Ανησυχητικά στοιχεία για τα ναρκωτικά

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία της έρευνας που πραγματοποίησε το ΚΕΘΕΑ ΠΙΛΟΤΟΣ σε 13 Γυμνάσια του νομού Μαγνησίας. Σύμφωνα με την έρευνα: Το 3% των μαθητών των Γυμνασίων του νομού ανέφερε ότι κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών. Κύρια ουσία χρήσης και κύρια ουσία έναρξης αναφέρουν ότι είναι η κάνναβη. Η ηλικία έναρξης της χρήσης είναι τα 13 έτη. Ο αριθμός χρηστών κάνναβης τριπλασιάζεται από τα 14 στα 15 έτη. Καταγράφεται κατανάλωση και προμήθεια της ουσίας μέσα στους χώρους των περισσότερων Γυμνασίων του νομού.

Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν τις γενικότερες τάσεις σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο: Μείωση της ηλικίας πειραματισμού και εισόδου στη χρήση ουσιών στα πρώτα χρόνια του Γυμνασίου, άνοδος της χρήσης κάνναβης στις μαθητικές ηλικίες, ευκολία πρόσβασης στην κάνναβη.
Η εξέλιξη αυτή δεν είναι ασύνδετη από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα αθώωσης της κάνναβης (εμπορική άνοδος των CBD προϊόντων σε εξειδικευμένα μαγαζιά και σε περίπτερα, ναρκω-φεστιβάλ, «επιστημονικές» ημερίδες, εμπορικές εκθέσεις, κ.ά.). Η άνοδος της χρήσης ουσιών συνδέεται άμεσα με την άνοδο της κοινωνικής ανοχής στο φαινόμενο της τοξικοεξάρτησης, τον αντιεπιστημονικό διαχωρισμό των ναρκωτικών σε «σκληρά» - «μαλακά» και με την αύξηση της διαθεσιμότητας μιας ουσίας.
Τα αποτελέσματα σήμερα καταγράφουν συντριπτική αύξηση στη χώρα μας και στην ΕΕ όσων απευθύνονται σε θεραπευτικό πρόγραμμα για απεξάρτηση με κύρια ουσία κατάχρησης την κάνναβη και αφορά κυρίως έφηβους χρήστες.
Μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις είναι αντιληπτό γιατί πρέπει να οξυνθεί το ιδεολογικό - πολιτικό - κινηματικό μέτωπο απέναντι σε όλα τα ναρκωτικά και τον τρόπο ζωής που σηματοδοτούν, δηλαδή την αποξένωση, την ατομική παθητική στάση για τη ζωή, την αποκοινωνικοποίηση του νέου ανθρώπου, την έλλειψη κινήτρου για κοινωνική ζωή και δράση.

* * *

Ταυτόχρονα, τα δεδομένα των ερευνών στη χώρα μας τονίζουν γιατί πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος της Πρόληψης και κυρίως της πρωτογενούς (σε πληθυσμούς που δεν έχουν ακόμα πειραματιστεί με τις ουσίες) με ολοκληρωμένα προγράμματα που θα φωτίζουν τις αιτίες του φαινομένου της τοξικοεξάρτησης και θα προβάλλουν έναν άλλο τρόπο ζωής, απαντώντας και στην ανάγκη αλλαγής προτύπων.
Τα προγράμματα θα πρέπει να έχουν στο επίκεντρο τόσο το σχολείο όσο και την κοινότητα. Χρειάζεται να έχουν συνέχεια και περιοδικότητα, να απευθύνονται σε όλες τις σχολικές βαθμίδες και να λαμβάνουν υπόψη τις εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανάγκες της κάθε ηλικίας.
Για παράδειγμα, η μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο δεν μπορεί να γίνεται χωρίς προετοιμασία, αφού ο μαθητής έρχεται σε επαφή με ένα τελείως διαφορετικό περιβάλλον (μεγαλύτερο σχολείο, περισσότεροι μαθητές, καθηγητές που εναλλάσσονται σπάζοντας τη σταθερή σχέση που είχε ο μαθητής με το δάσκαλο στο Δημοτικό, αλλαγή στην ηλικιακή ιεραρχία αφού ο μαθητής στην Α' Γυμνασίου αισθάνεται ότι ξεκινά πάλι από την αρχή).
Αυτή η προετοιμασία σημαίνει επικέντρωση προγραμμάτων σε μαθητές της Ε' και ΣΤ΄ Δημοτικού, αφού πλέον, σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες, έχουμε μια μετατόπιση της πρώτης επαφής με τις ουσίες από την Α' Λυκείου στην Α' Γυμνασίου. Παράλληλα, η είσοδος στο Γυμνάσιο συμπίπτει ηλικιακά με την είσοδο στην εφηβεία, μια ιδιαίτερη περίοδο της ζωής του νέου ανθρώπου, που προσπαθεί να διαμορφώσει τη δική του κοινωνική ταυτότητα και πολλές φορές αυτό νοηματοδοτείται με λάθος τρόπο, με σύνηθες το φαινόμενο εισόδου σε ομάδες συνομηλίκων με θετική στάση προς τη χρήση ουσιών.

* * *

Η Πρόληψη πρέπει να στοχεύει και στην ενδυνάμωση του μαθητή στο εκπαιδευτικό του κομμάτι και παράλληλα να απαντά στο φαινόμενο της σχολικής διαρροής. Είναι πολλές φορές συχνό το φαινόμενο της εμπλοκής ενός νέου ανθρώπου με τις ουσίες στην αρχή του Γυμνασίου, της βαθύτερης εμπλοκής στο τέλος του Γυμνασίου και της εγκατάλειψης του σχολείου στην Α' Λυκείου κυρίως. Δεν φαίνεται να υπάρχει αιτιακή σχέση χρήσης ουσιών και σχολικής διαρροής, αλλά μάλλον η μια αλληλοτροφοδοτεί την άλλη.
Η Πρόληψη δεν πρέπει να αναφέρεται μόνο στους μαθητές, αλλά αντίστοιχα σε εκπαιδευτικούς και γονείς. Να ενισχυθούν τα ειδικά προγράμματα σε εκπαιδευτικούς, ώστε να μπορούν να αντιληφθούν αλλά και να χειριστούν την πρώιμη επαφή ενός εφήβου με τις ουσίες. Αντίστοιχα, να ενισχυθούν οι Σχολές Γονέων ώστε να μπορεί η οικογένεια άμεσα να κινητοποιηθεί πριν ακόμα ο έφηβος έρθει σε επαφή με τις ουσίες (αρκεί να αναλογιστούμε ότι στη χώρα μας η «βουβή χρήση» είναι κατά μέσο όρο 4 έτη, δηλαδή ο νέος έχει επαφή με τις ουσίες και η οικογένειά του ακόμα δεν το έχει αντιληφθεί).
Σημαντικός είναι και ο ρόλος του σχολείου για τον ίδιο τον μαθητή. Πολλές φορές το σχολείο σε μορφή και περιεχόμενο μοιάζει αποκρουστικό για τον μαθητή, διαμορφώνει έντονο άγχος και φοβίες και καταντά απωθητικό (υποτίμηση της γενικής μόρφωσης, ως εξεταστικό κέντρο, με άμεση σύνδεση με το μέλλον του από πολύ μικρή ηλικία). Μια κατάσταση που επιδεινώνεται από την υποχρηματοδότηση και την υποστελέχωση των σχολείων (έλλειψη εκπαιδευτικών, ελλείψεις υποδομών για αθλητισμό και πολιτισμό μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία).
Είναι σημαντικό η ίδια η λειτουργία του σχολείου να μπορεί να ανταποκρίνεται πολύμορφα σε όλες τις ανάγκες του μαθητή και παράλληλα να μπορεί να αντιμετωπίσει κάθε μαθητή που έχει ανάγκη, ακόμα και τον μαθητή που πειραματίζεται με τις ουσίες, όχι ως «πρόβλημα», αλλά ενισχύοντάς τον, βοηθώντας τον να διαμορφώνει ισχυρά πρότυπα που θα λειτουργούν και ως ανάχωμα για τη χρήση ουσιών.

* * *

Η ίδια η εξέλιξη του κοινωνικού φαινομένου της τοξικοεξάρτησης στη χώρα μας, η αποτυχία της αστικής διαχείρισης που επικεντρώνει στη «μείωση της βλάβης», η εντεινόμενη και στοχευμένη προπαγάνδα για την αθώωση της κάνναβης από πολύ μικρές ηλικίες, επιβεβαιώνουν γιατί η αταλάντευτη θέση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ «ζωή ολόκληρη, όχι με δόσεις - όχι σε όλα τα ναρκωτικά» είναι όλο και πιο επίκαιρη. Με την αντίληψη ότι κανένας νέος άνθρωπος δεν μπορεί να είναι έξω από την κοινωνική ζωή και δράση, χρειάζεται σήμερα να εντείνουμε τόσο την αυτοτελή πολιτική δράση ενάντια στα ναρκωτικά όσο και τη δράση μας μέσα από το εργατικό και μαζικό κίνημα, ανεβάζοντας τον πήχη της αντιπαράθεσης και των διεκδικήσεών μας.

Παναγιώτης ΚΑΤΗΦΕΣ
Υπεύθυνος του Τμήματος Κατά των Ναρκωτικών της ΚΕ του ΚΚΕ