Με οδηγό τις μορφωτικές ανάγκες απέναντι στο ταξικά κατηγοριοποιημένο σχολείο

 
Η μεγάλη εικόνα μιας Εκπαίδευσης πιο εξαρτημένης από ποτέ από τις κοινωνικές ανισότητες, που συγκροτείται από μια σειρά νομοθετήματα που ψηφίστηκαν και αντιπαλεύτηκαν τα περασμένα χρόνια, συμπληρώνεται από την κυβέρνηση της ΝΔ με εξαγγελίες, νέα μέτρα αλλά και προσπάθεια διαχείρισης των δίκαιων αντιδράσεων.

Οι προγραμματικές δηλώσεις, οι εμφανίσεις κυβερνητικών στελεχών και τα όσα προέκυψαν από τις συναντήσεις της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας με τις εκπαιδευτικές ομοσπονδίες ΟΛΜΕ και ΔΟΕ την περασμένη βδομάδα, δείχνουν ξεκάθαρα ότι πρόθεση είναι η εφαρμογή των αναδιαρθρώσεων. Σε ό,τι αφορά τις μεγάλες ανάγκες που η ίδια η ζωή φέρνει μπροστά καθημερινά στα σχολεία και αφορούν τη γνώση που παίρνει ο μαθητής, τους όρους μάθησης, τις προοπτικές, η μόνιμη επωδός είναι η επίκληση των «δημοσιονομικών πλαισίων», η «υπαγωγή στο ευρωενωσιακό δίκαιο», οι προτεραιότητες του Ταμείου Ανάκαμψης. Τα παραπάνω δεν είναι παρά η έκφραση της αστικής στρατηγικής στους δείκτες του περιεχομένου, των στόχων και της λειτουργίας της Εκπαίδευσης.

Εξειδίκευση και νέα μέτρα στο τραπέζι

Μέτρα και εξαγγελίες που κέντρισαν τη συζήτηση τις προηγούμενες μέρες έρχονται να κάνουν πιο καθαρό το πώς σκοπεύει η κυβέρνηση να κάνει πράξη τις αναδιαρθρώσεις στην Εκπαίδευση και να επιβεβαιώσουν ότι με μαθηματική ακρίβεια οδηγούν στο ταξικά κατηγοριοποιημένο σχολείο.

Μέσα από τα νομοσχέδια που ψηφίστηκαν είτε κατακαλόκαιρο είτε εν μέσω πανδημίας κατά την προηγούμενη κυβερνητική της θητεία, με το νήμα να πιάνεται από εκεί που το άφησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις, η ΝΔ προώθησε νόμους που περιγράφουν το αυτόνομο σχολείο, με δυνατότητα για διαφοροποιημένο πρόγραμμα και εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης εκτός της κρατικής, με ταξικά φίλτρα και εμπόδια στην πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση, με ένα ασφυκτικό πλαίσιο γύρω από τους εκπαιδευτικούς μέσω της «αξιολόγησης».

Σε ένα πλαίσιο «αυτονομίας», «αξιολόγησης» και διαφοροποίησης, το τελευταίο διάστημα η κυβέρνηση προχωρά ένα βήμα παραπέρα ανοίγοντας τη συζήτηση για «ελεύθερη επιλογή σχολείου», η οποία στη συνέχεια, μετά τις αντιδράσεις, επιχειρήθηκε να «μαζευτεί» και να οριοθετηθεί στη δυνατότητα του γονέα να επιλέξει σχολείο στην περίπτωση που υπάρχουν κενές θέσεις. Να θυμηθούμε εδώ, καθώς είναι ενδεικτικό του πώς καθορίζονται οι προτεραιότητες, ότι μόλις πριν από μερικές βδομάδες Ειδικό Σχολείο στη Δραπετσώνα δήλωνε πως δεν μπορούσε να εγγράψει μαθητές στην Α' τάξη επειδή δεν είχε χώρους, κάτι που τελικά έγινε μετά από δυναμική παρέμβαση εκπαιδευτικών και γονιών. Είναι πάντως βέβαιο πως το μέτρο της προτίμησης σχολείων στην πραγματικότητα σημαίνει επιλογή μαθητών από τα σχολεία. Υπάρχει ήδη η εμπειρία από τις εξετάσεις στα πρότυπα και την κλήρωση στα πειραματικά, τα οποία δεν είναι τα σχολεία της γειτονιάς.

Η δε διεθνής εμπειρία που τόσο συχνά επικαλείται η κυβέρνηση, έχει να επιδείξει και ακραία παραδείγματα ταξικής κατηγοριοποίησης σχολείων και μαθητών, όπως π.χ. αυτή της Γερμανίας, όπου από την ηλικία των 11 ετών, δηλαδή της δικής μας Ε' Δημοτικού, ο μαθητής οδηγείται σε διαφοροποιημένα προγράμματα ακόμα και σε χρόνια φοίτησης, ενώ από τους τρεις τύπους σχολείου μόνο ο ένας μπορεί να οδηγήσει στην Ανώτατη Εκπαίδευση.

Η διαφοροποίηση, η κατάταξη και η κατηγοριοποίηση σχολείων και μαθητών «πρέπει» να έχουν και κάποια μετρήσιμα κριτήρια. Ετσι, πέρα από τη θεσμοθέτηση των εξετάσεων τύπου PISA στα Δημοτικά και Γυμνάσια που η κυβέρνηση χαρακτηρίζει πυλώνα της αξιολόγησής τους, τη βδομάδα που πέρασε είδε το φως της δημοσιότητας, διά του υπουργού Παιδείας, η ιδέα της δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων των πανελλαδικών εξετάσεων. Κάτι που, όπως προέκυψε και από τις διευκρινίσεις του υπουργείου στις συναντήσεις με τις εκπαιδευτικές ομοσπονδίες, είναι υποχρέωση της χώρας με βάση το ευρωπαϊκό δίκαιο, που θα συμβάλει, μαζί με την «αξιολόγηση», τη γενίκευση του θεσμού των πρότυπων, τις εξετάσεις PISA και άλλες μεταρρυθμίσεις, στην παραπέρα κατηγοριοποίηση των σχολείων.

Στο σημείο αυτό, μιας και η κυβέρνηση επιχειρεί κυρίως στην Ανώτατη Εκπαίδευση αλλά και γενικότερα να εμφανίζει ούτε λίγο ούτε πολύ ως... καθυστέρηση το ότι δεν έχουν μπει στη ζωή ολέθριες για τα μορφωτικά δικαιώματα, άρα και παρωχημένες διεθνείς πρακτικές, αξίζει μια ματιά σε συνέπειες των πολιτικών αυτών που δεν φωτίζονται όσο τα «επιτεύγματα». Στη Φινλανδία των διαφοροποιημένων, αξιολογημένων και αποκεντρωμένων σχολείων, το όχι πολύ μακρινό 2019, έκθεση της στατιστικής αρχής κατέγραφε ότι από το 1990 - τη δεκαετία που το εκπαιδευτικό της μοντέλο αναδυόταν ως πρότυπο - οι δήμοι είχαν κλείσει 2.500 δημοτικά σχολεία ενώ όπως αναφερόταν, τα τελευταία χρόνια ο ρυθμός κλεισίματος σχολείων ήταν έως και 100 σχολεία τον χρόνο, τόσο σε απομακρυσμένες περιφέρειες όσο και σε μητροπολιτικές περιοχές.

Στην Αγγλία, όπου επίσης έχουν προχωρήσει πλευρές του σχολείου που περιγράφονται στα νομοθετήματα των τελευταίων χρόνων, πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας έκθεση, σύμφωνα με την οποία περίπου 700.000 παιδιά κάνουν μάθημα σε μη ασφαλή ή γερασμένα σχολικά κτίρια που χρειάζονται εκτενείς επισκευές. Δείχνοντας έτσι πως πρόκειται για μια πολιτική που όχι απλά γυρνά επιδεικτικά την πλάτη στις πραγματικές ανάγκες αλλά στρέφεται ενάντια σε αυτές.

Αναζητώντας συγκλίσεις στις δηλωμένες προθέσεις

Γνωρίζοντας πως τα μέτρα που σκοπεύει να συνεχίσει και να επεκτείνει είναι καταδικασμένα στις συνειδήσεις, η νέα ηγεσία του υπουργείου Παιδείας εμφανίζεται με ένα διαλλακτικό προφίλ απέναντι στην κοινωνία. Από την άλλη, δηλώνει ξεκάθαρα ότι θα εφαρμοστεί η «αξιολόγηση», η μάχη ενάντια στην οποία συνεχίζεται και στον βαθμό που προχωρά, συνοδεύεται από συλλογικές αποφάσεις των εκπαιδευτικών για απεργία - αποχή. Είναι δε σίγουρο ότι αν επρόκειτο για κινήσεις που θα συνέβαλλαν πραγματικά στη βελτίωση της Εκπαίδευσης, την οποία επικαλέστηκε και επικαλείται η κυβέρνηση, δεν θα χρειάζονταν δικαστικές αποφάσεις και προσπάθειες τρομοκράτησης για να προχωρήσουν...

Κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο υπουργός Παιδείας χαρακτήρισε «ιστορικό παράδοξο το πώς έχουμε μετατρέψει την Παιδεία στη χώρα μας σε χώρο τέτοιας έντασης πολιτικών αντιπαραθέσεων». Ωστόσο, στην ίδια ομιλία ίσως και να έδωσε ο ίδιος σε έναν βαθμό την απάντηση, σημειώνοντας πως «στην Παιδεία θα κριθούν όλα τις επόμενες δεκαετίες». Για την κυβέρνηση και τα αστικά κόμματα, η σημασία της Παιδείας ταυτίζεται με τους στόχους του μεγάλου κεφαλαίου, για αύξηση των κερδών, για επικράτηση στους ανταγωνισμούς, για αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης που απαιτείται γι' αυτά και της συνείδησης που δεν θα αμφισβητεί αυτήν την πορεία. Οι προσδοκίες του λαού από την Παιδεία είναι αντίστοιχα μεγάλες αλλά σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση και συγκρούονται αντιτιθέμενα κοινωνικά συμφέροντα και ανάγκες. Εχει ανάγκη να αξιοποιηθούν προς όφελος της μόρφωσης των παιδιών του όλες οι σύγχρονες δυνατότητες για σχολεία ασφαλή, για πραγματική γνώση και καλλιέργεια μέσα από το σχολείο, για ισότιμη πρόσβαση σε ένα σχολείο που θα είναι προσανατολισμένο στην ολόπλευρη μόρφωση. Που θα έχει λυμένα τα ζητήματα λειτουργίας και στελέχωσής του με εκπαιδευτικό και όλο το υπόλοιπο αναγκαίο προσωπικό με μόνιμη, σταθερή σχέση εργασίας, που δεν θα είναι αντιμέτωπο με πεσμένους σοβάδες, απειλές για διακοπή ηλεκτροδότησης, παρωχημένα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, κυνήγι χορηγών για την επιβίωσή του. Τα χρόνια που μεσολάβησαν από τη νομοθέτηση των μέτρων για το «νέο» σχολείο, κατά τα οποία αντιπαρατέθηκαν και αντιπαρατίθενται οι ανάγκες του λαού και των παιδιών του με την αστική στρατηγική για την Εκπαίδευση, έχουν ήδη δώσει αρκετή εμπειρία από «αναβάθμιση» αλλά και από αγώνες ικανούς να αποκρούσουν μέτρα, να θέσουν νέους στόχους και να τους διεκδικήσουν.

Μ