εργασίας, οι μελλοντικοί απόφοιτοι στο όνομα της ευελιξίας, της δια βίου μάθησης και περιπλάνησης. Σχετίζεται, τέλος, με την όλο και πιο πιεστική ανάγκη για αυξημένα προσόντα, η οποία προκύπτει από την ίδια την επιστημονική εξέλιξη, την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.

Μια ανάγκη όμως, που ο άναρχος τρόπος ανάπτυξης της καπιταλιστικής οικονομίας δεν μπορεί να καλύψει, οδηγώντας έτσι τους νέους πτυχιούχους, το πιο δυναμικό τμήμα του επιστημονικού δυναμικού, στην ανεργία, την ετεροαπασχόληση, τη μετανάστευση.

Η πρόσφατη έκθεση της ΕΘΑΑΕ (Εθνικής Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης) ήταν αποκαλυπτική: η επίσημη ανεργία στους νέους πτυχιούχους είναι 17%, μεγαλύτερη από ό,τι στον γενικό πληθυσμό, και η μεγαλύτερη στην ΕΕ.

Αυτή την εγγενή αστοχία του συστήματος, οι απολογητές του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, την έχουν βαφτίσει «χάσμα δεξιοτήτων». Με αυτόν τον καινοφανή όρο, επιχειρούν να χρεώσουν τα σπασμένα, στις (ατομικές) επιλογές των φοιτητών και στη λειτουργία των πανεπιστημίων. Κρύβουν ότι σ' αυτό το σύστημα ποτέ δεν θα υπάρχουν κατάλληλες δουλειές για όλους.

Αποκαλύπτουν όμως κάτι πολύ σημαντικό: Ότι τις «επιχειρήσεις» τις φτιάχνουν οι εργαζόμενοι και όχι οι «επενδυτές», ότι τα κεφάλαιά τους είναι άχρηστα χωρίς τους κατάλληλους εργαζόμενους.

Πώς αντιμετωπίζεται λοιπόν το «χάσμα δεξιοτήτων» στο σύστημα της αγοράς; Μα, με όρους αγοράς, δηλαδή προσφοράς και ζήτησης προσόντων-δεξιοτήτων κι όχι εργασίας, πλέον. Άρα, τα Πανεπιστήμια πρέπει πλέον να παράγουν «προσοντούχους» διαφόρων κατηγοριών και ταχυτήτων. Αυτό σημαίνει ότι τα Προγράμματα Σπουδών πρέπει να είναι πολλά, ευέλικτα, όσο γίνεται πιο ελεύθερα στη μορφή και να αναπτύσσονται γύρω από μαθησιακούς στόχους που σχετίζονται με προσόντα. Η διάρκειά τους, ευέλικτη κι αυτή, οργανώνεται στη βάση κύκλων σπουδών που μετρώνται σε πιστωτικές μονάδες.

Βέβαια όλα αυτά αφορούν τη μαζική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Γιατί τα απαραίτητα υψηλόβαθμα στελέχη της παραγωγής και της διοίκησης, παράγονται από συνεκτικά κι απαιτητικά προγράμματα σπουδών που δεν επηρεάζονται από τις εφήμερες τάσεις της αγοράς και τις εκάστοτε πολιτικές. Επιπλέον, τα ίδια τα Πανεπιστήμια κι Ερευνητικά Κέντρα πρέπει να λειτουργούν με όρους επιχειρηματικής λειτουργίας, υποτασσόμενα στη λογική κόστους - οφέλους, να «αυτονομηθούν» από την κρατική χρηματοδότηση, όπως υπεδείκνυε άλλωστε το 2015 και το πόρισμα διαλόγου για την Παιδεία του ΣΥΡΙΖΑ. Κάπως έτσι κωδικοποιεί την κατάσταση και ο νέος νόμος - πλαίσιο που ψηφίστηκε το καλοκαίρι.

Όλα αυτά όμως, όπως λέει κι ο Μπρεχτ, για να λειτουργήσουν χρειάζονται ανθρώπους. Κι εδώ είναι το ζήτημα. Ποιοι είναι αυτοί που θα στελεχώσουν και θα αναπτύξουν αυτά τα Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά Ιδρύματα; Τι χαρακτηριστικά θα έχουν; Με τι κριτήρια θα επιλέγονται; Ποιος θα είναι ο ρόλος τους;

Εδώ επιλέγεται το μοντέλο της «επιτελικής διοίκησης». Λίγα, επίλεκτα μέλη ΔΕΠ και μόνιμοι ερευνητές που θα ανταγωνίζονται συναδέλφους τους, με όρους ελεύθερης οικονομίας στην παραγωγή εμπορικής αξίας και θα διαχειρίζονται ανθρώπινο δυναμικό κι οικονομικούς πόρους. Θα έχουν όλη την ευθύνη και την αγωνία για την επιβίωση της επιχείρησης που διοικούν και για το «ρίσκο» τους θα απολαμβάνουν παροχές ανάλογες της επιτυχίας τους. Πώς επιτυγχάνεται αυτό;

Με αυστηρές υπερδεκαετείς περικοπές λιτότητας, ώστε να αδειάζουν τα ιδρύματα από μόνιμους, με αλλαγές στον τρόπο ανάδειξης της διοίκησης των δήθεν αυτοδιοίκητων πανεπιστημίων που επαναφέρει ο νέος νόμος, με αλλαγές στον τρόπο εκλογής των μόνιμων μελών ΔΕΠ κι ερευνητών που προβλέπει ο νέος νόμος, με κριτήρια που αξιολογούν ψηλά την επιχειρηματική δράση: προσέλκυση χρηματοδότησης, πώληση υπηρεσιών, ίδρυση εταιριών, με μητρώα γνωστικών αντικειμένων που επαναφέρουν τη λογική της «έδρας» στη στελέχωση των Σχολών, πίσω ολοταχώς δηλαδή στον προηγούμενο αιώνα και με μονιμοποιήσεις - εξελίξεις με το σταγονόμετρο και με «πιστοποιητικό φρονημάτων»!

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους καθηγητές και τους ερευνητές; Ποιος είναι ο αντίκτυπος στην καθημερινότητά τους και στην εργασία τους;

Το γνωρίζετε από πρώτο χέρι. Πολλές ώρες δουλειάς, συχνά δυσανάλογο ή απογοητευτικό αποτέλεσμα. Ανταγωνισμός και τοξικό κλίμα μεταξύ συναδέλφων, κατηγοριοποίηση και διακρίσεις με κριτήριο το «ποιος φέρνει χρήμα στο μαγαζί», ειδικότητες προνομιούχες, π.χ. όσες είναι εξ αντικειμένου κοντά στην αγορά…

Και φτωχοί συγγενείς, όπως είναι οι ανθρωπιστικές επιστήμες, για τις οποίες αναζητείται επίσης ρόλος στα πλαίσια της αγοράς. Για την ώρα, φαίνεται ότι προκρίνεται η ψηφιοποίηση στο όνομα μιας επίπλαστης διεπιστημονικότητας!

Να γιατί λοιπόν, αγαπητές φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι, το κάλεσμα του ΚΚΕ είναι αυτό που διασφαλίζει την ενότητα, τη συνεκτικότητα βάσει των γενικών χαρακτηριστικών μιας σημαντικής μερίδας πανεπιστημιακών και ερευνητών.

Είναι οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και ερευνητές που προβληματίζονται για το παρόν και το μέλλον της Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, που αγαπούν το αντικείμενό τους και δεν δέχονται να καθορίζει η αγορά τα ενδιαφέροντά τους και τα επιστημονικά ερωτήματα, που καλούνται να απαντήσουν με το ερευνητικό τους έργο. Αυτούς που το καπιταλιστικό σύστημα τους αξιολογεί βάση των χρηματοδοτήσεων που φέρνουν στο πανεπιστήμιο και τα Ερευνητικά Κέντρα αδιαφορώντας για την ποιότητα του έργου τους και την επιδραστικότητα των δημοσιεύσεων τους.

Αυτούς που διδάσκουν στα πανεπιστήμια, καλούμενοι να καλύψουν τα μεγάλα κενά, όταν η αναλογία ΔΕΠ φοιτητών αντιστοιχεί σε 1/67, που ως λύση γι' αυτό, οι κυβερνήσεις προκρίνουν τη λάντζα να βγαίνει από συμβασιούχους διδάσκοντες και ακαδημαϊκούς υπότροφους στο όνομα της απόκτησης διδακτικής εμπειρίας, με τη …συνταρακτική υποτροφία - χαρτζιλίκι των 2.000 ευρώ για 6μηνη απασχόληση!

Είναι οι μεταδιδακτορικοί ερευνητές που παρουσιάζονται ως εξωτερικοί συνεργάτες και ουσιαστικά δεν μπορούν να διοριστούν. Έτσι, ο όρος post-doc έγινε πλέον ένας ωραίος κι εύσχημος τρόπος να λες αδιόριστος και διαρκώς περιπλανώμενος ερευνητής.

Αυτοί είναι οι υψηλά ειδικευμένοι εργαζόμενοι στην έρευνα που, στο όνομα της κινητικότητας, της υποστελέχωσης, της χρηματοδότησης με το project, μπαίνουν σε ένα διαρκές κυνήγι χρηματοδοτήσεων, για να καλύψουν τα πάγια έξοδα της έρευνάς τους και τον μισθό τους.

Είναι οι νέοι ερευνητές που κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην προσπάθεια ανάπτυξης της γνώσης, δηλαδή, οι υποψήφιοι διδάκτορες που εκπονούν τις εργασίες τους αφοσιωμένοι στην επιστήμη, τις περισσότερες φορές όμως κάτω από άσχημες συνθήκες, ενώ, θα περίμενε κανείς, οι κυβερνήσεις να εξασφαλίζουν ολόπλευρη στήριξη της προσπάθειάς τους, μιας και θα αποτελέσουν το εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό που θα στελεχώσει το πανεπιστήμιο, την έρευνα και τους διάφορους κλάδους της οικονομίας.

Αντί αυτού η κατηγοριοποίησή τους, ως ο τρίτος κύκλος σπουδών, σε συνδυασμό με το χτύπημα της μόνιμης εργασίας στα πανεπιστήμια και της φοιτητικής μέριμνας, σταδιακά, έδωσε τη δυνατότητα στο κράτος να παραιτείται από την υποχρέωση κάλυψης των εξόδων της έρευνας και διαβίωσης των υποψήφιων διδακτόρων.

Βέβαια πλέον θα πρέπει να αισθάνονται τυχεροί που μπορούν να κυνηγούν, εκτός των κακοπληρωμένων και ανασφάλιστων υποτροφιών, και βιομηχανικά διδακτορικά, παραχωρώντας δικαιώματα στις επιχειρήσεις και λόγο στον σχεδιασμό της επιστημονικής τους εργασίας, με ό,τι κινδύνους συνεπάγεται αυτό.

Κι εσείς, μέσα από την πείρα σας, μπορεί να επιβεβαιώσετε αλλά και να εμπλουτίσετε ουσιαστικά και επιστημονικά μια γενικότερη αλήθεια: Οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων σε κάθε χώρο, αλλά και στην επιστημονική έρευνα, επιβεβαιώνουν ότι το «φάρμακο» που χρησιμοποιείται για ένα πρόβλημα γίνεται «δηλητήριο» για κάποιο άλλο, αποδεικνύοντας ότι καμία πρόταση αστικής διαχείρισης, δεν μπορεί να ακυρώσει τις νομοτέλειες και τις αντιθέσεις του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, που σε κάθε ενδεχόμενο τις πληρώνουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι.

Μάλιστα, νέα στοιχεία από αυτή την αντιφατική και τελικά ανασχετική για τη πορεία της επιστήμης, πορεία, δίνουν ορισμένες πρόσφατες έρευνες, που βγάζουν στην επιφάνεια τέτοια αδιέξοδα.

Η πρώτη μελέτη στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 7.600 μεταδιδακτορικοί ερευνητές από όλο τον κόσμο, επιχείρησε να δώσει απάντηση στο γιατί, ενώ υπάρχει αρκετό εξειδικευμένο δυναμικό και περισσότεροι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος, συγκριτικά με παλαιότερα, παρατηρείται δυσκολία στην προσέλκυση τέτοιου δυναμικού από πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα ανά τον κόσμο.

Η μελέτη καταλήγει ότι ευθύνονται οι όροι εργασίας και η έλλειψη κινήτρων εξέλιξης. Ξεχωρίζει το εκτεταμένο άγχος και την αβεβαιότητα, σχετικά με την επαγγελματική τους πορεία. Οι μισοί από τους ερωτηθέντες είπαν, ότι η ικανοποίησή τους από τη θέση τους, είχε επιδεινωθεί το προηγούμενο έτος και το 56% είχε αρνητική άποψη για τις προοπτικές της σταδιοδρομίας τους. Λιγότεροι από τους μισούς, θα συνιστούσαν μια επιστημονική καριέρα στον νεότερο εαυτό τους. Το ένα τέταρτο (24%) των ερωτηθέντων, δήλωσαν ότι είχαν υποστεί διακρίσεις ή παρενόχληση κατά τη διάρκεια της τρέχουσας θητείας τους ως μεταδιδάκτορες.

Η δεύτερη μελέτη δίνει έμφαση στην καθυστέρηση στην ανάπτυξη της έρευνας, εντοπίζοντας ότι σήμερα υπάρχουν λιγότερο επιδραστικές ανακαλύψεις, λιγότερο καινοτόμες, χρησιμοποιώντας δείκτες επιδραστικότητας των δημοσιεύσεων στην παγκόσμια ερευνητική κοινότητα και μετάφρασης αυτών σε καινοτομία για την παραγωγή.

Ποιος όμως διαμορφώνει τα όρια; Γιατί δεν υπάρχει πια η ίδια ένταση στις ριζοσπαστικές ανακαλύψεις που κάποτε υπήρχε;

Η μελέτη, ενώ είναι άρτια ως προς το μεθοδολογία και την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της, αδυνατεί να δώσει ολοκληρωμένα και πειστικά συμπεράσματα.

Ενδεικτικά καταλήγει, στο ότι μια πιθανή εξήγηση για την επιβράδυνση της καινοτομίας είναι, ότι σήμερα υπάρχουν πολλοί περισσότεροι ερευνητές από ό,τι στα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Επίσης υπογραμμίζει ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των μεγάλων συνεργαζόμενων ερευνητικών ομάδων, συχνά από πολλές χώρες, κάτι που ευνοεί την παραγωγή τμηματικών μάλλον, παρά ριζοσπαστικών αποτελεσμάτων.

Μα, αυτό θα έπρεπε φυσιολογικά να δώσει μεγαλύτερη δυναμική στην ανάπτυξη της έρευνας, αν αναλογιστούμε ότι περισσότεροι συνεργάζονται στην παράγωγή νέας γνώσης με πιο ανεπτυγμένα μέσα, με όρους μεγαλύτερης κοινωνικοποίησης της εργασίας.

Φτάνουν να κατηγορήσουν ακόμα και την συσσώρευση γνώσης για αυτό, ότι δηλαδή έχουν γίνει όλες οι μεγάλες ανακαλύψεις και πλέον υπάρχουν λίγα πράγματα για να βρεθούν.

Μια άλλη πιθανή αιτία -λένε- είναι ότι σήμερα οι επιστήμονες είναι υποχρεωμένοι -καθώς η γνώση έχει προχωρήσει πολύ- να μάθουν πολύ μεγαλύτερο όγκο πραγμάτων από ό,τι στο παρελθόν, με αποτέλεσμα να τους μένει λίγος χρόνος για να ωθήσουν παραπέρα τα σύνορα της επιστήμης τους. Η ανάγκη της υπερεξειδίκευσης ανά επιστημονικό πεδίο, επιφέρει ανάλογες συνέπειες.

Φίλες και φίλοι,

Επιτρέψτε μας να θέσουμε ορισμένους προβληματισμούς σε σχέση με τις παραπάνω έρευνες.

Μήπως αυτή η ανάσχεση της δυναμικής της επιστημονικής έρευνας βρίσκεται στους καπιταλιστικούς όρους οργάνωσης, σε συνθήκες που κοινωνικοποιείται περισσότερο η εργασία;

Πόσες φορές έχουμε ακούσει, στην κούρσα των χρηματοδοτήσεων, ερευνητικές ομάδες να κρύβουν τα αποτελέσματά τους ενώ, άλλες αναγκάζονται να σταματήσουν ελπιδοφόρες μελέτες για την κάλυψη αναγκών, επειδή δεν έβρισκαν ανταπόκριση στην αγορά και η ανάπτυξή τους έγινε οικονομικά ασύμφορη;

Όμως υπάρχει και μια άλλη πλευρά που αφορά τη συνολική πνευματική συγκρότηση του επιστημονικού δυναμικού.

Μήπως η ανάγκη να χωρέσουν περισσότερα πράγματα στο μυαλό του επιστήμονα -όπως εντοπίζει η μελέτη- είναι το αποτέλεσμα της πολιτικής που δίνει βάρος στην ανάπτυξη επιστημόνων με συγκεκριμένες δεξιότητες, υποβαθμίζοντας την σφαιρική αντίληψη των νόμων που διέπουν κάθε επιστημονικό αντικείμενο;

Πώς να αναπτυχθεί η φαντασία, άρα και η επιστημονική φαντασία, αν δεν υπάρχει, από το σχολείο κιόλας μια αντίστοιχη προετοιμασία;

Να λοιπόν γιατί το πραγματικά νέο και καινοτόμο στην επιστήμη και στην έρευνα, μπορεί να αναζητηθεί μόνο σε εκείνη τη φράση του Μπρεχτ για τον σκοπό της επιστήμης: την απαλλαγή της ανθρωπότητας από τη βαρβαρότητα και τον μόχθο.

Να, λοιπόν, γιατί το πραγματικό καινοτόμο δεν μπορεί να βρεθεί στον ορισμό της καινοτομίας που δίνουν τα think tank της αστικής τάξης και οι διάφοροι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, ότι, δηλαδή, καινοτομία είναι αυτή που «επιταχύνει τα πρακτικά οφέλη της έρευνας για τις επιχειρήσεις».

Να, λοιπόν, γιατί το πραγματικό νέο είναι, η ανάπτυξη της έρευνας να γίνεται σχεδιασμένα χωρίς τα ιδρύματα να αναζητούν πόρους από την αγορά, με ενίσχυση των ερευνητικών ομάδων σε άμεση επαφή με τα προβλήματα στους κλάδους, τις παραγωγικές μονάδες και τις υπηρεσίες.

Να, λοιπόν, γιατί πρόοδος δεν είναι να μειώνεται το προσδόκιμο ζωής, να αυξάνεται η παιδική θνησιμότητα, να διαλύονται δημόσιες υπηρεσίες υγείας και την ίδια στιγμή, φάρμακα και εμβόλια να κλειδώνονται με πατέντες!

Δεν είναι πρόοδος να υπάρχουν αλλεπάλληλες προσφυγικές ροές, να αιματοκυλιούνται ολόκληροι λαοί, να διαλύονται κρίσιμες υποδομές χωρών από βομβαρδισμούς και οι νέοι ερευνητές να σπαταλούν τις δυνάμεις τους, για να αναπτύσσουν εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας για τη δολοφονική μηχανή του ΝΑΤΟ.

Δείτε αυτό το παράδειγμα: Σε περσινό διαγωνισμό του ΝΑΤΟ ζητήθηκε από τους διαγωνιζόμενους να καταγράψουν, να κατηγοριοποιήσουν και να ταυτοποιήσουν, τα μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα, τα drones, καθώς αυτά πετούσαν σε μία καθορισμένη περιοχή, βάσει δεδομένων, προερχόμενων από τους διαθέσιμους αισθητήρες. Δυο εργαστήρια -του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης- κατέλαβαν την 1η και 3η θέση.

Μήπως, πρόκειται αυτή η τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί για την υπεράσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων;

Ας αναλογιστούμε τι σημαίνει αυτό για την επιστήμη, την κατεύθυνση της έρευνας, τα αποτελέσματα που αυτή παράγει. Ποιος εργάζεται σκληρά γι' αυτά και ποιος κερδίζει; Ποιος υπαγορεύει τις προτεραιότητες στην παραγωγή έρευνας και καινοτομίας;

Δεν θα μπορούσε, η ίδια τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί για πρόβλεψη καταστροφών, εντοπισμό αγνοουμένων, παρακολούθηση κρίσιμων υποδομών; Φυσικά και θα μπορούσε. Και είναι τέτοια η στροφή στην αντίδραση από την πλευρά των καπιταλιστών, που κυριολεκτικά καταντάει γελοία η ονοματοδοσία της επιχειρηματικής δράσης στα πανεπιστήμια και στην έρευνα. Πριν έναν χρόνο ήταν η αναφορά σε επιχειρηματικούς αγγέλους, τώρα μιλάνε για «θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων»! Τέτοια κατάπτωση.

Αυτός ο δρόμος έχει φάει τα ψωμιά του και το δείχνει. Είναι σημαντική εξέλιξη οι μεγάλες απεργίες που ξέσπασαν το προηγούμενο διάστημα στα Πανεπιστήμια της Καλιφόρνια και της Βρετανίας, με πρωτοφανή συμμετοχή από διδάσκοντες κι ερευνητές με ευέλικτες σχέσεις εργασίας, που εργάζονται με εξοντωτικά ωράρια, κάνουν τα πάντα, όμως δεν μπορούν πια να ζήσουν από τη δουλειά τους.

Στην Καλιφόρνια τα νοίκια είναι απλησίαστα με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να κοιμούνται στα εργαστήρια ή σε σκηνές. Ο λόγος;

Ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης είναι το ίδιο το Πανεπιστήμιο. Μέσα από τις επιτυχείς επενδύσεις του στο real estate, έχει ωθήσει σε «ράλι» ανόδου τα νοίκια σε όλες τις περιοχές γύρω από τα campus.

Ναι, θα πει κάποιος, έτσι λειτουργεί το σύστημα. Ανταγωνιστικά.

Δηλαδή, οι δεκάδες χιλιάδες που απολύονται αυτόν τον καιρό από τους κολοσσούς της ψηφιακής τεχνολογίας είναι μη ανταγωνιστικοί; Δεν έκαναν όλα όσα έπρεπε; Δεν σπούδασαν με δάνεια που ακόμα αποπληρώνουν; Δεν «δόμησαν» βιογραφικό; Δεν δούλεψαν χωρίς ύπνο;

Κι ο ίδιος ο Zuckerberg ομολόγησε, πως απολύει ταλαντούχους εργαζόμενους και λυπάται γι' αυτό, αλλά οι αγορές τρελάθηκαν από τη χαρά τους και ανέβασαν τη μετοχή κάνοντάς τον πλουσιότερο.

Εμείς λέμε, ότι το πρόβλημα της ανεργίας στον καπιταλισμό είναι συστημικό. Η ανεργία είναι σύμφυτη με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Δεν σας κάνει εντύπωση που προβάλλονται συνέχεια μεμονωμένες περιπτώσεις;

Πότε τις λένε success stories, πότε τις λένε «καλές πρακτικές». Κι αν προσέξετε, μιλούν όλοι για «δημιουργία ευκαιριών».

Καμία βεβαιότητα. Όλα είναι δυνητικά. Από παντού φωνάζει, ότι αυτός ο τρόπος ανάπτυξης είναι για πολύ λίγους, για λίγους (που άντεξαν) κι εκλεκτούς (που έχουν τα μέσα). Το πρόβλημα είναι, ακριβώς, ότι σε αυτό το σύστημα οι άνθρωποι περισσεύουν. Αυτό ακούμε από παντού. Δεν θέλουμε τόσους φοιτητές, δεν θέλουμε τόσους υπαλλήλους, δεν θέλουμε τόσους γιατρούς.

Τι σύστημα είναι αυτό που αχρηστεύει ή ανακυκλώνει ανθρώπους σαν να είναι τηλεοράσεις παλιάς τεχνολογίας; Ποιος έχει όφελος από την αναπαραγωγή αυτού του συστήματος;

Λίγο πριν ο συνάδελφός σας και υποψήφιος βουλευτής του κόμματος, Κώστας Γουλιάμος μου θύμισε το εξής:

Για τον Αϊνστάιν, «το χειρότερο κακό του ληστρικού καπιταλισμού» είναι «η εξασθένιση των ανθρώπων» μέσω ενός εκπαιδευτικού συστήματος που δίνει έμφαση σε μια «υπερβολικά ανταγωνιστική στάση» και που εκπαιδεύει τους μαθητές «να λατρεύουν την κερδοσκοπική επιτυχία». Από το 1949 ο Αϊνστάιν σε άρθρο του προειδοποιούσε ότι ο μόνος τρόπος για να εξαλειφθούν «τα σοβαρά κακά του καπιταλισμού είναι μέσω της εγκαθίδρυσης μιας σοσιαλιστικής οικονομίας συνοδευόμενης από ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα είναι προσανατολισμένο σε κοινωνικούς στόχους».

Ναι λοιπόν. Πρέπει να τελειώνουμε όσο το δυνατόν συντομότερα με αυτή την σάπια κι άδικη κοινωνία.

Με το ΚΚΕ μπορούμε να τα καταφέρουμε. Γιατί το ΚΚΕ έχει το μόνο ρεαλιστικό σχέδιο, θέσεις και προτάσεις για το σήμερα που όμως ταυτόχρονα δείχνουν και πού πρέπει να πάει ο αγώνας μας για να έχουμε όλοι και όλες μια καλύτερη ζωή.

Γιατί το ΚΚΕ είναι το μόνο που δεν έχει καμία δέσμευση απέναντι στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους και γι' αυτό δεν θα διπλώνει μπροστά στις δυσκολίες, μπροστά στην καταστολή.

Αγαπητές φίλες και φίλοι,

συντρόφισσες και σύντροφοι,

Το ΚΚΕ παλεύει με όλες του τις δυνάμεις να προκύψει μία εξουσία που δεν θα έχει καμία σχέση με τις προηγούμενες, μία διακυβέρνηση που δεν θα είναι μία από τα ίδια, που δεν θα πρέπει να διαχειριστεί την εκμετάλλευση και την αδικία.

Μία εξουσία - διακυβέρνηση που δεν θα «βολεύεται» σε μία εναλλαγή αντιλαϊκών κυβερνήσεων - οργάνων των μεγάλων ομίλων, των εφοπλιστών, των βιομηχάνων, των τραπεζιτών, των καναλαρχών και των κερδών τους αλλά θα είναι κυβέρνηση μιας εξουσίας πραγματικά για τον λαό, που θα βάζει στο επίκεντρο, τις σύγχρονες ανάγκες του λαού. Θα κάνει κοινωνική ιδιοκτησία τα μέσα παραγωγής.

Δηλαδή, θα απαλλάξει τη γη, τα λιμάνια, τις παραγωγικές μονάδες, τις υποδομές, τις μεταφορές, τις τηλεπικοινωνίες κλπ. από την ιδιοκτησία μιας χούφτας κηφήνων, κάνοντάς τα κοινωνική ιδιοκτησία, σε έναν ριζικά άλλο δρόμο ανάπτυξης από αυτόν που υπηρετούν όλες οι κυβερνήσεις στο πλαίσιο αυτού του συστήματος της αδικίας και των ανισοτήτων, του καπιταλισμού.

Σας καλούμε να παλέψετε μαζί μας για μια έρευνα ενταγμένη στην κοινωνικοποιημένη οικονομία και στον κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της, με καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, στην αξιοποίηση των σημαντικών παραγωγικών δυνατοτήτων που έχει η χώρα μας.

Σήμερα, στην εποχή της «ψηφιακής» οικονομίας, της Τεχνητής Νοημοσύνης, υπάρχουν οι επιστημονικές και παραγωγικές προϋποθέσεις για να ζούμε όλοι πολύ καλύτερα, χωρίς τον εφιάλτη της ανεργίας και την ανασφάλεια για το αύριο.

Όμως, πίσω από τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο του Chat GPT και των άλλων σύγχρονων εργαλείων, ο παράγοντας άνθρωπος παραμένει ο αποφασιστικός. Εμείς, κρατάμε τους κινητήριους ιμάντες του σύμπαντος, όπως έγραφε ο Μαγιακόφσκι.

Με το ΚΚΕ λοιπόν, για να μη χάνεται άλλος χρόνος για την κοινωνική πρόοδο, για το προοδευτικό και καινοτόμο. Για να αφαιρέσουμε τα εμπόδια που θέτει στην Ιστορία το παλιό και ξεπερασμένο.

Φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι,

Παρά την εμβέλεια, το βάθος και την πολυμορφία της ιδεολογικής κυριαρχίας του κεφαλαίου, υπάρχουν αντικειμενικά περιθώρια να εισχωρήσουν στα πανεπιστήμια οι επαναστατικές, μαρξιστικές ιδέες. Να αποσπαστούν επιστήμονες από τον ιδεολογικό εναγκαλισμό με την αστική τάξη και τα υποστυλώματα της εξουσίας της. Να συμπορευτούν και να στρατευτούν στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης στην οποία η επιστήμη διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο.

Άλλωστε, η πρωτοπόρα δράση, ποτέ δεν ξεκίνησε έχοντας δεδομένη και προαπαιτούμενη την ποσοτική κυριαρχία. Και δεν το λέμε αυτό, γιατί πραγματικά ισχύει ότι η πρωτοπόρα και καινοτόμα δράση, αρχικά έχει να αντιμετωπίσει το παλιό, τη συνήθεια, το τετριμμένο που πάνω σε αυτά στηρίζονται οι προηγούμενοι τρόποι σκέψης. Το λέμε αυτό, κυρίως, γιατί η πρωτοπόρα σκέψη έχει τη δυνατότητα να ανατρέπει συσχετισμούς. Να ραγίζει τείχη. Να λειτουργεί εμβληματικά ως φάρος. Τελικά να συσπειρώνει.

Εσείς, εδώ, ο καθένας από εσάς, κρατάει στα χέρια του μια σημαντική δύναμη. Μπορεί να επιδράσει ακόμα πιο αποφασιστικά με τις ιδέες του Κόμματος, τις αξίες μας και τα ιδανικά μας στους νέους και τις νέες. Μπορεί να συμβάλλει από το δικό του επιστημονικό μετερίζι στην υπόθεση της ανάπτυξης του μαρξισμού σε κάθε τομέα.

Κι εμείς, ως Κόμμα, αναλαμβάνουμε εκείνο το σοβαρό μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί, ώστε τα Τμήματα της ΚΕ και οι επεξεργασίες τους, να έρθουν πιο κοντά με τις ερευνητικές αναζητήσεις μιας τέτοιας ριζοσπαστικής διανόησης.

Άλλωστε, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Ο μαρξισμός είναι επιστήμη, δεν είναι δόγμα, και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο «αναπνέει», όταν προσπαθεί να απαντήσει σε νέες προκλήσεις.

Με το ΚΚΕ λοιπόν! Για να δοθεί νέα πνοή, συνέχεια και αντοχή στους αγώνες και τις νεανικές αναζητήσεις. Για να εμπνεύσουμε τους σημερινούς και αυριανούς επιστήμονες για να θέσουν τη γνώση τους στην υπηρεσία των κοινωνικών αναγκών. Για να έρθει εκείνη η μέρα, ώστε κάθε άνθρωπος να σκέφτεται επιστημονικά και κάθε επιστήμη να σκέφτεται ανθρώπινα.

Ισχυρό ΚΚΕ λοιπόν. «Για να γίνουν τα σκοτάδια λάμψη»! Για το μεγάλο, το ωραίο, το συγκλονιστικό!

Ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα