Οχι στο ψευτοδίλημμα «συμβιβασμός, συνεκμετάλλευση ή πόλεμος» με την Τουρκία

Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή αναπτύσσονται με ταχύτητα, ιμπεριαλιστικές συνεργασίες και ανταγωνισμοί για τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών και αγωγών προκαλούν σοβαρούς κινδύνους για τους λαούς.

Στην περιοχή διασταυρώνονται ισχυρά συμφέροντα. Οι ΗΠΑ διατηρούν στρατιωτικές δυνάμεις στη Συρία, στο Ιράκ, στην Ελλάδα, στην Τουρκία, σε ένα ευρύ γεωγραφικό τόξο, που περιλαμβάνει τη Μέση Ανατολή, τον

Περσικό Κόλπο, τα Βαλκάνια, παρεμβαίνουν στον πόλεμο στην Υεμένη. Αμερικανικά ενεργειακά μονοπώλια (π.χ. «ExxonMobil») δραστηριοποιούνται στην Κύπρο, στην Αίγυπτο, στο Ισραήλ, στα ελληνικά ενεργειακά οικόπεδα στην Κρήτη. Το ΝΑΤΟ διατηρεί ισχυρές δυνάμεις και η ΕΕ κινείται στοχευμένα, αξιοποιεί τους δικούς της πολιτικο-στρατιωτικούς μηχανισμούς.

Η Ρωσία έχει σταθεροποιήσει την παρουσία της, διαθέτει στρατιωτικές βάσεις στη Συρία και πολεμικά πλοία περιπολούν στην περιοχή. Κινεζικά μονοπώλια προωθούν τα δικά τους συμφέροντα π.χ. στο λιμάνι του Πειραιά, στην Τουρκία, στα Βαλκάνια κ.α.

Η Κίνα συγκεντρώνει την προσοχή της στον νέο Δρόμο του Μεταξιού. Η Βρετανία διαθέτει στρατιωτικές βάσεις στην Κύπρο και η «Shell» εκμεταλλεύεται μέρος της κυπριακής ΑΟΖ.

Η Γαλλία αναβαθμίζει την παρουσία της, η «Total» εκμεταλλεύεται ενεργειακά οικόπεδα, όπως και η ιταλική «Eni». Ολοι μαζί παρεμβαίνουν στις εξελίξεις στη Λιβύη όπου μαίνεται ο πόλεμος μεταξύ των δυνάμεων του Σάρατζ και του στρατηγού Χάφταρ που ελέγχει ήδη το 95% του εδάφους της χώρας.

Στο «κουβάρι» αυτό εμπλέκονται η Ελλάδα, η Τουρκία, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, τα Εμιράτα κ.ά. Η αστική ανάλυση προσπαθεί να προσπεράσει αυτήν την οδυνηρή πραγματικότητα, που σημαδεύει το καπιταλιστικό σύστημα και είναι κρίσιμο το μέτωπο της ιδεολογικοπολιτικής διαπάλης για την παρέμβαση των κομμουνιστών.

Ο ανταγωνισμός των αστικών τάξεων και η τουρκική επιθετικότητα

Οι αστικές τάξεις προωθούν τους δικούς τους στόχους και αυτό υπηρετούν οι πολιτικές δυνάμεις που εκφράζουν τα συμφέροντά τους και στηρίζουν τις λυκοσυμμαχίες, όπως έχει δείξει η πορεία της διακυβέρνησης της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, μπορεί να φωτιστεί καλύτερα ο ανταγωνισμός της αστικής τάξης της Ελλάδας και της Τουρκίας, η κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας και η εμπλοκή και των δύο κρατών - μελών του ΝΑΤΟ στους γενικότερους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς.

Η τουρκική επιθετικότητα δεν εκδηλώθηκε τώρα, έχει μακρά ιστορία και είναι αβάσιμες οι προσεγγίσεις που τη δικαιολογούν και παρουσιάζουν την τουρκική πλουτοκρατία ως «αδικημένη». Η καταδίκη του ταξικού χαρακτήρα των αστικών τάξεων και των σχεδίων τους επιβάλλεται να συνοδεύεται από ακριβή εκτίμηση της κατάστασης για το ποιες κινήσεις και πρακτικές κάθε φορά μπορούν να οδηγήσουν σε κλιμάκωση της κατάστασης, σε «θερμό επεισόδιο» ή ακόμα και σε πολεμική σύγκρουση, για να μπορεί το λαϊκό κίνημα να πάρει έγκαιρα τα μέτρα του, να είναι προετοιμασμένο.

Η εισβολή και κατοχή της Κύπρου το 1974 και η διαιώνισή της για 45 χρόνια είναι καθοριστικό γεγονός και αποκαλύπτει το ρόλο του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και ισχυρών κρατών της ΕΕ. Το ίδιο ισχύει για τις τρεις τουρκικές εισβολές στη Συρία την περίοδο 2016 - 2019 και την κατάκτηση του 15% του εδάφους της, με τη συναίνεση των ΗΠΑ και της Ρωσίας, ως συνέχεια του πολέμου που εξαπέλυσε ο αμερικανοΝΑΤΟικός ιμπεριαλισμός. Είναι σημαντικό στοιχείο η τουρκική αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λοζάνης που καθόρισε τα σύνορα στην περιοχή, οι διαρκείς παραβιάσεις στο Αιγαίο, οι υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά, η κρίση των Ιμίων το 1996, η στρατηγική των «Γκρίζων Ζωνών», το «Casus Beli» («αιτία πολέμου») σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ν.μ., δικαίωμα που δίνει το Δίκαιο της Θάλασσας, ανεξάρτητα από το χρόνο άσκησής του, ζήτημα που αντιμετωπίζει με ευθύνη το ΚΚΕ.

Μέσα σ' αυτόν το δρόμο γεννήθηκε το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» που υπηρετεί το στόχο της παραπέρα γεωστρατηγικής αναβάθμισης των τουρκικών μονοπωλίων και του κράτους τους. Σ' αυτό το περιβάλλον, εκδηλώθηκαν οι νέες, πρόσφατες τουρκικές κινήσεις για τον αυθαίρετο καθορισμό της υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο με επιστολή του μόνιμου αντιπροσώπου της Τουρκίας στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ στις 13 Νοέμβρη και τη Συμφωνία ανάμεσα στην τουρκική κυβέρνηση και τη λεγόμενη κυβέρνηση Σάρατζ της Λιβύης για τον καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.

Η Συμφωνία αυτή παραβιάζει τη Διεθνή Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, φτάνει μέχρι το σημείο να «εξαφανίσει» από τον χάρτη την Κρήτη, την Ρόδο, την Κάρπαθο, την Κάσο, το Καστελόριζο και το δικαίωμα των νησιών σε υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.

Το πρόβλημα που προκύπτει δεν είναι μόνο ο υπολογισμός της «επήρειας» π.χ. του Καστελόριζου, αλλά η αφαίρεση της κυριαρχίας ή η «διαγραφή» νησιών που είναι συστατικά μέρη της ενιαίας ελληνικής επικράτειας και έχουν δικαιώματα όπως η ηπειρωτική χώρα. Ζητήματα που εγείρονται από τη θέση ελληνικών νησιών σε σχέση με τις τουρκικές ακτές μπορούν να αντιμετωπιστούν με τον κανόνα της μέσης απόστασης.

Η επιχειρηματολογία της κυβέρνησης και των άλλων αστικών κομμάτων υποστηρίζει πως «η συμφωνία ως παράνομη δεν παράγει αποτελέσματα», αλλά το θέμα είναι πιο περίπλοκο. Αυτό που μετράει στην πράξη είναι η πρακτική των τετελεσμένων, όπως έγινε στην κυπριακή ΑΟΖ. Αμφισβήτηση θαλάσσιων ζωνών, χρησιμοποίηση ερευνητικών σκαφών και στη συνέχεια αποστολή γεωτρύπανων. Αυτό ανέφερε πρόσφατα τόσο ο υπουργός Ενέργειας της γειτονικής χώρας, όπως και ο κ. Ερντογάν για την περιοχή του Καστελόριζου και νοτιοανατολικά της Κρήτης.

Ο λαός πρέπει να γνωρίζει την πραγματική κατάσταση και ο εφησυχασμός που καλλιεργείται από την κυβέρνηση της ΝΔ, στα χνάρια του ΣΥΡΙΖΑ, έχει ξεφτίσει και βασίζεται στις ψεύτικες προσδοκίες περί φιλελληνικής παρέμβασης των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, επιχειρώντας να παραγράψει πως κάθε παρέμβαση αυτών των δυνάμεων καθοδηγείται από τα δικά τους συμφέροντα, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δώσει δίκαιη λύση. Οι ευρωατλαντικοί ιμπεριαλιστές υπολογίζουν καλά την Τουρκία και παρεμβαίνουν για την άμβλυνση των αντιθέσεων που έχουν εκδηλωθεί π.χ. με το ρωσικό πυραυλικό σύστημα «S-400». Επιδιώκουν να μείνει η Τουρκία στο ΝΑΤΟ για να αξιοποιούν τη στρατιωτική της ισχύ, τη θέλουν σύμμαχο στον ανταγωνισμό με τη Ρωσία και δίνουν ανταλλάγματα για να την κερδίσουν.

Αμερικανικά, γερμανικά, άλλα ευρωπαϊκά, ακόμα και ελληνικά μονοπώλια προσβλέπουν στην αγορά της γειτονικής χώρας για την αύξηση των κερδών τους. Η Συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας για το Προσφυγικό, που επιδεινώνει την κατάσταση των κατατρεγμένων θυμάτων των πολέμων και της δυστυχίας, χρησιμοποιείται κι αυτή στα ιμπεριαλιστικά «παζάρια».

Το ΝΑΤΟ φαίνεται να «νίπτει τας χείρας του» σαν άλλος Πόντιος Πιλάτος, αλλά επί της ουσίας δικαιολογεί ή ακόμα και συνδράμει τις τουρκικές κινήσεις, τις θεωρεί αναγκαίες στο όνομα της προστασίας της εθνικής ασφάλειας. Οι δηλώσεις που κάνουν οι ΗΠΑ και η ΕΕ για την τήρηση του Διεθνούς Δικαίου, είναι δηλώσεις ρουτίνας και όχι μόνο δεν αλλάζουν τη ροή των γεγονότων, αλλά αφομοιώνονται από τις εξελίξεις και οι κινήσεις τους συνιστούν παράγοντα τροφοδότησης της τουρκικής επιθετικότητας. Τις δηλώσεις αυτές χρησιμοποιούν οι ελληνικές κυβερνήσεις ως άλλοθι, για να συνεχίζουν τον εφησυχασμό. Ομως, τα ουσιαστικά συμπεράσματα εξάγονται μόλις σβήσουν τα φώτα, όπως έσβησαν μετά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 12 - 13 Δεκέμβρη και πρόβαλε η ωμή πραγματικότητα.

Ο κ. Μητσοτάκης και ο κ. Τσίπρας, στο πλαίσιο της στρατηγικής σύμπλευσης της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, συμμετέχουν μαζί με τον Ερντογάν στα ΝΑΤΟικά όργανα και παίρνουν αποφάσεις κατά των λαών. Συναντιόνται μαζί του και ανακαλύπτουν, όπως λένε, νέες δυνατότητες, μιλούν για εκκίνηση των διμερών σχέσεων, καλλιεργούν ελπίδες για δρομολόγηση λύσεων, προσπαθώντας να κλείσουν τα μάτια των δύο λαών. Συναντούν τον Τραμπ ή Αμερικανούς επιτελείς και αναλαμβάνουν δεσμεύσεις. Δίνουν στις ΗΠΑ νέες στρατιωτικές βάσεις, μετατρέπουν την Ελλάδα σε ορμητήριο του αμερικανοΝΑΤΟικού ιμπεριαλισμού, ρίχνουν τη χώρα στα δόντια του καρχαρία της ιμπεριαλιστικής εμπλοκής, βάζουν τον λαό σε τεράστιους κινδύνους και μέσα σ' αυτήν τη διαδικασία οι ελληνοτουρκικές σχέσεις οξύνονται σε ανώτερο επίπεδο.

«Δούρειος Ιππος» η συνεκμετάλλευση

Ο αμερικανοΝΑΤΟικός παράγοντας προωθεί τη συνταγή της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου και της Αν. Μεσογείου και σ' αυτήν τη γραμμή έχουν προσχωρήσει στελέχη αστικών κομμάτων. Η επιδίωξη αυτή στηρίζεται σε συνδυασμένους στόχους. Στη διαφύλαξη της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ, με στηρίγματα την Ελλάδα και την Τουρκία, σε συνεργασία με το Ισραήλ. Στην απρόσκοπτη εκμετάλλευση των ενεργειακών πηγών και τη χρησιμοποίηση αγωγών, για να κερδοφορούν τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά μονοπώλια και να ενισχυθεί η διαδικασία μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο κ.ά.

Η συνεκμετάλλευση του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου προϋποθέτει οδυνηρό, απαράδεκτο συμβιβασμό κάθε κυβέρνησης που θα αναλάβει την ευθύνη, εκχώρηση δικαιωμάτων στις θαλάσσιες ζώνες, στην ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα, στις οποίες ασκούνται κυριαρχικά δικαιώματα κι αυτό δεν μπορεί να κρυφτεί με το «καζάν - καζάν» (αμοιβαίο όφελος), που προβάλλει η τουρκική ηγεσία. Επί της ουσίας, η προσέγγιση αυτή αποσκοπεί στη διαμόρφωση ενός ενιαίου χώρου ανάπτυξης των δραστηριοτήτων των ενεργειακών εταιρειών για έρευνες και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και σε αυτό το έδαφος θα επιδιωχθούν νέες μοιρασιές, θα οξυνθούν αντιθέσεις και η κατάσταση θα περιπλακεί παραπέρα. Το δίλημμα «συμβιβασμός, συνεκμετάλλευση ή πόλεμος» δεν έχει βάση, είναι ψεύτικο.

Οι θέσεις που εκφράζει ο κ. Σημίτης είναι ταυτισμένες με απαράδεκτους συμβιβασμούς. Η Συμφωνία της Μαδρίτης το 1997, μεταξύ Σημίτη - Ντεμιρέλ αναφέρεται σε αναγνώριση «ζωτικών συμφερόντων» της Τουρκίας στο Αιγαίο, με ΝΑΤΟική παρέμβαση. Τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ στο Ελσίνκι το 1999 συνεχίζουν στο ίδιο πνεύμα. Μιλούν για «συνοριακές διαφορές» (πέραν αυτής της υφαλοκρηπίδας), ως συμβιβασμός που υπηρετούσε την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ το 2004 και την επιτάχυνση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Οι θέσεις αυτές, που υπηρέτησαν ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ πως δήθεν τα προβλήματα με την Τουρκία θα επιλυθούν μέσα από την ενταξιακή διαδικασία, ενίσχυσαν τις τουρκικές διεκδικήσεις. Η πρακτική που ακολουθήθηκε με την κρίση των Ιμίων δείχνει το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ένα θερμό επεισόδιο, για να επιταχυνθεί η ιμπεριαλιστική διαμεσολάβηση.

Με βάση τη συνεκμετάλλευση ξεδιπλώνονται και άλλοι «προβληματισμοί». Οι προτάσεις για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προβάλλονται σαν «πανάκεια» και αποσιωπούνται πραγματικά στοιχεία. Η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης και η αναφορά στο «συνυποσχετικό» ως βάση για την εξεύρεση λύσης γεννά πολλά ερωτήματα. Τι θα περιέχει το «συνυποσχετικό», δηλαδή η συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών; Τώρα δεν είναι μόνο η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο, είναι η ΑΟΖ, η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι οι τουρκικές θέσεις για τις «Γκρίζες Ζώνες» και τη διεκδίκηση νησιών και όλα αυτά μπορούν να μπουν στο τραπέζι.

Η πείρα των διαπραγματεύσεων Καραμανλή - Ντεμιρέλ τον Μάη του 1975 για την προσφυγή στη Χάγη είναι χρήσιμη. Ετοιμάστηκε «συνυποσχετικό», αλλά η ηγεσία της γειτονικής χώρας υπαναχώρησε και έθεσε από τότε το ζήτημα της συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου. Η μονομερής προσφυγή της Ελλάδας στο Δικαστήριο της Χάγης μετά την κρίση που προκάλεσε η έξοδος του τουρκικού ερευνητικού πλοίου «Σισμίκ Ι» στο Αιγαίο το 1976 δεν είχε αποτέλεσμα. Το Δικαστήριο δεν αποδέχτηκε το αίτημα των προσωρινών μέτρων για την αναστολή των ερευνών του «Σισμίκ Ι» και η τελική απόφαση του 1978 απέρριψε το αίτημα της Ελλάδας για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, με το αιτιολογικό της αναρμοδιότητας. Ακολούθησαν νέες διαπραγματεύσεις με χειρότερους όρους, οι οποίες οδήγησαν στο «Πρακτικό της Βέρνης», που χαρακτηρίζεται από νέες υποχωρήσεις και αμφισβήτηση περιοχών που αφορούν μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Το Δικαστήριο της Χάγης εκπληρώνει τον δικό του ρόλο στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και αντικειμενικά δεν μπορεί να απαλλαγεί από γεωστρατηγικά παιχνίδια. Αλλωστε, αυτό νομιμοποίησε τα αποτελέσματα του αμερικανοΝΑΤΟικού πολέμου στη Γιουγκοσλαβία και αναγνώρισε την ανεξαρτησία του προτεκτοράτου του Κοσόβου. Ενώ, σε περιπτώσεις καθορισμού των θαλάσσιων ζωνών και επίλυσης διαφορών δεν τηρήθηκε ο κανόνας της «μέσης γραμμής», που έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά επικράτησε η μέθοδος της λεγόμενης «ορθής κρίσης» και άλλα κριτήρια που χωρούν πολλές ερμηνείες, αναπαράγοντας τα προβλήματα.

Μπορούμε να πούμε πως σήμερα, λόγω της σύγκρουσης μεγάλων συμφερόντων στην περιοχή, ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες εξετάζουν συνολικότερη λύση που ξεπερνάει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κι αυτή αφορά σε συνεκμετάλλευση, διχοτομική λύση στο Κυπριακό, επιβολή λύσης σε βάρος του Παλαιστινιακού λαού με την αμερικανική «Συμφωνία του αιώνα» που διαιωνίζει την ισραηλινή κατοχή, σε συμβιβασμούς σκοπιμότητας στη Συρία και τη Λιβύη, διευθέτηση διαφορών με τη σφραγίδα των ευρωατλαντικών στοχεύσεων.

Το πραγματικό δίλημμα

Τα γεγονότα απαιτούν παρακολούθηση, ενημέρωση του λαού, για να κατανοείται πως η κατάσταση είναι σύνθετη και αυτά που διαδραματίζονται αποδεικνύουν τον παρασιτισμό και την αντιδραστικοποίηση του καπιταλιστικού συστήματος. Στα σπλάχνα της ιμπεριαλιστικής ειρήνης με το πιστόλι στον κρόταφο των λαών κυοφορούνται επώδυνες λύσεις, ακόμα και ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι.

Το ΚΚΕ συγκρούεται με την αντιλαϊκή πολιτική και διαχείριση και την εμπλοκή της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, αποκαλύπτει πως η λεγόμενη «εθνική ομοψυχία » στοχεύει στην υποταγή του λαού στους στόχους των εκμεταλλευτών του και των ιμπεριαλιστικών ενώσεων. Το ΚΚΕ δίνει πολύχρονη μάχη κατά των τυχοδιωκτισμών και του εθνικισμού. Υποστηρίζει τη θέση για μη αλλαγή των συνόρων, διαπραγματεύσεις με σεβασμό της κυριαρχίας και τήρηση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, σχέσεις καλής γειτονίας με την Τουρκία και όλες τις χώρες. Ενίσχυση του αγώνα κατά της ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας για τις Βάσεις, για το ξήλωμά τους και την αποδέσμευση από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Δουλεύει για την ενιαία πάλη των λαών της περιοχής για διεθνείς σχέσεις βασισμένες στο αμοιβαίο όφελος και είναι πολύ σημαντική η κοινή προσπάθεια που καταβάλλουν το ΚΚΕ, το ΚΚ Τουρκίας και άλλα ΚΚ της περιοχής σ' αυτήν την κατεύθυνση.

Το πραγματικό δίλημμα είναι: Διατήρηση της σημερινής επικίνδυνης κατάστασης, της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, της εξουσίας των λίγων, των εκμεταλλευτών ή άλλος δρόμος, εργατική εξουσία, σοσιαλισμός, για να ζήσει ο λαός μας καλύτερη ζωή χωρίς εκμετάλλευση, φτώχεια και πολέμους. Στο κρίσιμο αυτό ζήτημα γίνεται η αναμέτρηση.

Του
Γιώργου ΜΑΡΙΝΟΥ*
*Ο Γ. Μαρίνος είναι μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ