Αντίθετα με την τωρινή πραγματικότητα, όπου ο τουρισμός θεωρείται προνόμιο, στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης τον 20ό αιώνα, ο συνδυασμός διακοπών, αναψυχής, ψυχαγωγίας, κ.λπ. αποτελούσε δικαίωμα του λαού και μάλιστα συνταγματικά κατοχυρωμένο, ενώ και η ίδια η ουσία των διακοπών είχε εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο σε σχέση με τις αντίστοιχες διακοπές στον καπιταλισμό.
Στον σοσιαλισμό, η ξεκούραση έπαιρνε τον χαρακτήρα της ποιοτικής αναψυχής, που αναβάθμιζε τον εργαζόμενο πολιτισμικά, μορφωτικά, τον ξεκούραζε σωματικά και πνευματικά ύστερα από μήνες κοπιαστικής εργασίας. Αρκετά συχνά ακόμα, η αναψυχή συνδυαζόταν και με προγράμματα ιατρικής περίθαλψης και πρόληψης. Στις χώρες του σοσιαλισμού διαμορφώθηκε ουσιαστικά μια ολόκληρη κουλτούρα γύρω από την ανάγκη και το περιεχόμενο των διακοπών, τέτοια που απομεινάρια της μπορεί κανείς να βρει και σήμερα.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία της ποιοτικής ξεκούρασης από την εργασία, η νεαρή σοβιετική εξουσία, από την αρχή της εδραίωσής της κι ενόσω ακόμα πάλευε με την αντεπανάσταση, μόλις το 1920, προχώρησε στην ίδρυση του πρώτου αναπαυτηρίου στην Αγ. Πετρούπολη, ενώ μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '40 υπήρχαν στην ΕΣΣΔ χιλιάδες σανατόρια που προσέφεραν ένα σύνολο κοινωνικών παροχών. Τα σανατόρια υπήρξαν οι χώροι εκείνοι στους οποίους οι εργαζόμενοι ξεκουράζονταν και θεραπεύονταν, στο πλαίσιο οργανωμένων προγραμμάτων, υπό την ενορχήστρωση και αιγίδα του λαϊκού κράτους.
Για τις διακοπές υπήρχε συνταγματική, νομική πρόβλεψη και αντίστοιχη διάταξη. Συγκεκριμένα, το άρθρο 119 του Συντάγματος διασφάλιζε αυτό το δικαίωμα. Πώς εκφραζόταν αυτό; Στην πράξη υπήρχαν παροχή ετήσιων πληρωμένων αδειών και η συνεχής φροντίδα του εργατικού κράτους για τη διεύρυνση του δικτύου των πολιτιστικών, μορφωτικών και αναζωογονητικών ιδρυμάτων, την ανάπτυξη του μαζικού αθλητισμού, της φυσικής αγωγής και του τουρισμού. Παροχές, τις οποίες κανένα αστικό κράτος δεν θέλει και δεν μπορεί από την ίδια του την ουσία να διασφαλίσει.
Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, άρχισαν να αναπτύσσονται τα παραθεριστικά κέντρα. Μολονότι η χώρα είχε περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες και λόγω του εμφύλιου πολέμου που μαινόταν, δίνονταν γενναία κονδύλια για την ανάπτυξη του συστήματος των θεραπευτηρίων.
Το 1919, ο ίδιος ο Λένιν υπέγραψε Διάταγμα για την εκχώρηση όλων των παραθεριστικών ιδρυμάτων και θεραπευτηρίων στην ιδιοκτησία της Σοβιετικής Δημοκρατίας. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως την ίδια περίοδο, στις καπιταλιστικές χώρες, όπως η Ελλάδα, ο τουρισμός αποτελούσε προνομιακό πεδίο μόνο της ισχυρής ελίτ, και κυρίως των ανδρών («Ερευνες για τον τουρισμό στην Ελλάδα και την Κύπρο», Μουτάφη Βασιλική, εκδ. «Προπομπός», 2002), ενώ αρχίζει σταδιακά να μαζικοποιείται μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο μεταξύ, στη νεαρή ΕΣΣΔ, παλιές λουτροπόλεις και θεραπευτήρια άρχισαν να λειτουργούν για τη θεραπεία και ξεκούραση των εργαζομένων, ενώ παράλληλα χτίζονταν και νέες εγκαταστάσεις. Κατά τη ναζιστική επίθεση και τον Πατριωτικό Πόλεμο που ακολούθησε, καταστράφηκαν πολλά μεγάλα θεραπευτήρια της χώρας, τα οποία όμως ανοικοδομήθηκαν σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την Αντιφασιστική Νίκη, το 1945.
Θεραπευτήρια και σανατόρια βρίσκονταν απ' άκρη σ' άκρη της Σοβιετικής Ενωσης. Από την Κριμαία και τον Καύκασο, μέχρι τη Σιβηρία και τις Κεντροασιατικές Δημοκρατίες. Στο σοβιετικό κράτος είχε συγκεντρωθεί το πιο ευρύ δίκτυο δημόσιων παραθεριστικών ιδρυμάτων στον κόσμο. Επίσης, αρκετά από τα σανατόρια αξιοποιήθηκαν και ως εξειδικευμένα θεραπευτικά ιδρύματα πρόληψης διαφόρων ασθενειών.
Τα εισιτήρια για τα σανατόρια διανέμονταν από τα συνδικάτα, ενώ τουλάχιστον τα μισά από τα εισιτήρια για τουριστικά θέρετρα που δίνονταν σε εργάτες και υπαλλήλους ήταν είτε δωρεάν είτε με προπληρωμένο το 30% του κόστους τους από το κράτος, από τον προϋπολογισμό των υπηρεσιών Κοινωνικής Ασφάλισης ή υγειονομικής περίθαλψης.
Συνολικά την περίοδο των διακοπών, ξοδεύονταν προσεγγιστικά το 20 - 25% του μηνιαίου μισθού, κάτι που φαντάζει αδιανόητο στις καπιταλιστικές συνθήκες ζωής. Το φαγητό καθώς και τα εισιτήρια για τον κινηματογράφο και το θέατρο κόστιζαν ελάχιστα, το ίδιο και τα έξοδα για τη μετακίνηση, είτε με ιδιωτικό είτε με δημόσιο μέσο.
Οι μέρες ξεκούρασης των εργαζομένων μπορούσαν να αγγίξουν και τις 24 εργάσιμες, που μαζί με τις αργίες έφταναν τον μήνα. Επιπρόσθετα, πέρα από τις κανονικές μέρες της προβλεπόμενης ετήσιας άδειας, στην ΕΣΣΔ δίνονταν επιπλέον μέρες σε ειδικές κατηγορίες πολιτών, όπως π.χ. σε νέους εργαζόμενους κάτω των 19 ετών, σε αναπήρους, σε εργαζόμενους σε ανθυγιεινές εργασίες και απομακρυσμένες περιοχές, φτάνοντας έως και τις 48 εργάσιμες μέρες.
Ως προς την τουριστική κίνηση, αυτή ήταν τεράστια, και ασφαλώς αυτό οφειλόταν στον δημόσιο, καθολικό, φθηνό και ποιοτικό χαρακτήρα των διακοπών. Εκατομμύρια Σοβιετικοί πήγαιναν διακοπές στα σανατόρια, στα θεραπευτήρια, στα θέρετρα, σε τουριστικά ταξίδια. Για τα παιδιά και τη νεολαία, υπήρχαν εξειδικευμένη μέριμνα και στοχευμένα ψυχαγωγικά προγράμματα. Πιο διεξοδικά, λειτουργούσαν έως και 40.000 παιδικές κατασκηνώσεις, όπου υποδέχονταν περίπου 10 εκατομμύρια παιδιά ετησίως, εντελώς δωρεάν ή αντί ελάχιστου αντιτίμου. Οι κατασκηνώσεις κάλυπταν ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, καθώς ο νέος μπορούσε να επιλέξει ανάμεσα σε αθλητικές, τουριστικές, εργατικές, στρατιωτικές, κ.λπ.
Ξεχωριστή φροντίδα δινόταν για τους φοιτητές, που είχαν τις δικές τους κατασκηνώσεις, ενώ πολλοί από αυτούς επέλεγαν ένα μέρος των διακοπών τους να το περάσουν δουλεύοντας σε φοιτητικές κολεκτίβες.
Αν κάτι αναδεικνύεται από τα παραπάνω είναι ότι σήμερα κάθε άλλο παρά παρωχημένη είναι η πάλη αφενός για το δικαίωμα στον τουρισμό και αφετέρου για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους του κλάδου.
Αυτές οι διεκδικήσεις του σήμερα σκιαγραφούν και το αναγκαίο αύριο για τους εργαζόμενους και τη νεολαία, για να διασφαλιστούν οι όροι ικανοποίησης των σύγχρονων κοινωνικών και λαϊκών αναγκών. Η προοπτική υπέρ των εργατικών - λαϊκών συμφερόντων είναι στον αγώνα για την εργατική εξουσία, για την κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία, για τη μετατροπή σε κοινωνική ιδιοκτησία όλων των μεγάλων ξενοδοχειακών και τουριστικών εγκαταστάσεων, για μια ζωή με σύγχρονα δικαιώματα, στην εργασία, στην αναψυχή, στις διακοπές, στην Υγεία κ.λπ.
Ο «μπατιροτουρισμός» ενός τύπου που λέγεται Μουμτζής…
ΑπάντησηΔιαγραφήΑΠΟ ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ 6 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
Ο κ. Μουμτζής βάλθηκε να μας πείσει -με τον γνωστό του τρόπο- γιατί πρέπει να είμαστε «καλά γκαρσόνια» και να κρατήσουμε τις ξαπλώστρες, μην τυχόν και γυρίσουμε στον... «μπατιροτουρισμό», όπου μια οικογένεια μπορούσε να πάει για μπάνιο. «Θαυμάστε» τον...!
Είναι ένας τύπος που λέγεται Μουμτζής. Μάλιστα, αυτός ο τύπος νομίζει ότι κάνει δημοσιογραφία και αρθρογραφία, επιχειρώντας σχεδόν με κάθε του πρόταση να αντιστρέψει την πραγματικότητα, να δικαιολογήσει την περιβόητη… αγορά και, φυσικά, να τα «βάλει» με κάθε λογής κινητοποίηση.
Τελευταίο του «χτύπημα» ήταν το άρθρο του με τίτλο «Και οι ξαπλώστρες είναι απαραίτητες», που δημοσιεύτηκε (που αλλού;) στην «Καθημερινή». Από τον τίτλο και μόνο καταλαβαίνουμε που το πάει ο κύριος αυτός.
Αλλά, όσο και αν μας προϊδεάζει ο τίτλος του, δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε το μέγεθος της αθλιότητας του κειμένου. Ευθύς εξαρχής λοιπόν αυτός ο τύπος μας ξεκαθαρίζει πως «είμαι πολύ επιφυλακτικός όταν ακούω τη λέξη «κίνημα». Συνήθως τα κινήματα είτε χειραγωγούνται από τους ακραίους είτε εργαλειοποιούνται από αντισυστημικές συλλογικότητες ποικίλων και ετερόκλητων ιδεολογικών ρευμάτων».
Αφού ξεκαθάρισε πως οτιδήποτε έχει σχέση με κίνημα… «κάτι» του κάνει, μετά μας λέει πως το «κίνημα της πετσέτας» έχει μια σωστή αφετηρία -την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες- αλλά… κινδυνεύει να μετατραπεί σε… κίνημα κατά της ξαπλώστρας.
Και ο κ. Μουμτζής έρχεται, με την «πένα» του, να μας προστατεύσει από αυτήν την… παρεκτροπή! Διότι, όπως λέει και ο τίτλος, και οι ξαπλώστρες «είναι απαραίτητες».
ADVERTISING
Και πώς το αιτιολογεί; Θαυμάστε:
«Είναι λογικό να υπάρχει μια μεγάλη κατηγορία ιδιαίτερα πλούσιων τουριστών που η παραμονή τους στην ακτή είναι κάτι μεταξύ διασκέδασης, επίδειξης και δημοσίων σχέσεων. Αυτοί οι άνθρωποι –και είναι πολλοί– δεν πάνε να κάνουν το μπάνιο τους. Κατεβαίνουν στην αμμουδιά για να τους δουν και για να δουν. Είναι λογικό να μη θέλουν δίπλα στην ακριβοπληρωμένη ξαπλώστρα τους να έρθει μια τετραμελής οικογένεια με την ομπρέλα της, την πετσέτα της και τα ταπεράκια της. Ετσι παίζεται το παιχνίδι παγκοσμίως. Εκτός αν θέλουμε να επιστρέψουμε στην εποχή του μπατιροτουρισμού. Να αναβιώσουμε την ανοησία που εκστόμισε ο αείμνηστος, σε στιγμές τριτοκοσμικού οίστρου, πως δεν θα γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης. Σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο, το ζήτημα δεν είναι αν θα είμαστε γκαρσόνια ή όχι, αλλά αν θα είμαστε καλά και επιτυχημένα γκαρσόνια – πάντα με τη μεταφορική έννοια. Από τη στιγμή που ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία μας, το ζητούμενο είναι πλέον τι προϊόν παράγουμε και σε τι συσκευασία το πουλάμε».
Πραγματικά, δεν έχουμε τι να πρωτοσχολιάσουμε.
Σίγουρα όμως ο κ. Μουμτζής είναι σε κάτι βοηθητικός: ό,τι κι αν υποστηρίζει ξέρουμε πως το ακριβώς αντίθετο είναι αυτό που θα πρέπει να υποστηρίζουμε εμείς.
Πάντως -και σε προσωπικό τόνο- εμείς δεν θέλουμε να είμαστε γκαρσόνια (ούτε καν επιτυχημένα). Θέλουμε να ζήσουμε με αξιοπρέπεια!
Pete Kaklas Jr.
ΔιαγραφήH ζωή μας θα γίνει καλύτερη όταν εμείς θα έχουμε ελεύθερες παραλίες για τον μπατιροτουρισμό μας και οι μουμτζήδες μαζί με τους συντάκτες της "Καθημερινής" θα υποχρεωθούν δια της βίας να κάνουν οι ίδιοι τα γκαρσόνια στους "σελέμπριτις".
Διαγραφή