Πάρθηκαν όλα τα αναγκαία μέτρα για την πολύνεκρη τραγωδία;

Το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή τοποθετήθηκε για την πολύνεκρη τραγωδία ανοιχτά της Πύλου με θύματα δεκάδες πρόσφυγες - μετανάστες, με ανυπολόγιστο αριθμό αγνοουμένων. Ανέδειξε τις πραγματικές αιτίες, την καπιταλιστική εκμετάλλευση και τη φτώχεια, τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, τις βαριές ευθύνες της αντιμεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ και των κυβερνήσεων των κρατών - μελών, που έχει μετατρέψει τη Μεσόγειο σε νεκροταφείο, με χιλιάδες νεκρούς.

Το ΚΚΕ έθεσε το βασικό ζήτημα που βρίσκεται πίσω από κάθε τραγωδία: `Η τα κέρδη τους ή οι ζωές μας, και ο λαός πρέπει να υπερασπιστεί τη ζωή του, να σταθεί δίπλα στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, ενάντια στην πολιτική που τους μακελεύει, που τους στέλνει στον τάφο.

Ο «Ριζοσπάστης» ενημερώνει πολύπλευρα για όλα τα θέματα που αφορούν την τραγωδία και στο σημείωμα αυτό θέλουμε να θέσουμε ορισμένες σκέψεις για τις δυνατότητες αποτροπής του ναυαγίου και τη διάσωση των επιβαινόντων ή κατά το δυνατόν περισσότερων επιβαινόντων, ξεριζωμένων προσφύγων και μεταναστών.

Ξεκαθαρίζουμε από την αρχή. Η νέα αυτή τραγωδία επιβάλλεται να εξεταστεί μέχρι την τελευταία πτυχή της, για να βγούνε τα αναγκαία συμπεράσματα για όλες τις πλευρές των πραγματικών γεγονότων. Δηλαδή, να εξεταστεί η εκτίμηση του κινδύνου για ένα υπερφορτωμένο σαπιοκάραβο - αλιευτικό, με όρους πειρατείας, που η συνέχιση της πορείας του οδηγούσε σε προδιαγεγραμμένο έγκλημα και αφέθηκαν οι επιβάτες του, πρόσφυγες και μετανάστες, στην τύχη τους, προς τον υγρό τάφο. Να εξεταστεί αν τέθηκε ο στόχος της αποτροπής του ναυαγίου και ολοκληρωμένο σχέδιο για τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη του στόχου, με κριτήριο πάντα τη διάσωση των επιβαινόντων.

Το σημειώνουμε αυτό γιατί αναμφισβήτητα υπάρχουν πολλά και σημαντικά «θολά» σημεία που επιβάλλεται να διερευνηθούν, να φωτιστούν, ενάντια στην προσπάθεια που ήδη έχει αρχίσει, με την κατάθεση θέσεων σκοπιμότητας που καταλήγουν στο βολικό συμπέρασμα πως «η τραγωδία δεν μπορούσε να αποτραπεί» ή ακόμα πως «όταν ένα πλοίο έχει τη μηχανή σε λειτουργία, δεν εμπίπτει στους κανόνες έρευνας - διάσωσης».

Οι θέσεις αυτές είναι διάτρητες και άκρως επικίνδυνες, οδηγούν σε συγκάλυψη και διαιώνιση των παραγόντων που ευθύνονται για την εκατόμβη νεκρών προσφύγων - μεταναστών.

Πώς έχουν τα γεγονότα;

Ενα σαπάκι αλιευτικό σκάφος, όπως αυτά που και άλλες φορές έχει χρησιμοποιήσει το κύκλωμα των διακινητών - δουλεμπόρων, αναχώρησε με εκατοντάδες πρόσφυγες - μετανάστες από το Τομπρούκ της Λιβύης με προορισμό την Ιταλία. Το μεσημέρι, την Τρίτη 13 Ιούνη, εντοπίστηκε το πλοίο από εναέριο μέσο της Frontex και συνεπώς υπήρχε εικόνα ότι το σαπιοκάραβο ήταν υπερφορτωμένο και οι πρόσφυγες είχαν κατακλύσει όλα τα μέρη του πλοίου. Οι αρμόδιες αρχές γνώριζαν περί τίνος πρόκειται.

Την Τρίτη 13 Ιούνη και ώρα 11.00 το ελληνικό Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης ενημερώθηκε από το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης ότι υπάρχει ένα αλιευτικό σκάφος με μεγάλο αριθμό προσφύγων - μεταναστών σε στίγμα 47 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου, πράγμα που επιβεβαίωσε ελικόπτερο του Λιμενικού Σώματος το οποίο εντόπισε το αλιευτικό ώρα 15.35.

Επιπλέον, με εντολή του Κέντρου Επιχειρήσεων, σκάφος του Λιμενικού και παραπλέοντα φορτηγά πλοία προσέγγισαν το αλιευτικό και παρείχαν τροφή και νερό, ενώ το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Ερευνας και Διάσωσης του Λιμενικού επικοινώνησε με το αλιευτικό.

Η Τρίτη 13 Ιούνη πέρασε, ο πολύτιμος και καθοριστικής σημασίας χρόνος χάθηκε!

Το αλιευτικό ενημέρωσε ότι παρουσίασε μηχανική βλάβη ώρα 01.40 την Τετάρτη 14 Ιούνη και περίπου ώρα 02.15 της Τετάρτης βυθίστηκε.

Τα γεγονότα αυτά, όπως έχουν καταγραφεί, έχουν μεγάλη σημασία, γιατί το Κέντρο Επιχειρήσεων του υπουργείου Ναυτιλίας είχε καθαρή εικόνα για βασικά στοιχεία της άκρως επικίνδυνης κατάστασης που επικρατούσε στο αλιευτικό σκάφος και μπορούσε να γίνει ακριβής αξιολόγηση του συμβάντος και του πολύ υψηλού επιπέδου του κινδύνου, να οργανωθεί πανκινητοποίηση και να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα και διάσωσης των επιβαινόντων.

Αυτό δεν έγινε! Ενώ υπήρχε επαρκής χρόνος να γίνει!

Πρώτο, στις ανακοινώσεις που διακίνησε το υπουργείο Ναυτιλίας, αναφέρεται ότι το αλιευτικό «δεν ζήτησε καμία συνδρομή», αλλά αυτός δεν είναι ουσιαστικός και επαρκής λόγος για να μην παρθούν έγκαιρα μέτρα. Το αλιευτικό ήταν στα χέρια κυκλώματος διακινητών και αυτοί μιλούσαν με τον θάλαμο επιχειρήσεων του ΥΕΝ και βεβαίως κέρδιζαν χρόνο, για να συνεχίσει το αλιευτικό την πορεία του. Η ενημέρωση που έδιναν ήταν προϊόν σκοπιμότητας, χωρίς να υπολογίζουν τις ανθρώπινες ζωές κι ενώ οι εγκέφαλοι του δουλεμπορικού κυκλώματος είχαν εισπράξει τα εκατομμύρια του «ναύλου» του θανάτου.

Το σκάφος ήταν «πλωτό φέρετρο», δεν πληρούσε τους βασικούς κανόνες ασφάλειας της ναυσιπλοΐας και προστασίας της ζωής στη θάλασσα, δεν υπήρχε καμία περίπτωση να διαθέτει τα κατάλληλα πιστοποιητικά ασφαλείας, ήταν υπερφορτωμένο και οι επιβαίνοντες πρόσφυγες - μετανάστες σε άμεσο υψηλό κίνδυνο. Αυτή η κατάσταση θα έπρεπε να αξιολογηθεί με ακρίβεια από τις αρμόδιες αρχές και να υπάρχει σχέδιο για κάθε περίπτωση, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων ρυμούλκησης του σκάφους και μετεπιβίβασης των επιβαινόντων, πρακτική που έχει δοκιμαστεί και έχουν διασωθεί έτσι ανθρώπινες ζωές.

Δεύτερο, η αξιολόγηση του κινδύνου δεν γίνεται μόνο σε περίπτωση διακοπής της λειτουργίας της μηχανής και ακυβερνησίας, όπως λέγεται σε κάποια κανάλια, αλλά υπολογίζοντας, συνεκτιμώντας τη συνολική κατάσταση του πλοίου, σχεδιάζοντας τις κατάλληλες κινήσεις στη βάση των κανόνων που προβλέπονται στη SOLAS, τη Διεθνή Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ανθρώπινης Ζωής στη Θάλασσα.

Επειδή κι εδώ «θολώνονται τα νερά», λέγοντας ότι το αλιευτικό ήταν σε διεθνή ύδατα, σημειώνουμε ότι το κεφάλαιο V της SOLAS αναφέρεται συνολικά στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και επιβάλλεται να εφαρμοστεί σε όλα τα πλοία, με βασική εξαίρεση τα πολεμικά.

Τα Κέντρα Συντονισμού και Διάσωσης πρέπει, αμέσως μετά τη λήψη πληροφοριών σχετικά με σκάφος που βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης - και τέτοια ήταν η κατάσταση του αλιευτικού - να αξιολογούν τις πληροφορίες αυτές και να καθορίζουν τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν. Τέτοια συμβάντα είναι σύνθετα, απαιτούν μελέτη, αλλά ταυτόχρονα εκτιμήσεις που βασίζονται σε υποθέσεις πως ήταν καλύτερο να συνεχιστεί το ταξίδι του αλιευτικού γιατί μια παρέμβαση των αρχών διάσωσης θα προκαλούσε περισσότερα προβλήματα, δεν είναι βάσιμες και πειστικές. Δεν μιλάμε για την όποια παρέμβαση, αλλά για κατάλληλη, σχεδιασμένη επιχείρηση, με την εμπλοκή όλων των αναγκαίων μέσων.

Κωδικοποιημένα, με βάση την εγχώρια και τη διεθνή πείρα, ο σχεδιασμός παίρνει υπόψη του τρεις αλληλοεξαρτώμενες φάσεις. Τη «Φάση Αβεβαιότητας», τη «Φάση Συναγερμού» και τη «Φάση Κινδύνου». Στην προκειμένη περίπτωση του αλιευτικού - «πλωτού φέρετρου» η «Φάση Αβεβαιότητας» ξεπεράστηκε από το πρωί της Τρίτης που διαπιστώθηκε ποια ήταν η κατάσταση του πλοίου και συνεπώς όχι μόνο επιβαλλόταν να κηρυχθεί συναγερμός, αλλά να γίνει η κατάλληλη προετοιμασία και να καταρτιστεί σχέδιο αντίστοιχο με τις ανάγκες της «Φάσης Κινδύνου».

Η φάση αυτή δεν συγχωρεί χαμένο χρόνο και απαιτεί κινητοποίηση όλων των αναγκαίων πλωτών και εναέριων μέσων, ρυμουλκών - ναυαγοσωστικών, μονάδων βατραχανθρώπων - δυτών κ.ά., ώστε έγκαιρα και συντονισμένα να δημιουργηθεί «κλοιός ασφαλείας» για την κατά το δυνατόν στήριξη ή ρυμούλκηση του αλιευτικού πλοίου, εκτιμώντας όλες τις παραμέτρους και επιλέγοντας τις κατάλληλες κινήσεις που επιβάλλεται να γίνουν και βεβαίως με ετοιμότητα για τη μετεπιβίβαση και τη διάσωση των επιβαινόντων.

Ασφαλώς, πρόκειται για δύσκολες επιχειρήσεις με μεγάλες απαιτήσεις, αλλά στο όνομα των δυσκολιών και των απαιτήσεων δεν δικαιολογείται να επιλέγουμε το «πάμε κι όπου βγει», δρόμος που οδηγεί σε τραγικά αποτελέσματα. Το πρόβλημα έχει πολλές πλευρές, που επιβάλλεται να απασχολήσουν σοβαρά και αφορούν τη στρατηγική της ΕΕ και τις ευθύνες των αστικών κρατών και κυβερνήσεων, τον διωγμό που έχουν κηρύξει στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, που «πάση θυσία» επιδιώκεται να απομακρυνθούν από την επικράτεια του ενός ή του άλλου αστικού κράτους.

*Ο Γιώργος Μαρίνος είναι μέλος του του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ