Εβραίοι "Sonderkommandos" (ανάμεσα τους και Έλληνες Εβραίοι) στο Άουσβιτς, μαζί με άλλους αιχμαλώτους, επαναστατούν

"Θα γίνει ρε, ναι ή όχι, το ντου που λέγαμε;": Σαν σήμερα, 7 Οκτώβρη 1944, Εβραίοι "Sonderkommandos" (ανάμεσα τους και Έλληνες Εβραίοι) στο Άουσβιτς, μαζί με άλλους αιχμαλώτους, επαναστατούν.
Όταν τα Ες-Ες έφτασαν με καταλόγους και άρχισαν να εκφωνούν ονόματα,κανείς δεν απάντησε. Όρμησαν στους ναζί φρουρούς, τους αφόπλισαν και οχυρώθηκαν στο κρεματόριο ΙΙΙ με τα λίγα όπλα που διέθεταν, αναμένοντας από τους συντρόφους τους να κινηθούν. Αν και μυημένοι στο σχέδιο της εξέγερσης, οι άνδρες στα άλλα κρεματόρια δεν κινήθηκαν.

Μέσα σε ελάχιστη ώρα, οι ναζί περιοχή με πολυβόλα και σκυλιά και ξεκίνησε μια ηρωική και άνιση μάχη. Μια άλλη ομάδα κλείστηκε μέσα στο κρεματόριο IV, το οποίο πυρπόλησε. Από όσους πήραν μέρος στην εξέγερση, ελάχιστοι επέζησαν.  

Σκίτσο των «Λουτρών» του Αουσβιτς στο δεύτερο χειρόγραφο του Μαρσέλ Νατζαρή, το οποίο έγραψε όταν επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη

Oι ναζί κατατρόμαξαν. Το κρεματόριο IV τέθηκε εκτός λειτουργίας και κατεδαφίστηκε αμέσως.
Ηταν η πρώτη φορά που οι ναζί είχαν απώλειες από τους κρατούμενους του Άουσβιτς: Στην εξέγερση σκοτώθηκαν 3 ναζί υπαξιωματικοί.14 τραυματίστηκαν. 250 κρατούμενοι έπεσαν στην μάχη και άλλοι 200 τουφεκίστηκαν απο τους ναζί αμέσως μετά. 

Ισαάκ Βαρούχ

Από τους Έλληνες Εβραίους που πήραν μέρος στην εξέγερση, οι περισσότεροι έπεσαν ηρωικά κάτω από τη βροχή σφαιρών, ενώ οι υπόλοιποι που παραδόθηκαν εκτελέστηκαν επί τόπου, όπως ο Μωύς Ααρών, ο Ιακώβ (Βίκο) Μπρούδο, ο Ισαάκ Βαρούχ (ανήκαν στο κρεματόριο IV) και ο Σαμ Καράσσο κ.α. 

Μαρσέλ Ματζαρ

Οι ναζί συνέλαβαν και τέσσερις από τις γυναίκες που προμήθευσαν κρυφά μπαρούτι στους εξεγερμένους. Τις κρέμασαν 6 Ιανουαρίου 1945, μερικές εβδομάδες πριν την απελευθέρωση του στρατοπέδου.

Για τους εξεγερμένους, ο Μαρσέλ Ματζαρή,που επέζησε απο το κολαστήριο,έγραψε:"Έστω και δια ολίγα λεπτά, ευρέθησαν ελεύθεροι".