Το σωτήριον 33 μ.Χ.

 Όλα αρχίζουν με την Σταύρωση!

Ο πολιτισμός που αναπτύχθηκε στην Δύση, ξεκίνησε όταν ο αίρων τας αμαρτίας του κόσμου και υπό το βάρος του ικριώματος που κουβαλούσε ως το Γολγοθά, κατέρχεται, αργοπεθαίνοντας, με ή χωρίς την βοήθεια του Χάρωντα πορθμέα του Άδη, στο βασίλειο του θανάτου…Και ο θάνατος στους Χριστιανούς βιώνεται ως χαρά, γιατί οδηγεί στη δόξα της αιωνιότητας και στην Ανάσταση, εφόσον έχουν ζήσει μια ζωή με νηστεία, προσευχή, φόβο, τιμωρίες…

Ο χριστιανισμός για τον γράφοντα είναι, όπως κάθε μύθος, μια παραποίηση της πραγματικότητας και αυτός που κυρίως τον διέδωσε, μυστηριακά και αποκαλυπτικά, ήταν ο Απόστολος Παύλος. Βέβαια, στο πέρασμα των αιώνων, η εκκλησία πρόσθεσε το λούστρο που βόλευε την εξουσία, όμως το πρόσωπο του Ιησού τόσο από την ιστορική όσο και από την πνευματική του διάσταση αποτέλεσε το μοναδικό θεμέλιο λίθο της θρησκείας που κατέκτησε τον Δυτικό κόσμο.        

Αλλά καθώς ζούμε σε μια εποχή που το έδαφος γλιστράει κάτω από τις πεποιθήσεις μας, εσύ αναγνώστη, πέρα από την θρησκευτική λαϊκή παράδοση και την πίστη σου στην έλευση του χαρισματικού, ένιωσες ποτέ την ανάγκη να απαντήσεις στην ερώτηση: Ποιος ήταν αυτός που απορρίφτηκε, εκδιώχθηκε, βασανίστηκε, σταυρώθηκε και…αναστήθηκε;

Ήταν ένας απλός Γαλιλαίος χωριάτης που ξαφνικά μετατράπηκε σε  ταραχοποιός των όχλων, αυτοανακηρύθηκε βασιλιάς, και απέκτησε τέτοια παντοδυναμία που θα μπορούσε να απειλήσει: την δύναμη του εβραϊκού ιερατείου, την εξουσία της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και να  για να ρίξει τον Ηρώδη από τον θρόνο του;

Μήπως ο Ιησούς,  που σημαίνει «η Σωτηρία του Γιαχβέ», ήταν ο Σωτήρας, ο  Μεσσίας , ο αναμενόμενος από τους Ιουδαίους πολιτικός και θρησκευτικός ηγέτης ;

Μήπως ο αθάνατος Χριστός όνομα που αποτελεί απόδοση του εβραϊκού όρου Μεσσίας, δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένας ηθικολόγος φιλόσοφος που κατέλυσε δοξασίες και θρησκευτικά δόγματα επι αιώνες αποδεκτά, μα και επαναστάτης πολιτικός ο οποίος ενανθρώπησε τον θεό κόντρα στο ιερατείο και προσέφερε µια νέα µατιά και µια νέα ερµηνεία του κόσµου φέρνοντας τον άνθρωπο στο κέντρο του;

Ή μήπως ήταν όντως ο Υιός του θεού που με τον μαρτυρικό θάνατο του στο βωμό της Ιερουσαλήμ, θα εκπληρωνόταν το θέλημα του Πατέρα του το οποίο ήταν η εκκλησία του να εξαπλωθεί στα πέρατα του κόσμου- μετά βέβαια τα μαρτύρια και τους φρικαλέους θανάτους των οπαδών του;         

Τα πολυάριθμα ερωτήματα που προκύπτουν, ίσως, δεν μπορούν να απαντηθούν με επιστημονικά τεκμήρια, αποκαλύπτοντας έτσι την ανθρώπινη ανεπάρκεια. Εντούτοις σίγουρα και με βεβαιότητα, οι πηγές της αντίληψης μας για το παρελθόν δεν πρέπει να στηρίζονται σε θρησκευτικούς ύμνους, ευαγγέλια, βιβλικά κείμενα, λαϊκές δοξασίες ή σε εξωραϊσμένες θρησκευτικές παραδόσεις.

Τότε;

Τότε τίποτε…

Οι περισσότεροι έχουμε μια παγιωμένη εικόνα και  βαθιά ριζωµένες αντιλήψεις που ομοιάζουν όχι με τα γραπτά των τεσσάρων ευαγγελιστών Μάρκου, Ματθαίου, Λουκά, Ιωάννη, μα με την μυσταγωγική τηλεοπτική παραγωγή του Φράνκο Τζεφιρέλι ο «Ιησούς από τη Ναζαρέτ» που κυκλοφόρησε το 1977. Θέλω να πω πως το τι πιστεύουμε για τον άνθρωπο που ξέρουμε ως Ιησού παίζει ελάχιστο ρόλο, αν και οφείλω να παραδεχτώ και η πίστη έχει το πλεονέκτημα ότι μας επιτρέπει να ελπίζουμε…

Περισσότερο πρέπει να μας απασχολεί το τι γνωρίζουμε.

Ο Ιησούς εμφανίστηκε μια ταραγμένη εποχή και σε μια περιοχή που συγκλονιζόταν από πολέμους και ταραχές. Η φυσιογνωμία του διασώζεται, σαν θραύσματα σπασμένου καθρέπτη, μέσα από τα τέσσερα, αποδεκτά από την Εκκλησία, Ευαγγέλια.  Τα Ευαγγέλια αυτά γράφτηκαν από ανθρώπους που δεν υπήρξαν μάρτυρες των τελευταίων ημερών ή του θανάτου του Ιησού, παρά άνθρωποι που διηγήθηκαν ξανά αυτά που τους διηγήθηκαν άλλοι, εν είδει προφορικών μαρτυριών, ύμνων και παραβολών διαποτισμένων από το πνεύμα της τότε εποχής.

Ο Μάρκος ο πρώτος ευαγγελιστής εξαιρετικά σύντοµος και λιτός, ήταν μαθητής του αποστόλου Πέτρου και ποτέ δεν γνώρισε τον Ιησού. Ωστόσο τον παρουσίασε σαν τον νέο  Αδάµ που δεν βρίσκεται στον Παράδεισο, αλλά στην έρημο ενός κόσμου που κυριαρχείται από την αγριότητα της σατανικής παρουσίας.

Ο Ματθαίος, Εβραίος χριστιανός, ενώ είναι γενικά αποδεκτό πως ήταν ένας από τους 12 αποστόλους για να γράψει το ευαγγέλιο του χρησιμοποίησε ως πηγή το κατά Μάρκον. Ωστόσο ο Ματθαίος μιας και απευθύνεται σε Εβραίους χριστιανούς προσθέτει και δημιουργεί μια εικόνα του Ιησού ανάλογη με εκείνη του Μωυσή, καθώς ακολουθεί το γενεαλογικό δέντρο του Ιωσήφ που φτάνει ως τον Αβραάμ,  χωρίς όμως να αναφέρει τον Ιωσήφ ως πατέρα του Ιησού. Το ευαγγέλιό του γράφτηκε δεύτερο, αλλά μπήκε πρώτο στην Καινή Διαθήκη, επειδή διηγείται  τη γέννησή του Ιησού, αλλά και γιατί παραθέτει κατάλογο των προγόνων του. Για τους χριστιανούς Εβραίους ήταν απαραίτητο ο Ιησούς να καταγόταν από το σπέρμα του Αβραάμ και του Δαβίδ! 

Ο ευαγγελιστής Λουκάς, συγγραφέας του τρίτου Ευαγγελίου αξιοποιώντας και αυτός σημαντικό μέρος από το ευαγγέλιο του Μάρκου, γιατρός και συνεργάτης του αποστόλου Παύλου, που συγχρόνως έχει γράψει και τις Πράξεις των Αποστόλων, θεωρείται ο μόνος μη Ιουδαίος ευαγγελιστής και αυτός που δίνει τα περισσότερα στοιχεία για τον ευαγγελισμό της Μαριάμ μα και ο μοναδικός που τονίζει την αγάπη του Χριστού προς τους αμαρτωλούς ανθρώπους.

Τέλος ο Ιωάννης, ένας από τους 12 αποστόλους ο μικρότερος σε ηλικία,  και όπως γράφει ο ίδιος για τον εαυτό του: ο «αγαπημένος μαθητής» του Ιησού.  Ο Ιωάννης είναι αυτός που παρουσιάζει τον Ιησού ως «Μονογενή Υιό» του Θεού και χαρακτηρίζει την ύπαρξή  του προαιώνια πάντα κοντά στο θεό Πατέρα. Άλλωστε ο   τρόπο της απεικονίσεως του Χριστού από τον Ιωάννη διαφέρει ουσιωδώς από αυτή των άλλων ευαγγελιστών.  Μάλιστα ο Ιωάννης ομοιάζει τον Χριστό με την γνωστή απεικόνιση του Μωϋσή, αυτήν που λαμβάνει από το χέρι του Θεού την πλάκα τού Νόμου. Από αυτόν και μόνο έχουμε την πληροφορία για την επιγραφή: Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς των Ιουδαίων, γραμμένη σε τρεις γλώσσες. 

 

Στην ουσία δηλαδή οι Ευαγγελιστές δούλεψαν τις ίδιες δοξασίες και τις ίδιες παραδόσεις. Μάλιστα ο Λουκάς στον πρόλογο του Ευαγγελίου του αναφέρει πως και άλλοι πολλοί πριν απ’αυτόν έχουν συντάξει διηγήσεις για τον Ιησού. Ουσιαστικά, 606 απ’ τους 661 στίχους του Μάρκου παρουσιάζονται στον Ματθαίο, και κάπου 350 στίχοι του Μάρκου  ξαναεμφανίζονται, με λίγες αλλαγές και στον Λουκά. Παρόλα αυτά και οι τέσσερεις Ευαγγελιστές την εποχή που έγραψαν προτίμησαν να σιωπήσουν για την παιδική ηλικία του Ιησού γιατί ήταν ένα πεδίο όπου υπήρχε κίνδυνος να υποβαθμιστεί η θεϊκή του φύση…  

Πάντως μην αμελούμε πως το 4ο αιώνα μ.Χ επιλέχθηκαν σαν ιερά βιβλία του χριστιανικού δόγματος τα τέσσερα Ευαγγέλια, από τα περίπου 70 που κυκλοφορούσαν σχετικά με την ζωή και τον θάνατο του Ιησού. Δηλαδή τα τέσσερα επίσημα Ευαγγέλια τα έπλασαν και τα διύλισαν οι μεταγενέστεροι πατέρες της Εκκλησίας: τμήματα διορθώθηκαν, ή αφαιρέθηκαν, παράγραφοι άλλαξαν.

Μεγάλη σημασία έχει πως η καθιέρωση των τεσσάρων Ευαγγελίων έλαβε χώρα, κατά πάσα πιθανότητα χωρίς την συμβολή του Άγιου Πνεύματος, σε μια Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που έπνεε τα λοίσθια ταυτόχρονα με τον αιματηρό αγώνα για την εξουσία εντός του κόλπου των χριστιανών επισκοπών και της εκκλησίας τους. Η συλλογή των κειμένων στα οποία σήμερα οι πιστοί ομολογούν την πίστη τους στον Χριστό, η καινή διαθήκη μα και η παλαιά δηλαδή, αναγνωρίστηκε πρώτα στην  Α’ Οικουμενική Σύνοδο  το 325 μ.Χ. στη Νίκαια, μετά στην Ρώμη το 328 μ.Χ , στην Ιππώνα το 393 μ.Χ. και οριστικά στην σύνοδο της Καρχηδόνας το 397 μ.Χ.  Έκοβαν λίγο από κει, προσθέτανε κάτι λίγο παραπέρα άλλαζαν λιγάκι την ιστορία άμα χρειάζονταν επειγόντως απαντήσεις. Αλλά πάλι ποιος μας υποχρεώνει σώνει και καλά να πιστέψουμε αναξιόπιστες, από μεταγενέστερους αντιγραφείς, αντιγραφές των αντιγράφων;        

Όμως, όπως και να ‘χει,  ο Ιησούς δεν σκόρπιζε τον φόβο του θεού ούτε απειλούσε με τιμωρίες, λιμούς και καταποντισμούς τους οπαδούς του. Αντίθετα, με την σταύρωση του  έδειξε την αδυναμία του ανθρώπου και τον φόβο του θανάτου αφού στον έσχατο στεναγμό του ενοχοποιεί τον θεό για τον θάνατο του γιατί τον εγκατέλειψε, μα είναι και αυτός που άνοιξε τον δρόμο ανάμεσα στον άνθρωπο και το θείο: δίδαξε καλοσύνη και την αγάπη προς τον πλησίον με κέντρο την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, πράγματα που εκείνο τον καιρό δεν ήταν αυτονόητα, ούτε υπήρχαν!

Εν τούτοις, οι πρώτοι ακόλουθοι του Ιησού, συμπεριλαμβανομένων των μαθητών του ομολογούσαν πίστη στον Ιησού ως τον Μεσσία-Υιό του ανθρώπου και ως τον εκλεκτό απεσταλμένο του θεού που θα επέστρεφε να κρίνει τους ανθρώπους, αλλά δεν τον λάτρευαν ως τον Υιό  του θεού.

Τότε ποιος ήταν ή τι ήταν ο Ιησούς Χριστός;

Τα παλαιότερα, επίσημα, χριστιανικά κείμενα που γνωρίζουμε, έστω και «σουλουπωμένα» από τους μεταγενεστέρους αντιγραφείς, είναι οι επιστολές του Απόστολου Παύλου. Μπορούμε με σχετική σιγουριά να πούμε πως ο Παύλος είναι αυτός που απογυμνώνει τον Ιησού από την ζεστασιά της απλής ανθρώπινης διδασκαλίας του και το κήρυγμα της αγάπης.

Και είναι ο Παύλος, που είχε σπουδάσει στην διάσημη τότε φιλοσοφική σχολή της Ταρσού, που τον μεταμορφώνει σε μια θεϊκή μορφή, σχεδόν μυθολογική, που δίδασκε αφηρημένες θρησκευτικές διαστάσεις. Αυτός, ο διώκτης των πρώτων μυημένων οπαδών του Ναζωραίου μεταμορφώθηκε σε ευαγγελικό στρατηλάτη της νέας πίστης, και καθόρισε αποφασιστικά τις τύχες ουσιαστικά της ανθρωπότητας αφού ένωσε τις κυρίαρχες παραδόσεις της εποχής- τον ελληνισμό και τον Ιουδαϊσμό δηλαδή- μέσα στον καμβά της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας!

 Αυτός ο  Παύλος, ο πρώτος μετά τον «Ένα», που αν και δεν είχε γνωρίσει ποτέ του τον Ιησού,  αφενός δημιουργεί μια  νέα εκκλησιαστική/ευχαριστιακή κοινότητα μέσα στην οποία (προσοχή: μόνο μέσα σε αυτήν μιας και κηρύττει υπακοή στην κοσμική εξουσία) όλοι οι άνθρωποι πάσης τάξης, φυλής, παράδοσης και γλώσσας, είναι ίσοι υποστηρίζοντας μάλιστα  αφενός πως δεν όφειλαν πρώτα να περιτµηθούν και µετά να γίνουν πλήρη µέλη της κοινότητας, αφετέρου ρίχνει όλο το βάρος της διδαχής του στο μεταφυσικό: στην Σταύρωση, μα κυρίως στην Ανάσταση. Η εκ νεκρών έγερση του Ιησού είναι που ενίσχυσε την πίστη της εκκολαπτόμενης νέας θρησκείας, καθώς τον καθιστά κύριο της ζωής και του θανάτου, ζώντα και παρόντα εσαεί μέσα στην ανθρωπότητα. Αυτή η έγερση που νικά τον ακατανόητο και ακατάληπτο, τον φοβερό και τρομακτικό θάνατο προσφέρει στον άνθρωπο μία άλλη προοπτική στην εν τω συνόλω ζωή του! 

Η πίστη στην Ανάσταση (Ο Χριστός δεν ήταν ο μοναδικός παρθενογέννητος. Είχε προηγηθεί ο Ζαρατούστρα, ο Ρα, ο Αττις, ο Μίθρας, ο Ηρακλής κ.α κάτι που γνωρίζει πολύ καλά ο Παύλος) ήταν απαράβατος όρος, μια αναγκαιότητα γιατί χωρίς αυτήν ουσιαστικά δεν θα υπήρχε η χριστιανική θρησκεία. Γίνεται λοιπόν σαφές πως ο Παύλος δεν ενδιαφέρονταν ούτε νοιάζονταν να παρουσιάσει την ζεστασιά της απλής και ανθρώπινης διδασκαλίας ή την θυσία του Ιησού με επαρκή συνεκτικότητα. Οι μοναδικοί στόχοι του ήταν να ενισχύσει την πίστη, με κανονισμούς διατάγματα νόμους, κανόνες, εντολές, να επιμείνει στις θρησκευτικές και ψυχοπνευματικές διαστάσεις και  στην μεσσιανική ιδιότητα ενός θαυματοποιού Ιησού, υιό του θεού που Αναστήθηκε.

Και είναι γεγονός πως αν εξαιρέσει κανείς τον ιεροφανειακό χαρακτήρα της Ανάστασης αυτό που απομένει είναι συμπαραθέσεις ετερόκλητων στοιχείων, σκόρπιες διηγήσεις, ασαφή θραύσματα πληροφοριών και εσχατολογία τα οποία δεν αρκούν, ως θρησκευτικό πρόταγμα, για να κινητοποιήσουν την συνείδηση των ανθρώπων.  

Που καταλήγουμε λοιπόν;

Ξέρουμε αν Υπήρξε αυτός ο Άνθρωπος;

Δεν χρειάζεται σαφή απάντηση το ερώτημα αυτό γιατί θα κατέλθουμε στην μιαρότητα γιατί θα χλευάζαμε την πίστη των ανθρώπων!

Άλλωστε η ύπαρξη του δεν μπορεί να αποδειχτεί επί τη βάσει των αιτημάτων της θρησκευόμενης συνείδησης σας μα ούτε να φυλακιστεί στις λέξεις αυτού του κειμένου μου. Και βέβαια ούτε ο άλογος μύθος ούτε η «ιστορική» ύπαρξη του Ιησού  ανήκει στην ιδιοκτησία κανενός παπά, καμιάς εκκλησίας και καμιάς θρησκευτικής έκστασης.

Κάποια πράγματα είναι μεγαλύτερα από όσο φανταζόμαστε, γι αυτό πρέπει να μένουμε ταπεινοί μπροστά στο Αιώνιο. Δεν χρειάζεται να το καταλάβουμε, δεν χρειάζεται να μας αρέσει.

Αν ωστόσο ακόμα, και παρά την ανεπάρκεια των παραγωγικών μας συλλογισμών, θέλουμε να δώσουμε μια απάντηση για να ικανοποιήσουμε την εγωιστική περιέργεια της διάνοιας μας,  ας αρκέσουμε στην σκέψη πως θα ήταν ακατανόητος ο κόσμος μας αν δεχτούμε την απόλυτη κατάφαση του κοσμικού και αρνηθούμε πως ο Ιησούς της Ναζαρέτ… υπήρξε!

Ακόμα και ως μυστήριο που κάνεις δεν έχει το δικαίωμα ούτε καν να πλησιάσει… υπήρξε! 

…μέλλει να πραγματοποιηθεί το πλήρωμα του.

*Το κείμενο, λίγο διαφορετικό, είχε δημοσιευθεί πέρυσι στον Ημεροδρόμο.

 ΚΩΣΤΑΣ ΛΟΥΛΟΥΔΑΚΗΣ (ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ)