Το φάντασμα του αστυνομικού

Ανάμεσα στα πολλά ιδεολογικά φαντάσματα που ενοικούν και κυκλοφορούν στο κόσμο του Δικαίου της αστικής τάξης, όπως αυτά της Ισότητας και της Δικαιοσύνης, και που δεν έχουν καμιά σχέση με την κοινωνική πραγματικότητα, είναι κι αυτό του αστυνομικού και του ρόλου του. Ο «αστυνομικός», όπως οι αστοί πολιτικοί και νομοθέτες τον περιγράφουν στους διάφορους νόμους τους, είναι απλώς ένα fictio iuris («πλάσμα δικαίου» το λένε οι νομικοί)· κάτι σαν νομικό φάντασμα, δηλαδή, που ενδημεί και χρησιμοποιείται στις διάφορες νομοθετικές διατάξεις,

προκειμένου να μας πείσει η αστική εξουσία ότι ο πραγματικός αστυνομικός, αυτός που δρα και διαπράττει όσα τραυματικά διαπράττει κάθε τόσο στις επιθέσεις του κατά των λαϊκών συγκεντρώσεων και της σωματικής μας ακεραιότητας είναι ανύπαρκτος, κάτι σαν πλάσμα της δικής μας αριστερής φαντασίας· κι ας ξέρουν (όπως το ήξεραν καλά οι νομοθέτες κι οι δικαστές από τα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) ότι «όπου βρίσκεται η αλήθεια, το πλάσμα δικαίου δεν υπάρχει» (fictio juris non est, ubi veritas), κάτι που μετέφρασαν οι αγγλοσάξονες ως «Where truth is, fiction of law does not exist».

Ας ρίξουμε, όμως, μια ματιά σ’ αυτό το δικαιϊκό πλάσμα, τον «αστυνομικό», ώστε να ξεκαθαρίσουν κάπως τα πράγματα.

Υπάρχει ένα βασικό νομοθέτημα, το Προεδρικό Διάταγμα 254/2004 («Κώδικας δεοντολογίας του αστυνομικού»), που μπορείτε να το βρείτε πολύ εύκολα στο διαδίκτυο. Από αυτό σταχυολογώ ως παραδείγματα μερικά δικαιϊκά ιδεολογήματα για το τι κάνει και τι υποχρεούται να κάνει το αστικό φάντασμα που ονομάζεται «αστυνομικός»:

«Άρθρο 1. Γενικές υποχρεώσεις.

Ο αστυνομικός : α) Υπηρετεί τον Ελληνικό Λαό και εκτελεί τα καθήκοντά του, όπως ορίζουν το Σύνταγμα και οι νόμοι. β) Υποχρεούται να σέβεται την αξία του ανθρώπου και να μεριμνά για την προστασία των δικαιωμάτων του ως ατόμουκαι ως μέλους του κοινωνικού συνόλου. […] δ) Ενεργεί κατά την εκπλήρωση των καθηκόντων του, με βάση τις αρχές της νομιμότητας, της αναλογικότητας, της επιείκειας, της χρηστής διοίκησης, της ίσης μεταχείρισης και του σεβασμού της διαφορετικότητας των ατόμων.

Άρθρο 2. Συμπεριφορά κατά την αστυνομική δράση.

Ο αστυνομικός : […] β) Εφαρμόζει το νόμο με κοινωνική ευαισθησία και ουδέποτε υπερβαίνει τα επιτρεπόμενα όρια της διακριτικής ευχέρειας που του παρέχεται. Όταν επεμβαίνει υποχρεούται να δηλώνει την ιδιότητα, την ταυτότητα και την Υπηρεσία του. γ) Εκτελεί τα καθήκοντά του με αμεροληψία, αντικειμενικότητα, διαφάνεια, σύνεση, αυτοκυριαρχία, σταθερότητα, αποφασιστικότητα και αξιοπρέπεια, προστατεύοντας, χωρίς διάκριση, όλους τους πολίτες από παράνομες σε βάρος τους πράξεις. δ)Σέβεται το δικαίωμα στη ζωή και την προσωπική ασφάλεια κάθε ατόμου. Δεν επιφέρει, δεν προκαλεί και δεν ανέχεται πράξεις βασανιστηρίων ή απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας και αναφέρει αρμοδίως κάθε παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. ε) Για την τήρηση και εφαρμογή του νόμου χρησιμοποιεί κατ’ αρχήν μη βίαια μέσα. Η προσφυγή στη βία επιτρέπεται μόνον όταν είναι απολύτως αναγκαία και στο μέτρο που προβλέπεται και απαιτείται για την εφαρμογή του νόμου. Τηρεί πάντοτε με απόλυτο σεβασμό τις αρχές της αναγκαιότητας, της προσφορότητας (καταλληλότητας) και της αναλογικότητας. Χρησιμοποιεί τα κατά το δυνατόν, ηπιότερα μέσα, αποφεύγοντας κάθε περιττή ενόχληση, σκληρότητα ή αδικαιολόγητη φθορά ιδιοκτησίας. Δεν προβαίνει σε καταχρηστική χρήση των χημικών και των άλλων διαθέσιμων μέσων και ιδιαίτερα εκείνων που ενδέχεται να προκαλέσουν βλάβη στην υγεία των πολιτών. Χρησιμοποιεί τα πυροβόλα όπλα μόνο στις περιπτώσεις που προβλέπονται από το νόμο και αναφέρει αμέσως το συμβάν. […]

Άρθρο 3. Συμπεριφορά κατά τη σύλληψη και κράτηση πολιτών.

Ο αστυνομικός : α) Ενεργεί σύλληψη ατόμου όταν αυτό προβλέπεται από τις διατάξεις του Συντάγματος και του νόμου. Κατά τη σύλληψη ενεργεί με σύνεση και σταθερότητα, τηρεί άψογη συμπεριφορά και αποφεύγει κάθε πράξη που μπορεί να βλάψει την τιμή και την υπόληψη του συλληφθέντος και γενικά να προσβάλει την αξιοπρέπειά του. Χρησιμοποιεί την απολύτως αναγκαία βία και δεσμεύει τον συλληφθέντα μόνον όταν αντιδρά βίαια ή είναι ύποπτος φυγής. β) Ενημερώνει αμέσως τον κρατούμενο για το λόγο της σύλληψης και κράτησής του, για τις εναντίον του κατηγορίες, τα δικαιώματά του και για τη διαδικασία που εφαρμόζεται στην περίπτωσή του. Κρατούμενος που δεν κατανοεί την ομιλούμενη γλώσσα, ενημερώνεται σε γλώσσα που γνωρίζει με διερμηνέα ή με τον προσφορότερο τρόπο. […] στ) Επιτρέπει την επικοινωνία του κρατουμένου, εφόσον ο ίδιος συγκατατίθεται, με επίσημους συλλογικούς φορείς που δραστηριοποιούνται στην παροχή υποστήριξης στους κρατούμενους και γενικότερα στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. […] η)Μεριμνά για την προστασία της υγείας του κρατουμένου, εξασφαλίζοντας άμεση ιατρική περίθαλψη σε περίπτωση ανάγκης και παρέχοντας τη δυνατότητα εξέτασης και από γιατρό της επιλογής του. θ)Αποτρέπει και καταγγέλλει άμεσα, κάθε πράξη που συνιστά βασανιστήριο ή άλλη μορφή απάνθρωπης, σκληρής ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, οποιαδήποτε μορφή βίας ή απειλή βίας, καθώς και κάθε δυσμενή ή διακριτική μεταχείριση σε βάρος κρατουμένου. […]

Άρθρο 4. Συμπεριφορά κατά την προανάκριση.

Ο αστυνομικός : […] β) Σέβεται απόλυτα το τεκμήριο της αθωότητας του κατηγορουμένου και υποχρεούται να διασφαλίζει όλα τα δικαιώματά του. Πληροφορεί έγκαιρα τον κατηγορούμενο για τις εναντίον του κατηγορίες και του παρέχει τη δυνατότητα να προετοιμάσει την υπεράσπισή του ιδίως με την παρουσία του συνηγόρου του. Εφόσον ο κατηγορούμενος δεν κατανοεί την ομιλούμενη γλώσσα, ενημερώνεται σε γλώσσα που γνωρίζει με διερμηνέα ή με τον προσφορότερο τρόπο. γ) Μεταχειρίζεται με άψογο τρόπο τους κατηγορουμένους, τους υπόπτους, τους μάρτυρες και τους παθόντες και δεν ασκεί οποιαδήποτε μορφή βίας ή πίεσης στην προσπάθεια άντλησης πληροφοριών. […] ε) Κατά την αυτοψία και κάθε είδους έρευνα ενεργεί πάντοτε σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου, επιδεικνύοντας ιδιαίτερη επιμέλεια, ευπρέπεια και κοσμιότητα και αποφεύγοντας κάθε περιττή δημοσιότητα. Ιδιαίτερα, κατά τις σωματικές έρευνες και τις έρευνες κατοικιών μεριμνά ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός της προσωπικότητας και της ιδιωτικής ζωής των εμπλεκομένων και να αποφεύγεται κάθε μη αναγκαία ενόχλησή τους.

Άρθρο 5. Εξυπηρέτηση των πολιτών.

1) […] 2) […] 3) Η αποφυγή προκαταλήψεων που έχουν ως αιτία το χρώμα, το φύλο, την εθνική καταγωγή, την ιδεολογία και τη θρησκεία, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ηλικία, την αναπηρία, την οικογενειακή κατάσταση, την οικονομική και κοινωνική θέση ή άλλο διακριτικό στοιχείο του ατόμου, αποτελεί βασική παράμετρο της συμπεριφοράς του αστυνομικού. 4) Ο αστυνομικός επιδεικνύει ιδιαίτερη φροντίδα για την προστασία ιδίως των παιδιών, των γυναικών, των υπερηλίκων, των ατόμων με ειδικές ανάγκες, των αναπήρων, των προσφύγων, των μελών μειονοτικών και γενικά ευπαθών κοινωνικών ομάδων και μεριμνά για την παροχή βοήθειας στις γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης και λοχείας, στους άρρωστους και γενικά στα πρόσωπα που έχουν ανάγκη. Ειδικότερα, συμπεριφέρεται στους ανηλίκους με κατανόηση και ανθρωπιά, φροντίζοντας για την προστασία τους από φθοροποιές επιδράσεις και κινδύνους στους οποίους είναι δυνατόν να εκτεθούν. Με ιδιαίτερη ευαισθησία οφείλει να μεταχειρίζεται τους ανηλίκους που παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά, καθώς και τους ανηλίκους και τις γυναίκες που είναι πρόσφυγες ή θύματα σωματικής, ψυχολογικής ή σεξουαλικής βίας ή εκμετάλλευσης.»

Όλες οι υπογραμμίσεις στα παραπάνω αποσπάσματα είναι δικές μου κι εσείς μπορείτε να συγκρίνετε αυτά τα νομοθετικά ιδεολογήματα με τις προσωπικές σας εμπειρίες και με όσα έχουν δημοσιοποιηθεί και δημοσιεύονται συνέχεια (αυθαιρεσίες, τραυματισμοί, επιθέσεις με χημικά όπλα, βασανιστήρια κλπ.), ώστε να βγάλετε ασφαλή συμπεράσματα. Αν τυχόν έχετε υποστεί εσείς ή κάποιοι άλλοι διαφορετική μεταχείριση απ’ αυτήν που περιγράφουν τα παραπάνω αποσπάσματα, προφανώς θα πρόκειται για την πραγματική συμπεριφορά των πραγματικών αστυνομικών κι όχι του φαντάσματος του «αστυνομικού» που περιγράφει ο νόμος. Υπάρχει, όμως, και το ενδεχόμενο (όπως υποστηρίζει η αστική Εξουσία κι ο εκάστοτε υπουργός Δημόσιας Καταστολής) να έχετε αρρωστήσει σοβαρά από τα διάφορα λογοτεχνικά αφηγήματα τρόμου κι από τις ταινίες με ζόμπι, βαμπίρ και άλλα τέτοιου είδους τερατώδη πλάσματα, και να προβάλλετε αδίκως τους φόβους και το μίσος σας σ’ αυτούς τους αγαθοεργούς «δημόσιους λειτουργούς» που αγωνίζονται για τη ζωή και την ασφάλειά σας. Στην περίπτωση αυτή, είναι ιδιαιτέρως επιβαρυντική για την ασθένειά σας η οποιαδήποτε επαναστατική ιδεολογία, γι’ αυτό προσαρμόστε τα οποιαδήποτε αριστερά σας ιδεολογήματα και συναισθήματα στα υπεύθυνα αστικά πολιτικά μορφώματα, τύπου Ν.Δ. και λοιπών αστικών δημοκρατικών δυνάμεων.

Δημήτρης Καντ.