Νέα όξυνση με την εντολή απέλασης του Γάλλου πρέσβη στη Νιαμέι

ΝΙΓΗΡΑΣ - ΓΚΑΜΠΟΝ

 Διαφοροποιημένη στάση από την ΕΕ απέναντι στα πραξικοπήματα στις δύο αφρικανικές χώρες

Σε παραπέρα κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με το Παρίσι προχωρά η στρατιωτική κυβέρνηση στον Νίγηρα, αφαιρώντας τη διπλωματική ασυλία του Γάλλου πρέσβη στη Νιαμέι και δίνοντας εντολή στην αστυνομία να τον απελάσει από τη χώρα, με τις γαλλικές ένοπλες δυνάμεις να δηλώνουν «έτοιμες» να απαντήσουν στην υπονόμευση της «γαλλικής επιρροής».

Την ίδια ώρα, αξιωματούχοι της ΕΕ και ευρωπαϊκών κυβερνήσεων εμφανίζουν μια διαφοροποιημένη στάση απέναντι στα πραξικοπήματα στο Νίγηρα και στην Γκαμπόν, αποτυπώνοντας έντονες διεργασίες και παζάρια που βρίσκονται σε εξέλιξη, με φόντο τους σφοδρούς ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς στην αφρικανική ήπειρο.

Στο πλαίσιο αυτών ακριβώς των ανταγωνισμών, η Ρωσία - που ενισχύει τις θέσεις της στην Αφρική σε βάρος «παραδοσιακών» δυνάμεων, όπως η Γαλλία - έθεσε βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την παράταση κυρώσεων στο Μάλι.

Νίγηρας: «Ετοιμος» για «απάντηση» δηλώνει ο γαλλικός στρατός

Στον Νίγηρα, η στρατιωτική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι «έδωσε οδηγίες στην αστυνομία» να «απελάσει» τον Γάλλο πρέσβη, Σιλβέν Ιτέ, μετά τη λήξη της 48ωρης διορίας που είχε δοθεί την περασμένη Παρασκευή στον Γάλλο διπλωμάτη να εγκαταλείψει τη χώρα.

Οι πραξικοπηματίες είχαν δικαιολογήσει το τελεσίγραφο, επικαλούμενοι την άρνηση του πρέσβη να συμμορφωθεί με την «πρόσκληση» που του απευθύνθηκε για να προσέλθει σε «συνέντευξη», καθώς και «ενέργειες» του Παρισιού που είναι «αντίθετες προς τα συμφέροντα του Νίγηρα».

Σύμφωνα με επιστολή του υπουργείου Εξωτερικών, ο πρέσβης «δεν απολαμβάνει πλέον τα προνόμια και τις ασυλίες που συνδέονται με την ιδιότητά του ως μέλους του διπλωματικού προσωπικού της γαλλικής πρεσβείας». Αντίστοιχα, αναφέρεται ότι «ακυρώνονται» τα «διπλωματικά έγγραφα και οι βίζες» του πρέσβη και της οικογένειάς του.

Σύμφωνα με αναφορές σε τοπικά ΜΜΕ από την περασμένη Τρίτη, είχε προηγηθεί η διακοπή παροχής ρεύματος και νερού στη γαλλική πρεσβεία στην πρωτεύουσα και στο γαλλικό προξενείο στη Zinder, ενώ υποστηρικτές της στρατιωτικής κυβέρνησης πραγματοποίησαν την Κυριακή διαδήλωση κοντά σε γαλλική στρατιωτική βάση στην πρωτεύουσα.

Η γαλλική κυβέρνηση είχε απορρίψει το τελεσίγραφο για απέλαση του πρέσβη, με το υπουργείο Εξωτερικών να αναφέρει ότι «οι πραξικοπηματίες δεν έχουν την εξουσία να υποβάλλουν αυτό το αίτημα», και τον Γάλλο Πρόεδρο Εμ. Μακρόν, να επαναλαμβάνει τη Δευτέρα ότι «δεν αναγνωρίζουμε τους πραξικοπηματίες» και να δηλώνει ότι «ο πρέσβης μας παραμένει στη θέση του, παρά την πίεση και τις διακηρύξεις των παράνομων αρχών».

Χτες, με φόντο τις νέες εξελίξεις, ο εκπρόσωπος του γαλλικού γενικού επιτελείου, συνταγματάρχης Πιέρ Γκοντιγιέρ προειδοποίησε ότι «οι γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις είναι έτοιμες να απαντήσουν σε οποιαδήποτε νέα ένταση που θα υπονόμευε τη γαλλική στρατιωτική και διπλωματική επιρροή στον Νίγηρα».

Στο μεταξύ, ο Ιταλός ΥΠΕΞ, Αντ. Ταγιάνι, δήλωσε ξανά χτες ότι μία «στρατιωτική λύση (στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα) θα ήταν καταστροφική», ενώ τοποθετήθηκε θετικά για την αλγερινή πρωτοβουλία «διευθέτησης» της κρίσης, η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων μια 6μηνη «μεταβατική» περίοδο, υπό πολιτική ηγεσία.

Αλλο Νίγηρας, άλλο Γκαμπόν λέει ο Μπορέλ

Την ίδια ώρα, χαρακτηριστική των διεργασιών είναι η διαφοροποιημένη στάση που κρατούν η ΕΕ και χώρες όπως η Γερμανία και Βρετανία απέναντι στο πραξικόπημα στον Νίγηρα και το προχτεσινό πραξικόπημα στην Γκαμπόν.

Ο επικεφαλής της ευρωενωσιακής διπλωματίας Ζ. Μπορέλ, μιλώντας χτες στο CNN πριν την άτυπη Σύνοδο των ΥΠΕΞ της ΕΕ, δήλωσε ότι «η κατάσταση στον Νίγηρα και την Γκαμπόν δεν είναι καθόλου ισοδύναμη. Στον Νίγηρα, ο Πρόεδρος ήταν ένας δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος (...) Στην Γκαμπόν, ώρες πριν από το στρατιωτικό πραξικόπημα, έγινε ένα θεσμικό πραξικόπημα, επειδή οι εκλογές κλάπηκαν».

Κι ενώ η ΕΕ και χώρες της όπως η Γαλλία διατηρούσαν πολύμορφες οικονομικές μπίζνες και στρατιωτική συνεργασία με το μέχρι πρότινος καθεστώς της Γκαμπόν, ο Μπορέλ «θυμήθηκε» να δηλώσει χτες πως «δεν μπορώ να πω ότι η Γκαμπόν ήταν μια πλήρης δημοκρατία - με μια οικογένεια που κυβερνούσε τη χώρα τα τελευταία 50 χρόνια»...

Στις δηλώσεις του μετά τη χτεσινή σύνοδο, ο Μπορέλ ανέφερε ότι «οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Γκαμπόν πρέπει να επιλυθούν σύμφωνα με τις αρχές του κράτους δικαίου, της συνταγματικής τάξης και της δημοκρατίας».

Αντίστοιχα, η Γερμανία, σε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, αναφέρει ότι «υπάρχουν εύλογες επικρίσεις για τη διαφάνεια και τη νομιμότητα των πρόσφατων εκλογών» στην Γκαμπόν, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι «δεν είναι δουλειά των στρατιωτικών να επεμβαίνουν διά της βίας στην πολιτική διαδικασία».

Στο ίδιο μήκος κύματος, η Βρετανία καταδίκασε την «αντισυνταγματική κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό» και κάλεσε να αποκατασταθεί η «συνταγματική κυβέρνηση», σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι «αναγνωρίζει» τις «ανησυχίες» για την πρόσφατη εκλογική διαδικασία.

Υπενθυμίζεται ότι το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Γκαμπόν εκδηλώθηκε λίγη ώρα αφού η εκλογική επιτροπή ανακοίνωσε πως ο Αλί Μπόνγκο εξασφάλισε τρίτη θητεία στην προεδρία της χώρας, επικρατώντας του υποψηφίου της αντιπολίτευσης, Αλμπέρ Οντό Οσά, ο οποίος κατήγγειλε νοθεία.

Η Γκαμπόν ήταν αποικία της Γαλλίας έως το 1960, ενώ η οικογένεια Μπόνγκο είχε την προεδρία της χώρας επί 56 χρόνια (πρώτα με τον Ομάρ Μπόνγκο, από το 1967 έως το θάνατό του το 2009, και στη συνέχεια με τον γιο του, Αλί).

Μετά το προχτεσινό πραξικόπημα, ο Αλί Μπόνγκο τέθηκε σε κατ΄ οίκον κράτηση και «μεταβατικός πρόεδρος» της χώρας ορίστηκε ο επικεφαλής της Ρεπουμπλικανικής Φρουράς στρατηγός Μπρις Ολγκί Γκεμά, ο οποίος θα ορκιστεί την ερχόμενη Δευτέρα.

Σε δηλώσεις του, ο Γκεμά ανακοίνωσε ότι «σταδιακά θα λειτουργήσουν μεταβατικοί θεσμοί», ενώ όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος των πραξικοπηματιών, ο Γκεμά «καθησυχάζει όλους τους δανειστές, τους εταίρους για την ανάπτυξη της χώρας και τους πιστωτές ότι θα ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να τηρηθούν οι δεσμεύσεις τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό».

Ο δε συνασπισμός της αντιπολίτευσης, υπό τον Αλμπέρ Οντό Οσά - που χαρακτηρίζει νοθευμένο το εκλογικό αποτέλεσμα που ανακοινώθηκε πριν από το πραξικόπημα - ζήτησε από τη στρατιωτική κυβέρνηση να ολοκληρώσει την εκλογική διαδικασία, με την καταμέτρηση των ψηφοδελτίων. Επιπλέον, κάλεσε τις ένοπλες δυνάμεις σε «συζήτηση προκειμένου να αξιολογηθεί (...) η κατάσταση και να βρεθεί, μεταξύ των Γκαμπονέζων, η καλύτερη λύση», για «να μπορέσει να βγει η χώρα από αυτήν την κατάσταση».

Στο μεταξύ, το Συμβούλιο Ειρήνης και Ασφάλειας της Αφρικανικής Ενωσης ανέστειλε χτες τη συμμετοχή της Γκαμπόν στον οργανισμό, καταδικάζοντας την κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό.

Ρωσικό βέτο στην παράταση κυρώσεων για το Μάλι

Τη ραγδαία όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών στην Αφρική επιβεβαίωσε και η μη ανανέωση κυρώσεων του ΟΗΕ για το Μάλι, μετά από το βέτο της Ρωσίας σε ψηφοφορία στο Συμβούλιο Ασφαλείας (ΣΑ) για την παράτασή τους.

Οι κυρώσεις είχαν επιβληθεί το 2017, σε βάρος όσων έθεταν σε κίνδυνο παλιότερη «ειρηνευτική συμφωνία» (2015) και παρέμεναν σε ισχύ, μετά τα πραξικοπήματα του 2020 και 2021.

Το ΣΑ εξέτασε σχέδιο που κατάρτισαν η Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για την παράταση των κυρώσεων. Η πρόταση έλαβε 13 ψήφους υπέρ, ωστόσο η Ρωσία ψήφισε κατά (και ως μόνιμο μέλος του ΣΑ έχει τη δυνατότητα βέτο), ενώ η Κίνα απείχε.

Οι κυρώσεις αφορούσαν συγκεκριμένα άτομα, κυρίως μέλη οργανώσεων που είχαν υπογράψει τη συμφωνία του 2015 και κατηγορούνταν πως την έθεταν σε κίνδυνο.

Ο ΥΠΕΞ της στρατιωτικής κυβέρνησης του Μάλι, Α. Ντιόπ, σε πρόσφατη επιστολή του ζήτησε την άρση των κυρώσεων, υποστηρίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι έχουν «λάβει τέλος» οι εχθροπραξίες για τις οποίες είχαν επιβληθεί.

Από τη μεριά της, η «Επιτροπή ειδικών» που είχε συσταθεί για την επιτήρηση των κυρώσεων - την «αντικειμενικότητα» της οποίας αμφισβητούν η Ρωσία και η στρατιωτική κυβέρνηση του Μάλι, στην τελευταία της έκθεση διαπίστωνε «παράλυση» ως προς την εφαρμογή της συμφωνίας ειρήνης του 2015 και «αύξηση των εντάσεων», με νέους εξοπλισμούς των αντιμαχόμενων πλευρών.

Ο αναπληρωτής πρεσβευτής των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Γουντ, υποστήριξε ότι η Μόσχα δεν θέλει τη λειτουργία της «Επιτροπής ειδικών» για να μην αποκαλύπτονται «άβολες αλήθειες για τη δράση της "Wagner" στο Μάλι, που απαιτεί προσοχή».

Τα παραπάνω καταγράφονται ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η αποχώρηση της «ειρηνευτικής» δύναμης του ΟΗΕ στο Μάλι (MINUSMA), μετά από απαίτηση της στρατιωτικής κυβέρνησης.