Στην επιφάνεια ο ανταγωνισμός ΗΠΑ - ΕΕ και Ρωσίας στον Νότιο Καύκασο

 
ΝΑΓΚΟΡΝΟ ΚΑΡΑΜΠΑΧ

Θύμα των «λυκοσυμμαχιών», των επικίνδυνων παζαριών και «διευθετήσεων» οι λαοί της περιοχής

 Με το διάταγμα για τη διάλυση όλων των θεσμών της αυτοανακηρυχθείσας Δημοκρατίας του Ναγκόρνο Καραμπάχ («Δημοκρατία του Αρτσάχ») από την 1/1/2024, που υπέγραψε ο Πρόεδρός της, Σ. Σαραμανιάν, επισφραγίζονται και τυπικά τα αποτελέσματα της 24ωρης στρατιωτικής επιχείρησης του Αζερμπαϊτζάν στον θύλακα, όπου ζούσαν περίπου 120.000 Αρμένιοι.

Με νεκρούς και εκτοπισμένους όλα αυτά τα χρόνια που διαρκεί η σύγκρουση «πληρώνουν» οι λαοί της περιοχής, και κυρίως ο αρμενικός λαός, τη γεωπολιτική σημασία του Νότιου Καύκασου, που αυξάνεται διαρκώς, ακόμη περισσότερο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, καθώς αναζητούνται «εναλλακτικές» διαδρομές μεταφοράς εμπορευμάτων και Ενέργειας. Αντίστοιχα έχει αυξηθεί σημαντικά ο γεωπολιτικός ρόλος του Αζερμπαϊτζάν, ως προμηθευτή φυσικού αερίου της ΕΕ και ως πεδίου «πράσινων» και άλλων επενδύσεων.

Στην επιφάνεια βγαίνει ο ανταγωνισμός ΗΠΑ - ΕΕ και Ρωσίας, ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που έδειξαν ανοχή στη στρατιωτική επιχείρηση του Αζερμπαϊτζάν. ΗΠΑ και ΕΕ με τις γνωστές επιλεκτικές τους «ευαισθησίες» δεν συζητούν καν για επιβολή κυρώσεων στο Μπακού, ενώ η Ρωσία συμμετέχει ενεργά στον αφοπλισμό των ένοπλων αρμενικών ομάδων, στις διαπραγματεύσεις για την επανένταξη του θύλακα στο Αζερμπαϊτζάν και στη μετακίνηση των προσφύγων προς την Αρμενία.

Για να αυξήσουν την επιρροή τους στην περιοχή ΗΠΑ και ΕΕ - που είναι «διαμεσολαβητές» στις διαπραγματεύσεις Μπακού-Γερεβάν για συνθήκη «ειρήνης» - ζητούν να αναπτυχθεί μια διεθνής αποστολή που θα «εγγυηθεί» τα δικαιώματα και την ασφάλεια των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ, την ώρα που σχεδόν 89.000 Αρμένιοι πρόσφυγες από το Καραμπάχ είχαν περάσει μέχρι την Παρασκευή το πρωί στην Αρμενία και συνεχιζόταν το μαζικό κύμα φυγής.

Το Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι σκοπεύει να επιτρέψει σε ομάδα ειδικών από τον ΟΗΕ να επισκεφτεί την περιοχή του Καραμπάχ «εντός μερικών ημερών», οπότε βέβαια είναι άγνωστο πόσοι Αρμένιοι θα έχουν απομείνει στον θύλακα.

Παράλληλα, η Ρωσία θέλει να παραμείνει η στρατιωτική αποστολή της στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, κάτι που θα συζητήσει με το Αζερμπαϊτζάν «καθώς η αποστολή βρίσκεται πλέον στο αζέρικο έδαφος».

Αντιπαράθεση ΗΠΑ - Ρωσίας για την Αρμενία

Η Αρμενία κατηγορεί τη Ρωσία ότι δεν υπερασπίστηκε τα αρμενικά συμφέροντα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ στρέφεται προς τη «Δύση» τον τελευταίο χρόνο.

Την περασμένη βδομάδα το ρωσικό ΥΠΕΞ προειδοποίησε την Αρμενία να «λάβει» τα «σήματα» που στέλνει η Ρωσία και να συνεχίσουν να εφαρμόζονται «όλες οι συμφωνίες για την ανάπτυξη της διμερούς συνεργασίας». Σύμφωνα με το ρωσικό ΥΠΕΞ, Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες ασκούν πίεση στην αρμενική ηγεσία να αποχωρήσει από τον Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), τη στρατιωτική «συμμαχία» υπό την ηγεσία της Ρωσίας.

Εξάλλου, επισήμανε, μια σειρά Αμερικανοί αξιωματούχοι σπεύδουν στην Αρμενία αυτές τις μέρες «ομολογώντας ότι οι ΗΠΑ ασχολούνται με τον επαναπροσανατολισμό των χωρών που είναι μακριά από το ΝΑΤΟ ή είναι δεσμευμένες στη συνεργασία με τη Ρωσία».

Ο Αρμένιος πρωθυπουργός, Ν. Πασινιάν, επιμένει να δηλώνει ότι η στρατιωτική «συμμαχία» CSTO και η στρατηγική εταιρική σχέση Αρμενίας - Ρωσίας δεν επαρκούν για να εγγυηθούν την ασφάλεια της Αρμενίας, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Μόσχας, η οποία έκανε λόγο για «φιλοδυτική πορεία» της Αρμενίας.

Στο ίδιο μήκος κύματος, οι ΗΠΑ έσπευσαν να επισημάνουν ότι «η Ρωσία έδειξε πως δεν είναι αξιόπιστη σύμμαχος».

Στο «κάδρο» το Ναχιτσεβάν

Στο κάδρο «μπαίνει» και ο άλλος αζέρικος θύλακας στην περιοχή, το Ναχιτσεβάν, που συνορεύει με την Αρμενία, την Τουρκία και το Ιράν.

Το Αζερμπαϊτζάν ζητούσε όλα αυτά τα χρόνια μετά τον πόλεμο του 2020 δρόμο σύνδεσης με το Ναχιτσεβάν. Καθόλου τυχαία, λίγες μέρες μετά τη στρατιωτική επίθεση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ. Τ. Ερντογάν, συναντήθηκε με τον Αζέρο ομόλογό του, Ιλχάμ Αλίεφ, στον θύλακα αυτό. Εγκαινίασαν την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου, ενώ συζητήθηκε και το θέμα του ανοίγματος του διαδρόμου του Ζανγκεζούρ μέσω αρμενικού εδάφους, ο οποίος θα επέτρεπε στο Μπακού να εξασφαλίσει εδαφική συνέχεια με το Ναχιτσεβάν και με την Τουρκία.

Η δημιουργία του διαδρόμου Ζανγκεζούρ αποτελεί όρο του Μπακού για επίτευξη μιας πλήρους συνθήκης ειρήνης και την αναγνώριση της Αρμενίας στα σύνορα του 1990, όπως πρότεινε το Γερεβάν, αλλά και για την «εξομάλυνση» των σχέσεων της Αρμενίας με την Τουρκία.

Ωστόσο, ο διάδρομος αυτός θα αποκόψει επίσης το Ιράν από τον Καύκασο και θα θέσει εν δυνάμει εμπόδια στα σχέδια για χερσαία σύνδεση της Τεχεράνης με τη Ρωσία. Γι' αυτό και το Ιράν αντιδρά στο άνοιγμα του διαδρόμου Ζανγκεζούρ, χωρίς να αποκλείεται ακόμη και να παρέμβει εάν το Αζερμπαϊτζάν προχωρήσει στην υλοποίηση του σχεδίου του.

Εκτός από την άμεση σύνδεση του Ναχιτσεβάν με το υπόλοιπο Αζερμπαϊτζάν, ο διάδρομος Ζανγκεζούρ θα δημιουργήσει εδαφική συνέχεια μεταξύ Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν και θα προωθήσει το σχέδιο της Τουρκίας για στενότερους δεσμούς με τα κράτη της Κεντρικής Ασίας.