Ντάριο Φο

*

Η Ιταλία, ο καλλιτεχνικός και προοδευτικός εν γένει κόσμος, πενθούν το θάνατο του Ντάριο Φο, του βραβευμένου με Νόμπελ Λογοτεχνίας, σκηνοθέτη, σκηνογράφου, ηθοποιού και θεατρικού συγγραφέα, που έφυγε στα 90 του χρόνια, πάσχοντας από πνευμονικά προβλήματα. 

Και μόνο η παράθεση των καλλιτεχνικών ιδιοτήτων του Ντάριο Φο δείχνει πως ήταν μια πολυσχιδής, πολυτάλαντη προσωπικότητα, που δικαίως χαρακτηρίστηκε ως ένας από τους πληρέστερους καλλιτέχνες της εποχής μας.

Το μήλο του Ντάριο Φο έπεσε κάτω από τη μηλιά του πατέρα του Φελίτσε, που ήταν ερασιτέχνης ηθοποιός (παράλληλα με τη δουλειά του στον ιταλικό σιδηρόδρομο) και αντιφασίστας. Έμαθε την τέχνη της διήγησης από τη γιαγιά του, ενώ παντρεύτηκε τη Φράνκα Ράμε, γόνο θεατρικής οικογένειας, με την οποία ίδρυσε θεατρική ομάδα και κέρδισε καθολική αναγνώριση.

Σπούδασε Αρχιτεκτονική, αλλά την εγκατέλειψε για να ασχοληθεί με το θέατρο. Ξεκίνησε με σατιρικούς μονολόγους στο ραδιόφωνο και επεκτάθηκε σε όλες τις μορφές του κωμικού γένους, τη φάρσα, το σκετς, την επιθεώρηση, πάντα με καίρια κι εύστοχα πολιτικά μηνύματα. Συνδύασε τη λογοτεχνία με τον αυτοσχεδιασμό, τη θεατρική πράξη με την πολιτική δραστηριότητα. Υποστήριξε τους Έλληνες αντιστασιακούς τα χρόνια της χούντας, και τον αναρχικό Τζ. Πινέλι (από τον οποίο εμπνεύστηκε κι έγραψε τον “τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού”), ενώ η συνεργασία του με τη RAI (την κρατική ραδιοτηλεόραση) πέρασε από σαράντα κύματα, εξαιτίας του αντισυμβατικού χαρακτήρα και των μηνυμάτων που περνούσε από τα έργα του. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ωστόσο, συντάχθηκε με το κίνημα των πέντε αστέρων του Μπέπε Γκρίλο.

Παρά τις αντιφάσεις του, ο Φο κατάφερε να αναδειχθεί σε βάρδο του πολιτικού θεάτρου, ενός θεάτρου από το λαό, για το λαό, με έντονα παραβολικό χαρακτήρα. Και αφήνει πίσω του αθάνατα έργα, όπως το Misterio Buffo και το “Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω”, που έχουν παιχτεί και στη χώρα μας. Αξίζει επίσης να μνημονεύσουμε και τη συνεργασία του με το με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολο Κουν, που πρώτο ανέβασε στην Ελλάδα το έργο «Ισαβέλα τρεις καραβέλλες και ένας παραμυθάς», την περίοδο 1974–1975.

Σφυροδρέπανος

* Ντάριο Φο διά χειρός Πάνου Ζάχαρη