Περσινά ξινά σταφύλια...

Ρεπορτάζ ιστοσελίδας που ανήκει σε μεγάλο συγκρότημα του Τύπου σημείωνε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κριθεί ως δύναμη που μπορεί να παίξει τον ρόλο του ως φορέα υποδοχής (και εγκλωβισμού λέμε εμείς) της λαϊκής δυσαρέσκειας σε συνθήκες μιας νέας «οικονομικής κρίσης» και ενός νέου «Ψυχρού Πολέμου» που βρίσκονται παγκόσμια σε πορεία εξέλιξης και κλιμάκωσης, αντίστοιχα. Αντίστοιχες επισημάνσεις υπάρχουν σε όλες τις αστικές αναλύσεις και στα ΜΜΕ. Δεν είναι άδικη η αγωνία που υπάρχει για το τι θα γίνει με τον έτερο πόλο της αστικής κυβερνητικής εναλλαγής. Αλλωστε, ακόμα και στελέχη της ΝΔ δίνουν ευχές για να ξεπεραστεί η κρίση για το καλό πάντα... της «χώρας» και της «δημοκρατίας».

Η κίνηση της παραίτησης του Αλ. Τσίπρα και η δρομολόγηση εξελίξεων για αλλαγή ηγεσίας και «επανίδρυσης» του ΣΥΡΙΖΑ είναι σε αυτήν την κατεύθυνση. Ωστόσο εκφράζονται αμφιβολίες για το αν θα μπορέσει ο ΣΥΡΙΖΑ να ανακάμψει ή αν θα οδηγηθεί σε περαιτέρω συρρίκνωση, αλλά και ανησυχίες για το αν θα μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να αναπληρώσει το κενό στον σοσιαλδημοκρατικό χώρο.

«Ιστορική παρακαταθήκη» η δικαίωση της αντιλαϊκής πολιτικής

Ακόμα και στη δήλωση παραίτησής του, βέβαια, ο Αλ. Τσίπρας έσπευσε να δώσει εγγυήσεις για την πορεία που θα έχει το όλο εγχείρημα: Παρουσίασε ως «ιστορική παρακαταθήκη» του ΣΥΡΙΖΑ ακριβώς τη συμβολή στον συμβιβασμό ευρύτερων εργατικών - λαϊκών μαζών στην πολιτική των επιχειρηματικών ομίλων, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Ετσι, αναφέρθηκε στην «έξοδο από τα μνημόνια», με ένα τρίτο βάρβαρο μνημόνιο και την εφαρμογή άλλων δύο, στη «διάσωση από τη χρεοκοπία» με ένα «μαξιλάρι» 37 δισ. ευρώ ματωμένων πλεονασμάτων και χρεοκοπίας του ελληνικού λαού, στη Συμφωνία των Πρεσπών, το «μαργαριτάρι στο στέμμα» της εμπλοκής στα ΝΑΤΟικά σχέδια που απογειώθηκε επί ημερών του, στην «αναβάθμιση του διεθνούς κύρους της χώρας» με τις συμφωνίες με τον «διαβολικά καλό» Τραμπ, που μετέτρεψαν όλη την Ελλάδα σε αμερικανοΝΑΤΟική βάση.

Επιβεβαίωσε και μ' αυτόν τον τρόπο πως ένας κύκλος μεν έκλεισε, όμως ο νέος που ανοίγει δεν χωρά καμιά αυταπάτη για αναθεώρηση της στρατηγικής του σε φιλολαϊκή κατεύθυνση, αλλά σκοπεύει στο ακριβώς αντίθετο, στην ακόμα μεγαλύτερη προσαρμογή στις ανάγκες του αστικού πολιτικού συστήματος. Αυτό άλλωστε σηματοδότησε και η επιλογή προσώπων που στελέχωσαν την εκλογική του επιτροπή και σήκωσαν το βάρος της προεκλογικής αντιπαράθεσης, στελεχών δοκιμασμένων σε επιχειρηματικούς ομίλους, κρατικούς μηχανισμούς, με προνομιακές σχέσεις πολλών απ' αυτούς με το αμερικανοΝΑΤΟικό στρατόπεδο.

Ποια αντιπολίτευση;

Το δείχνουν άλλωστε από τις πρώτες κιόλας μέρες η υποδοχή της κυβέρνησης ΝΔ από στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, που μιλάνε για μια «καλή κυβέρνηση» (Ευ. Αποστολάκης), που «έχει κάποια στοιχεία θετικά» (Ρ. Θρασκιά), η κριτική στην πρώτη φουρνιά των δεκάδων αντιλαϊκών προαπαιτούμενων του Ταμείου Ανάκαμψης που παρουσίασε η κυβέρνηση της ΝΔ περί «φτωχών» και «άτολμων» μέτρων. Κριτική που προϊδεάζει για μια ακόμα θητεία στο «υπουργείο αντιπολίτευσης» της κυβέρνησης, μετά από μια τετραετία όπου ο ΣΥΡΙΖΑ έβαλε πλάτη σε όλα τα κρίσιμα, από την πανδημία έως τις «μεγάλες επενδύσεις», τύπου Ελληνικού και Ναυπηγείων Ελευσίνας, και φυσικά στα ζητήματα της εμπλοκής στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, ψηφίζοντας πάνω από τα μισά νομοσχέδια της κυβέρνησης της ΝΔ.

Δυσκολίες και αντιφάσεις

Τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις που έχει αυτό το εγχείρημα - από τη μια, να εμφανιστεί ως υπεύθυνη αξιόπιστη λύση για την αστική διακυβέρνηση και, από την άλλη, να οικειοποιηθεί αγωνιστικές και ριζοσπαστικές διαθέσεις - αποτυπώνουν και τοποθετήσεις, όπως του Π. Σκουρλέτη, για την «ανάγκη μιας ουσιαστικής, προγραμματικής, αξιακής, ιδεολογικής ταυτότητας που την έχει ο αντίπαλός μας, η ΝΔ», ζητώντας «συζήτηση σε βάθος» για το «ποιες ήταν οι καλώς εννοούμενες διαχωριστικές γραμμές απέναντι στους άλλους πολιτικούς χώρους» και «πώς αξιοποιήσαμε μια δεκαετία που ένας κόσμος είχε εμπιστευθεί τον ΣΥΡΙΖΑ για να αποκτήσουμε ισχυρούς κοινωνικούς και πολιτικούς δεσμούς; Ποιες ήταν οι κοινωνικές ομάδες που κατά προτεραιότητα θέλαμε να εκφράσουμε και ταυτόχρονα να δημιουργήσουμε τις αντίστοιχες κοινωνικές συμμαχίες στη βάση μιας προγραμματικής πρότασης;».

Αλλά και του Γ. Σταθάκη, που έγραψε ότι «στην ήττα αυτή πρωταρχικό ρόλο φαίνεται να είχε όχι το άνοιγμα στο Κέντρο (...) Ο ΣΥΡΙΖΑ (...) κατέρρευσε στις παραγωγικές ηλικίες, στους εργαζόμενους και τους αυτοαπασχολούμενους, στις ηλικίες 30 με 40».

Διεργασίες και συμπράξεις

Με φόντο τα παραπάνω, η παραίτηση του Αλ. Τσίπρα από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ - ο οποίος θεωρούνταν και «συγκολλητική ουσία» των διαφόρων τάσεων - η διαδικασία για την εκλογή αρχηγού με διάφορους φημολογούμενους «επισπεύδοντες» από τις εσωκομματικές τάσεις (Αχτσιόγλου, Χαρίτσης, αλλά και Πολάκης, Τεμπονέρας και Σακελλαρίδης), «απελευθερώνει δυνάμεις» για τα διάφορα σενάρια για την ίδια τη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ και για το ενδεχόμενο συμπλεύσεων και «συγκλίσεων» με άλλα τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και για το στήσιμο άλλων αναχωμάτων στα «αριστερά» του ΣΥΡΙΖΑ.

Ενδεικτικά είναι τα όσα έλεγαν μέσα στη βδομάδα στελέχη του, ζητώντας σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ, αρχής γενομένης από τις επερχόμενες τοπικές εκλογές: Την αρχή έκανε η Μ. Ρεπούση λέγοντας ότι «είναι περισσότερο αναγκαία παρά ποτέ η συνεννόηση της Κεντροαριστεράς και συγκεκριμένα των δύο πολιτικών κομμάτων που εγγράφονται στον χώρο της: Του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και του ΠΑΣΟΚ». Ακολούθησε ο Δ. Τεμπονέρας λέγοντας ότι «η Αριστερά και η Κεντροαριστερά, με πρώτο σημείο καμπής τις επερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, θα πρέπει να συναινέσουν» και ότι «όποιος δεν το συμμερίζεται αυτό δεν έχει αντιληφθεί τι συντελέστηκε στη χώρα την προηγούμενη Κυριακή».

Χαρακτηριστική για όλα τα «ανοιχτά σενάρια» στον χώρο και η τοποθέτηση της Αννας Διαμαντοπούλου, που έγραψε ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ μπαίνει σε δίνη ή ανασυγκρότησης ή διάσπασης. Το ΠΑΣΟΚ ανοίγει πόρτες υποδοχής και έχει πλέον δυνατότητες προσέγγισης με τον ΣΥΡΙΖΑ».

Σε κάθε περίπτωση, το «στίγμα» τις επόμενες μέρες δίνουν οι διεργασίες για την εκλογή προέδρου κι ενώ ανοιχτός παραμένει ο «οδικός χάρτης» για το συνέδριο του κόμματος, για το πότε θα γίνει και αν αυτό θα είναι έκτακτο, τακτικό ή διαρκές (κάτι που κρίνει και το ποιοι θα είναι οι σύνεδροι). Τα ζητήματα αυτά αναμένεται να απασχολήσουν και την Πολιτική Γραμματεία που συνεδριάζει μέσα στο Σαββατοκύριακο, ενώ ανοιχτό παραμένει και το ποιος θα εκλεγεί τη Δευτέρα πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, ενόψει και των προγραμματικών δηλώσεων στο τέλος της βδομάδας, με τις πληροφορίες να κάνουν λόγο για την Ο. Γεροβασίλη.

Μια από τα ίδια;

Δεν είναι η πρώτη φορά που η σοσιαλδημοκρατία στη χώρα μας διανύει περίοδο βαθιάς κρίσης. Ηδη από το 2007 εμφανίζονται τέτοια σημάδια που πλήττουν βασικά το ΠΑΣΟΚ, το οποίο βεβαίως καταφέρνει το 2009 προσωρινά να τα ξεπεράσει και να αναδειχθεί κυβέρνηση, αλλά τελικά στο φόντο της οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης και των μνημονίων οδηγούν στη γνωστή εκλογική κατάρρευσή του το 2012 και την εκ τότε συρρίκνωσή του. Τότε ήταν που αναδείχθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ ως φορέας, εκφραστής αυτού του χώρου μετασχηματιζόμενος σε καθαρόαιμο αστικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, γεγονός που επιβεβαιώθηκε με την κυβερνητική του θητεία. Ο ΣΥΡΙΖΑ με τις οπορτουνιστικές «αριστερές» και «κομμουνιστογενείς» καταβολές στελεχών του δεν έκανε τίποτα λιγότερο ή τίποτα περισσότερο απ' ό,τι έκανε και η σοσιαλδημοκρατία στο παρελθόν, εγκλωβίζοντας οργισμένες και αγανακτισμένες από την κυρίαρχη πολιτική λαϊκές μάζες στον ίδιο δρόμο από άλλη όμως κατεύθυνση. Ωστόσο, ο ρόλος του ήταν ακόμα πιο αρνητικός απ' ό,τι του ΠΑΣΟΚ το 2009. Με εφόδιο τις αναφορές του στο εργατικό - λαϊκό κίνημα, τους αγώνες του ΕΑΜ, τις ιστορικές παραδόσεις της δεκαετίας του 1960 κ.λπ. έσπειρε πιο βαθιά απογοήτευση και μοιρολατρία.

Οι αιτίες και τότε και σήμερα είναι ίδιες. Είναι η κοινή στρατηγική του κεφαλαίου, οι δεσμεύσεις στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Ομως η περίοδος της οικονομικής κρίσης και οι εξελίξεις που ακολούθησαν, οι ακόμα μεγαλύτερες μνημονιακές και μεταμνημονιακές δεσμεύσεις στην πολιτική της ΕΕ, η μετατροπή της χώρας σε ΝΑΤΟικό ορμητήριο (έργο μάλιστα της κυβερνητικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ) έχουν κάνει ακόμα πιο θολές, ακόμα πιο δυσδιάκριτες τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των αστικών κομμάτων. Πολύ περισσότερο που, απ' ό,τι αποδεικνύεται, ορισμένες κρατικές παρεμβάσεις που παλιότερα εμφανίζονταν ως προνομιακό έδαφος για τη σοσιαλδημοκρατία, μπορούν κάλλιστα να εφαρμοστούν και από λεγόμενες φιλελεύθερες, «κεντροδεξιές» κυβερνήσεις. Επιδοματική πολιτική με μέτρα διαχείρισης της φτώχειας, κρατική επεκτατική πολιτική εφάρμοσαν ακόμα και η κυβέρνηση της ΝΔ και άλλες τέτοιες κυβερνήσεις στην ΕΕ. Σ' αυτές τις συνθήκες, στο έδαφος της απογοήτευσης και της πλήρους ταύτισης, λαϊκές μάζες κατευθύνονται προς τον πιο αυθεντικό διαχειριστή.

Σε κρίση λοιπόν δεν είναι απλώς ο φορέας ΣΥΡΙΖΑ, σε κρίση βαθιά βρίσκεται η πολιτική αντίληψη που λέει ότι είναι δυνατόν να εφαρμοστεί πολιτική υπέρ των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων μεταρρυθμίζοντας το σύστημα και το αστικό κράτος, εμφανίζοντας ουδέτερη την οικονομία και τους κρατικούς μηχανισμούς, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ, ότι υλοποιώντας τους στόχους ανάπτυξης των επιχειρηματικών ομίλων μπορεί να ικανοποιηθούν λαϊκές ανάγκες. Οταν οι φορείς αυτής της αντίληψης είναι στην αντιπολίτευση, μπορεί να ντύνονται ριζοσπαστικά ενδύματα, όταν κυβερνάνε, αυτά πάνε περίπατο και τελικά αποκαλύπτεται και η εξαπάτηση (γιατί περί εξαπάτησης πρόκειται...) του λαού και ο πραγματικός αστικός και άρα αντιλαϊκός χαρακτήρας της πολιτικής τους.

Αν κάτι αποδείχθηκε από την περίοδο και της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και την περίοδο της συστημικής και συναινετικής αντιπολίτευσής του, είναι ότι χωρίς σύγκρουση, χωρίς ρήξη με την εξουσία του κεφαλαίου, την ΕΕ, το ΝΑΤΟ, χωρίς ανατροπή τους, δεν μπορεί να ανοίξει δρόμος για να μπορέσουν οι εργαζόμενοι, ο λαός να ζήσουν με βάση τις δυνατότητες της εποχής, να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Η απάντηση λοιπόν στα αδιέξοδα της σοσιαλδημοκρατίας δεν βρίσκεται ούτε στην προσπάθεια αναστήλωσής της με νέους φορείς και πρόσωπα, ούτε βέβαια ένας νέος φαύλος κύκλος ψευδαισθήσεων και αυταπατών, να ξαναφτιαχτεί δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ από την αρχή όπως ήταν, για να καταλήξει κάποια στιγμή στην ίδια διαδρομή. Η απάντηση βρίσκεται στην πολιτική του ΚΚΕ, στον δρόμο της ταξικής πάλης, των συντονισμένων εργατικών - λαϊκών αγώνων, στον δρόμο της ανατροπής του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος. Μια μάχη που δεν είναι για τη δευτέρα παρουσία, αλλά που δίνεται μέσα από τους σημερινούς καθημερινούς αγώνες.

Απέναντι στην απογοήτευση, στη μοιρολατρία και τον συμβιβασμό που καλλιεργούν ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλες δυνάμεις, εμείς επιμένουμε ότι η ελπίδα για τον λαό είναι εδώ. Βρίσκεται στον δρόμο της σύγκρουσης με αυτή την πολιτική, με αυτό το σύστημα, τις κατευθύνσεις της ΕΕ, τις δεσμεύσεις του ΝΑΤΟ κ.λπ. Εμείς θα δώσουμε τη μάχη με χιλιάδες εργαζόμενους, νέους που εγκαταλείπουν τα αδιέξοδα της σοσιαλδημοκρατίας για να ξαναδυναμώσουμε την ελπίδα, για να ακυρώσουμε την πεποίθηση ότι δεν υπάρχει καμιά εναλλακτική απέναντι στο καπιταλιστικό σύστημα, ότι υπάρχει προοπτική για τους εργαζόμενους και τους λαούς στον δρόμο της αντικαπιταλιστικής και αντιμονοπωλιακής πάλης.