Στα ανοιχτά της Κύπρου και το «Γιαβούζ»

ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ

Ενώ ο «αντιπρόεδρος» της κατοχικής κυβέρνησης Κ. Οζερσάι δίνει το σύνθημα για κλιμάκωση των παζαριών, χαρακτηρίζοντας «διέξοδο» στην αντιπαράθεση την ενίσχυση των απευθείας διαπραγματεύσεων και του ρόλου των ενεργειακών ομίλων

«Τα τουρκικά γεωτρύπανα συνεχίζουν τις έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο», επανέλαβε χτες ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρ. Τ. Ερντογάν, ενώ από νωρίς το πρωί είχε μεταδοθεί ότι το «Γιαβούζ» κατέπλευσε στα νότια της κατεχόμενης Καρπασίας, της χερσονήσου που βρίσκεται στη βορειοανατολική Κύπρο.

Μάλιστα, η Τουρκία εξέδωσε και σχετική NAVTEX (765/19) «δεσμεύοντας» περιοχή 14 τ.χλμ., σύμφωνα με την οποία το γεωτρύπανο θα πραγματοποιήσει γεωτρήσεις μέχρι τις 30 Σεπτέμβρη, με τη βοήθεια τριών υποστηρικτικών πλοίων, των «VOS PRIME», «VOS PRINCE» και «POSH SINCERO». Είχαν προηγηθεί οι δηλώσεις και του Τούρκου υπουργού Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ, που ανήγγειλε έναρξη γεωτρήσεων του «Γιαβούζ» μέσα στη βδομάδα που ξεκίνησε, ενώ ο Ερντογάν όλο νόημα συμπλήρωσε: «Μπορεί να υπάρξουν αντιδράσεις», αλλά «τίποτα δεν μπορεί να μας αποτρέψει από το να υλοποιήσουμε τις επιλογές μας».

Χαρακτηριστικές ήταν όμως και οι δηλώσεις του «αντιπροέδρου» της κατοχικής κυβέρνησης και «υπουργού Εξωτερικών» Κουντρέτ Οζερσάι, που ξεκαθάρισε ακόμα μια φορά ότι Αγκυρα και Κατεχόμενα μελετούν κάθε πιθανό συμβιβασμό που θα ωφελήσει τα μονοπωλιακά συμφέροντα που εκπροσωπούν, υπό το βάρος φυσικά και ευρύτερων γεωπολιτικών παζαριών που δυναμώνουν (βλ. και τριβές ΗΠΑ - Τουρκίας). Σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε για τις πρόσφατες επαφές του στη Γενεύη (όπου συνεχίστηκαν οι προσπάθειες αναβάθμισης του ψευδοκράτους), ο Οζερσάι τόνισε ότι «τώρα (οι Τουρκοκύπριοι) είμαστε στην Ανατολική Μεσόγειο και έχει εγκαθιδρυθεί μια (νέα) ισορροπία. Εξήγησε ότι οι επαφές του στη Γενεύη έγιναν για να αναδειχθεί η ίδια η ύπαρξη των Τουρκοκυπρίων, ενώ επανέλαβε ότι το ψευδοκράτος είναι έτοιμο να συνεργαστεί με την «ελληνοκυπριακή πλευρά» στο θέμα των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Την ίδια στιγμή, ξεκαθάρισε ότι «η τουρκοκυπριακή πλευρά δείχνει ευελιξία για να αποφευχθεί ο κίνδυνος της σύγκρουσης στην περιοχή και να διασφαλιστεί η σταθερότητα» και επισήμανε ότι «η συνεργασία ανάμεσα στις δύο πλευρές δεν είναι προαπαιτούμενο και το πρόβλημα μπορεί να λυθεί μεταξύ των εταιρειών που αδειοδοτούν (οι δύο πλευρές) και θα εξουσιοδοτηθούν περαιτέρω». Αναφέροντας ότι δεν υπάρχει κανένα νομικό εμπόδιο για τη διαπραγμάτευση (και των δύο πλευρών) με τις εταιρείες για τους υδρογονάνθρακες, επέμεινε ότι «διέξοδος» είναι να δοθεί ο λόγος στους ενεργειακούς ομίλους και συνέχισε: «Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι όσο οι επενδυτές σε αυτήν την περιοχή δίνουν το σωστό μήνυμα στην ελληνοκυπριακή πλευρά, η συνεργασία θα ξεκινήσει στον τομέα της Ενέργειας, γιατί έχει φανεί η ρεαλιστική προσέγγιση των εταιρειών».

Αντιδράσεις για το «Γιαβούζ»

Η κυπριακή κυβέρνηση αντέδρασε στη «νέα επιχειρούμενη παράνομη τουρκική γεώτρηση στα ανατολικά της Κύπρου» και σε ανακοίνωση της προεδρίας μιλά για «μια κλιμάκωση της κατ' εξακολούθηση παραβίασης εκ μέρους της Τουρκίας των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας». Εκφράζει απογοήτευση επειδή η Τουρκία περιφρονεί «επιδεικτικά τις εκκλήσεις» της ΕΕ και της διεθνούς κοινότητας «να τερματίσει τις παράνομες ενέργειές της» και επειδή αντί (η Τουρκία) «να προσέλθει στον διάλογο, ως την καλεί η διεθνής κοινότητα, εσκεμμένα τον αποφεύγει, με στόχο να δημιουργήσει νέα τετελεσμένα». Μεταξύ άλλων καταλήγει ότι η Αγκυρα πρέπει να συνειδητοποιήσει «ότι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων που η ίδια δημιουργεί, είναι να προχωρήσουμε αμέσως σε εντατικό και αποφασιστικό διάλογο».

Σε δήλωσή της, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι εξέφρασε «σοβαρή ανησυχία» για τη «διακηρυγμένη πρόθεση της Τουρκίας να διεξάγει παράνομα και νέα γεώτρηση στα βορειοανατολικά της Κύπρου». Κάνει λόγο για «περαιτέρω απαράδεκτη κλιμάκωση που παραβιάζει την κυριαρχία της Κύπρου» και καλεί την Αγκυρα να απόσχει από τέτοιες ενέργειες. Επιβεβαιώνοντας ότι οι Βρυξέλλες επιδιώκουν όξυνση του παζαριού με την Αγκυρα, επικαλείται το «πνεύμα καλής γειτονίας», το οποίο και την καλεί να υιοθετήσει, μην παραλείποντας να υπενθυμίσει και τα πρόσφατα συμπεράσματα της Συνόδου της ΕΕ (20/6), όπου φάνηκε καθαρά πόσο περιπλέκεται το σύνθετο ευρω-τουρκικό παζάρι, αναφέροντας ότι «η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης πρόκειται να υποβάλουν στο Συμβούλιο επιλογές για κατάλληλα μέτρα».

Αντιπροσωπεία της αμερικανικής Γερουσίας στην Κύπρο

Εξάλλου, έδαφος για πιθανό νέο γύρο συνομιλιών «στρώνουν» (παρά την κλιμάκωση της τουρκικής προκλητικότητας) και οι συναντήσεις που έχει προγραμματιστεί αύριο να έχει η ειδική αντιπρόσωπος του γγ του ΟΗΕ στην Κύπρο, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, χωριστά, με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί.

Να σημειωθεί ότι ο Ακιντζί προ ημερών συνάντησε και την Αμερικανίδα πρέσβειρα στην Κύπρο, Τζούντιθ Γκέιλ Γκάρμπερ, αλλά και τον ύπατο αρμοστή της Βρετανίας στην Κύπρο, Στέφαν Λίλλι.

Τέλος, ενδεικτική του έντονου ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για την περιοχή όλη, αλλά και το ρόλο που το Κυπριακό μπορεί να «διαδραματίσει» στην επίτευξη διαφόρων συμβιβασμών, επενδυτικών, αλλά και γεωπολιτικών, είναι και η επίσκεψη που έκανε στην Κύπρο εννιαμελής αντιπροσωπεία της Αμερικανικής Βουλής (με Δημοκρατικούς αλλά και Ρεπουμπλικάνους), με επικεφαλής τον πρόεδρο της Υποεπιτροπής για τη Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και Διεθνή Τρομοκρατία της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, Τεντ Ντέουτς. Τα σχετικά δημοσιεύματα τόνιζαν ότι η αντιπροσωπεία είχε σειρά επαφών, εκφράζοντας την υποστήριξη των ΗΠΑ στο δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύσσει τους φυσικούς της πόρους, δικαίωμα το οποίο βέβαια αναγνωρίζει, μαζί με την ανάγκη να υπάρξουν «δίκαιος διαμοιρασμός» και «εκατέρωθεν αυτοσυγκράτηση». Μεταξύ άλλων, η αντιπροσωπεία συναντήθηκε με τους υπουργούς Αμυνας, Εμπορίου, Βιομηχανίας, Τουρισμού και Ενέργειας, αλλά και την Σπέχαρ. Φυσικά δεν έχασε την ευκαιρία να ενθαρρύνει τις προσπάθειες για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό για μια «δίκαιη και διαρκή διευθέτηση», όπως ανέφεραν και πηγές της πρεσβείας των ΗΠΑ στη Λευκωσία. Να σημειωθεί ότι η αντιπροσωπεία είχε επαφές και σε Ισραήλ, Κατάρ αλλά και Ελλάδα.

Και συνομιλία Ερντογάν - Πούτιν

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, αναμένονται εξελίξεις και στο θέμα των ρωσικών συστημάτων αεράμυνας «S-400», που η Τουρκία συμφώνησε να αγοράσει παρά τις έντονες προειδοποιήσεις ΗΠΑ και ΝΑΤΟ για αρνητικές συνέπειες σε πολλά επίπεδα.

Κατά την αναχώρησή του για το Σαράγεβο, ο Ερντογάν εξέφρασε την ευχή «οι "S-400" να είναι ευεργητικοί για τη χώρα, την περιοχή μας και ειδικά για (όλο) τον κόσμο». Μετά από τις δηλώσεις αξιωματούχων της κυβέρνησής του, που έλεγαν ότι η πρώτη συστοιχία «S-400» αναμένεται αυτήν τη βδομάδα στην Τουρκία, ο Ερντογάν είπε ότι το υπουργείο Αμυνας και το Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων «σχεδιάζουν το πού θα εγκατασταθούν». Ανακοίνωση του Κρεμλίνου ανέφερε ότι το ζήτημα των «S-400» συζητήθηκε και σε τηλεφωνική συνομιλία που είχε ο Ερντογάν με τον Ρώσο ομόλογό του Βλ. Πούτιν το Σάββατο, χωρίς άλλες διευκρινίσεις.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ υποστήριξε κι αυτός ότι η συμφωνία «βρίσκεται στη φάση της υλοποίησης».

• Εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Αμυνας δήλωσε «ουδέν σχόλιον» όταν κλήθηκε να σχολιάσει δημοσιεύματα, σύμφωνα με τα οποία η Τουρκία μετέφερε μυστικά από την ανατολική Θράκη στα Κατεχόμενα γερμανικής κατασκευής «Leopard 2». Η Γερμανίδα αξιωματούχος είπε ότι αρμόδιο να απαντήσει είναι το τουρκικό υπουργείο Αμυνας και όχι το γερμανικό.