Ντοροθέα Λανγκ

 "Μεταναστών Μητέρα"

Σαν σήμερα, 11 Οκτώβρη 1965, πεθαίνει η Ντοροθέα Λανγκ, Αμερικανίδα φωτογράφος, κυρίως γνωστή για τη δουλειά της στην περίοδο της ύφεσης εκ μέρους της Διεύθυνσης Αγροτικής Ασφάλειας στις ΗΠΑ.

Οι φωτογραφίες της Λανγκ αποτύπωσαν τις άθλιες συνθήκες στις οποίες ζούσαν οι εργάτες και τα λαικά στρώματα την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης.

Η Λάνγκ είχε γεννηθεί το 1895 στο Νιου Τζέρσεϊ απο γονείς Γερμανούς μετανάστες. Ο πατέρας της εγκατέλειψε την οικογένεια όταν ήταν δώδεκα ετών, ένω σε ηλικία επτά ετών νόσησε από πολιομυελίτιδα, η οποία την άφησε με αποδυναμωμένο δεξί πόδι και μόνιμη χωλότητα. Όταν αποφοίτησε από το Λύκειο θηλέων ήταν ανένδοτη ότι θα γίνει φωτογράφος, παρόλο που ποτέ δεν είχε χρησιμοποιήσει φωτογραφική μηχανή.

Άρχισε να εκπαιδεύεται σε στούντιο φωτογραφίας. Μόλις ξεκίνησε η Μεγάλη Ύφεση, έστρεψε το ενδιαφέρον της από το στούντιο στο δρόμο. Άρχισε να φωτογραφίζει άνεργους και άστεγους και τα συσσίτια για τους πεινασμένους. Έτσι, τράβηξε την προσοχή τοπικών φωτογράφων. Προσλήφθηκε ως εργαζόμενη για τη Διοίκηση της Υπηρεσίας Επανεγκατάστασης και της Γεωργικής Ασφάλειας.

Οι φωτογραφίες της έφεραν στο φώς τους φτωχούς και ξεχασμένους, τις εκτοπισμένες αγροτικές οικογένειες και τους εργαζόμενους μετανάστες.

Tο 1936 η Λανγκ πάτησε το "κλικ" για την σπουδαία και διάσημη εικόνα της με τίτλο "Μεταναστών Μητέρα" ("Migrant Mother"), που έγινε η εικόνα της φτώχειας και της απελπισίας των εργατών, των ανέργων, των μεταναστών, μετά το κραχ της δεκαετίας του '20.

Το 1960, η Λανγκ μίλησε για την εμπειρία της τραβώντας τη φωτογραφία: "Είδα και πλησίασα την πεινασμένη και απελπισμένη μητέρα σαν να με τραβούσε με μαγνήτη...δεν θυμάμαι πώς εξήγησα την παρουσία μου ή την κάμερά μου σε αυτήν, αλλά θυμάμαι ότι δεν με ρώτησε..

...Δεν ζήτησα το όνομα ή την ιστορία της. Μου είπε την ηλικία της, ότι ήταν τριάντα δύο. Είπε ότι ζούσαν τρώγοντας κατεψυγμένα λαχανικά από τα γύρω χωράφια και πουλιά που σκότωσαν τα παιδιά. Είχε μόλις πουλήσει τα ελαστικά από το αυτοκίνητό της για να αγοράσει φαγητό. Εκεί καθόταν σε εκείνη τη σκηνή με τα παιδιά της-που κρέμονταν πάνω της-και φαινόταν να γνωρίζει ότι οι εικόνες της μπορούσαν να την βοηθήσουν και έτσι με βοήθησε. Υπήρχε ένα είδος ισότητας γι 'αυτό".

Τρεις μέρες μετά τη δημοσίευση της φωτογραφίας στην εφημερίδα, εκείνος ο καταυλισμός στη μέση του πουθενά γέμισε με τρόφιμα, ρούχα και προσφορές ανθρώπων που είχαν συγκινηθεί από τη φωτογραφία της μητέρας. Κάποιοι απ’ τους άστεγους εργάτες είχαν ήδη φύγει, ανάμεσά τους και η μητέρα με τα παιδιά, που δεν ήξεραν τι είχε συμβεί.

Η φωτογραφία και οι άλλες φωτογραφίες απο τον καταυλισμό πέρασαν στην ιστορία σαν σύμβολα των κοινωνικών ανισοτήτων στην εποχή της οικονομικής κρίσης, όταν η κυρίαρχη τάξη στις ΗΠΑ συνέχιζε να βγάζει κέρδη. Η "Μητέρα Μετανάστης" έγινε η "Μόνα Λίζα" της εποχής της κρίσης του καπιταλισμού.

Η ταυτότητα της έγινε γνωστή πολλές δεκαετίες αργότερα, όταν, η ηλικιωμένη πλέον γυναίκα εκείνης της φωτογραφίας,έδινε μάχη με τον καρκίνο και χρειαζόταν χρήματα για την νοσηλεία και την θεραπεία της. Τότε δημοσιεύτηκε το όνομα της και συγκεντρώθηκε ένα ποσό (κάποιες χιλιάδες δολάρια) που της επέτρεψε να έχει ένα αξιοπρεπές τέλος.

Την έλεγαν Φλόρενς (Florence Owens Thomson 1903 -1983) και ήταν Ινδιάνα Τσερόκι. Διωγμένη από την Οκλαχόμα– όπως χιλιάδες της φυλής της-παντρεύτηκε σε μικρή ηλικία, όμως η οικογένεια του συζύγου δεν ήθελε μια Ινδιάνα για νύφη. Έκαναν παιδιά, ο άντρας της πέθανε ξαφνικά και έζησε την υπόλοιπη ζωή της στον αγώνα για να ζήσει τα παιδιά της.

Η Φλόρενς δεν κέρδισε ποτέ χρήματα από τις φωτογραφίες (μόνο το ποσό εκείνο στα γεράματα, πριν πεθάνει). Ούτε η Λανγκ. Τα δικαιώματα ανήκαν στην αμερικανική κυβέρνηση.

Η Λανγκ, όμως, κέρδισε αναγνωρισιμότητα κι επαγγελματική καταξίωση.Το 1941 ξεκίνησε να φωτογραφίζει στρατόπεδα που έφτιαξαν οι αμερικάνοι για τους γιαπωνέζικης καταγωγής πολίτες,με ανάθεση της War Relocation Authority (WRA).

Όμως οι φωτογραφίες της δεν άρεσαν στο στρατό γιατί έδειχναν ξεκάθαρα την αδικία που υπέστησαν αυτές οι οικογένειες. Οι φωτογραφίες βγήκαν στην δημοσιότητα δεκαετίες μετά.

Συνέχιζε να δουλεύει μετα τον πόλεμο, όμως η υγεία της δεν ήταν καθόλου καλή και έτσι αναγκάστηκε να μείνει άνεργη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το έργο της αναγνωρίστηκε και η ίδια τιμήθηκε ενώ ζούσε. 11 Οκτωβρίου 1965, πέθανε από καρκίνο του οισοφάγου στο Σαν Φρανσίσκο, σε ηλικία 70 ετών.

Όσο θα υπάρχει καπιταλισμός και άρα φτώχεια, ανεργία, ρατσισμός, πόλεμος, η "Μητέρα Μετανάστης" με τα πρόσωπα των μεταναστών,των προσφύγων, των ανέργων, των φτωχών,θα επιστρέφει ξανά και ξανά για να αποκαλύπτει την πραγματικότητα και υποκρισία του συστήματος της εκμετάλλευσης και της βίας.

Εκείνη η μάνα και τα παιδιά είναι η δική του ιστορία, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Praxis Review