Ιδια «γύμνια» σε πρόληψη και προστασία

ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Συνεχίζεται η υποχρηματοδότηση της Πυροσβεστικής, την ώρα που ενισχύεται η ιδιωτικοποίηση της δασοπυρόσβεσης

Γεράνεια Ορη, Σμέρνα Ηλείας, Πολυάνεμος Καστοριάς, Αγία Μαρίνα Κορωπίου, Βλυχάδα Νέας Περάμου, Βροχίτσα Ηλείας, Ντόμπριτσα Μαινάλου, Βρόσκοπος Κέας, Αρχοντικό Ανατολικής Μάνης, Καλαμάκι Κορινθίας, Γούβες Ιστιαίας, Χλωμό Αταλάντης, Λευκίμμη Κέρκυρας, Μανδράκι Υδρας, Βροχεία Αίγινας, Αγία Κυριακή Καρπάθου, Πρόδρομος Πάρου, Γούβες, Κάτω Ασίτες και Γεράκι Ηρακλείου Κρήτης, Κρανίδι Αργολίδας, Πετρωτά Ροδόπης. Μακρύς είναι και φέτος ο κατάλογος των πυρκαγιών που καταστρέφουν τον δασικό πλούτο της χώρας.

Ηδη έχουν περάσει οι δύο πρώτοι μήνες της φετινής αντιπυρικής περιόδου, με βαρύγδουπες δηλώσεις υπουργών, αξιωματικής αντιπολίτευσης και του μεγαλύτερου μέρους της πολιτικής ηγεσίας της χώρας για τα κυβερνητικά «αντιπυρικά» σχέδια, την αξία του φυσικού περιβάλλοντος και της ανθρώπινης ζωής. Εγιναν και γίνονται σχεδιασμοί, συσκέψεις με ανώτατους υπηρεσιακούς παράγοντες, ενώ δίνουν και παίρνουν τα εντυπωσιακά ονόματα ασκήσεων. Μάλιστα ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μ. Χρυσοχοΐδης, δήλωσε ...φιλόδοξα ότι η κυβερνητική στόχευση είναι «σε περίπτωση που έχουμε παραπάνω από μία κρίση να μπορούμε να απαντήσουμε», όταν είναι γνωστό εδώ και χρόνια ότι ο κρατικός μηχανισμός δεν έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί συγχρόνως σε δύο μεγάλα και σοβαρά συμβάντα. Αυτό έχει αποδειχθεί τραγικά πολλές φορές, όπως το 2018 με τις ταυτόχρονες μεγάλες φωτιές σε Μάτι και Κινέτα.

Εγκληματικός διαχωρισμός

Ωστόσο και για τη φετινή αντιπυρική περίοδο η κυβέρνηση της ΝΔ, όπως και οι προηγούμενες, διατηρεί τον διαχωρισμό της διαχείρισης και προστασίας των δασών από την αντιπυρική τους προστασία. Την αποτυχημένη διάσπαση της πρόληψης από την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών, με έναν ανεπαρκή και πεπαλαιωμένο εξοπλισμό. Την ίδια ώρα το κόστος αντιμετώπισης ανεβαίνει, γιατί δίνεται βάρος στην καταστολή από αέρος αντί της ολοκληρωμένης, ενιαίας διαχείρισης και προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων, που περιλαμβάνει τη σύγχρονη αντιπυρική προστασία, με κύριο βάρος στην πρόληψη. Με διαφορετική βάση οργάνωσης των επίγειων δυνάμεων, με αντιπυρικές ζώνες, δασικούς δρόμους, αποψιλώσεις, καθαρισμό και διάνοιξη αγροτικών δρόμων, υδροδοτικά δίκτυα, υδατοδεξαμενές κ.ά.

Επίσης, την ώρα που ο εθνικός εναέριος στόλος αεροπυρόσβεσης είναι ανεπαρκής και γερασμένος, η αύξηση του κόστους μόνο για τις μισθώσεις εναέριων μέσων από το εξωτερικό θα είναι της τάξης του 17% φέτος, ανεβάζοντας έτσι το κόστος της ιδιωτικοποίησης της δασοπυρόσβεσης.

Οσον αφορά την πρόληψη, που τη «θυμήθηκε» η κυβέρνηση μέσα στην αντιπυρική περίοδο, είναι χαρακτηριστικό ότι από τα συνολικά 17,7 εκατομμύρια ευρώ που ζητούσαν τα Δασαρχεία όλης της χώρας για έργα αντιπυρικής θωράκισης, η κυβέρνηση πίστωσε μόλις 1,7 εκατ. ευρώ για όλη την Ελλάδα, ενώ πέρυσι το αντίστοιχο ποσό ήταν σχεδόν 4,5 εκατ. Επίσης, η κυβέρνηση για όλες τις λειτουργικές δαπάνες του Πυροσβεστικού Σώματος διέθεσε πιστώσεις ύψους 22,6 εκατ. ευρώ, αλλά τα 18 εκατ. είναι για τη μίσθωση εναέριων μέσων και τα υπόλοιπα 4.673.491 για το σύνολο των λειτουργικών του αναγκών.

Η κυβέρνηση διατήρησε λοιπόν και για τη φετινή χρονιά την υποχρηματοδότηση του Πυροσβεστικού Σώματος. Δεκάδες πυροσβεστικά οχήματα μένουν ακινητοποιημένα ακόμα και μέσα στην αντιπυρική περίοδο, καθώς η κυβέρνηση δεν διαθέτει τις αντίστοιχες πιστώσεις. Υπάρχει καθολική απουσία κατάλληλων υποδομών, με έναν πεπαλαιωμένο στόλο οχημάτων, η κατάσταση του οποίου επιβαρύνεται συνεχώς, επειδή δεν υπάρχει σημαντική ενίσχυση του μηχανολογικού εξοπλισμού του Πυροσβεστικού Σώματος. Την ίδια ώρα συνεχίζονται οι ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα στην Πυροσβεστική, η απλήρωτη υπερεργασία του προσωπικού της, το ξεσπίτωμα των πυροσβεστών με τις μεταθέσεις και ο απαρχαιωμένος εξοπλισμός της. Η κυβέρνηση όμως διαθέτει τμήμα του προσωπικού της Πυροσβεστικής στα ιδιωτικά αεροδρόμια της «Fraport» και στους ιδιωτικοποιημένους αυτοκινητόδρομους.

Εμπορευματοποίηση της δασικής γης

Σε αυτό το πλαίσιο διευρύνεται η εμπορευματοποίηση της δασικής γης, που έχει στόχο την κερδοφορία των επιχειρηματιών από την εκμετάλλευση των δασών και όλων των φυσικών πόρων, είτε ως πρώτη ύλη και ως γη για κερδοφόρες επενδύσεις, είτε ως χώρο αποθήκευσης των αποβλήτων και επέκτασης των δραστηριοτήτων τους. Σε αυτό το έδαφος, της εμπορευματοποίησης, της ανυπαρξίας πρόληψης και αναποτελεσματικής καταστολής των πυρκαγιών, αναπτύσσονται οι ανταγωνισμοί για το κέρδος, τον τουρισμό, την αναψυχή, την Ενέργεια (με τα αιολικά πάρκα), την κατοικία και τις κατασκευές γενικότερα, διαμορφώνονται οι συνθήκες που οπλίζουν το χέρι των εμπρηστών. Ταυτόχρονα, επειδή στον καπιταλισμό όλα μπαίνουν στη ζυγαριά του κέρδους, τα έργα πρόληψης και η ενίσχυση της Δασικής Υπηρεσίας και του Πυροσβεστικού Σώματος με προσωπικό και μέσα αντιμετωπίζονται από το κράτος, τις κυβερνήσεις και την ΕΕ ως «κόστος», ως επένδυση που δεν θα αποφέρει τα αναμενόμενα κέρδη.

Οι τραγικές συνέπειες αυτής της πολιτικής είναι ότι με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ το 2000 υπήρξαν 1,6 εκατ. στρέμματα συνολικά καμένες εκτάσεις και 5 νεκροί, το 2007 με κυβέρνηση ΝΔ συνολικά 2,6 εκατ. στρ. καμένες εκτάσεις και 89 νεκροί, και το 2018 με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ 102 νεκροί και συνολικά 193.816 στρ. καμένες εκτάσεις.

Οι αριθμοί που αποτυπώνουν τα ολέθρια αποτελέσματα είναι αδιάψευστοι μάρτυρες της αξιοπιστίας που είχαν οι διαβεβαιώσεις όλων των κυβερνήσεων για το πόσο έτοιμοι ήταν στις αντιπυρικές περιόδους:

• 7,17 εκατ. στρέμματα καμένων δασικών εκτάσεων (από το 1993) και 248 νεκροί (οι 39 πυροσβέστες και δασοπυροσβέστες, οι 12 πιλότοι) κατά τη διάρκεια των αντιπυρικών περιόδων.
• 131 θάνατοι την τελευταία 20ετία εξαιτίας των πλημμυρών που ακολουθούν, ως συνέπεια των καταστροφικών πυρκαγιών και της έλλειψης αντιπλημμυρικών έργων, με χιλιάδες κατεστραμμένες περιουσίες και δημόσιες υποδομές.
• Τα υπερδιπλάσια εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων που μετά από μία πυρκαγιά άλλαξαν χρήση ή εκχερσώθηκαν ή καταπατήθηκαν, με εργαλείο την πληθώρα των αντιδασικών νόμων και την τροποποίηση του άρθρου 24 του Συντάγματος, που όχι μόνο μένουν ακόμα σε ισχύ αλλά συνεχώς εμπλουτίζονται.

Τελικά, αυτό που επιβεβαιώνεται συνεχώς από τα ίδια τα γεγονότα είναι ότι τα πάντα υποτάσσονται στον στόχο που πλέον αποκαλύπτεται και μέσα από τις διατάξεις του νόμου 4662/2020 και του πρόσφατου περιβαλλοντικού νομοθετικού πλαισίου, με σαφή προσανατολισμό τη σημαντική μείωση των κρατικών δαπανών σχετικά με την οργάνωση της δασοπροστασίας και γενικότερα της Πολιτικής Προστασίας, τη σταδιακή συρρίκνωση του κρατικού μηχανισμού και των υποδομών του και τη μεταφορά αρμοδιοτήτων σε δήμους και Περιφέρειες, με βάση την ανταποδοτικότητα, αξιοποιώντας τις εθελοντικές οργανώσεις και τις ΜΚΟ.

Επίσης, την αξιοποίηση των καταστροφικών αποτελεσμάτων που προκαλούν συστηματικά οι αντιδασικές πολιτικές που συνειδητά εφαρμόζονται, για να στρώνεται το έδαφος στη λογική του «αναποτελεσματικού κράτους», για την όλο και μεγαλύτερη εμπλοκή των επιχειρηματικών ομίλων στη διαχείριση και εκμετάλλευση των δασικών οικοσυστημάτων και για να αρθούν τα κάθε λογής εμπόδια στις επενδυτικές βλέψεις επιχειρηματικών ομίλων στην «πράσινη» ανάπτυξη (βλ. ανεμογεννήτριες κ.λπ.).

ΕΕ και καταστροφές

Οσον αφορά το λεγόμενο rescEU της ΕΕ, το οποίο αφορά δήθεν την Πολιτική Προστασία, θεσπίστηκε με το άρθρο 12 της Απόφασης 2019/420 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και τέθηκε σε ισχύ στις 21/3/2019. Πρόκειται για μηχανισμό που απλά μονιμοποιεί τη γύμνια σε κρατικά μέσα αντιμετώπισης καταστροφών. Προβάλλεται ως κοινή δεξαμενή μέσων της ΕΕ για την αντιμετώπιση καταστροφών, ως λύση ύστατης ανάγκης. Τα μέσα αυτά θα αποκτώνται με αγορά, μίσθωση ή μακροχρόνια μίσθωση (leasing) από τα ενδιαφερόμενα κράτη - μέλη, με συγχρηματοδότηση σε ποσοστό 80% έως 90% του συνολικού επιλέξιμου κόστους από την ΕΕ, και εντάσσονται σ' αυτό από τα κράτη - μέλη και όχι μεμονωμένα μέσα. Τα μέσα του rescEU μπορούν να χρησιμοποιούνται για εθνικούς σκοπούς μόνο όταν δεν χρησιμοποιούνται ή δεν είναι απαραίτητα για επιχειρήσεις αντιμετώπισης καταστροφών στο πλαίσιο του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της Ενωσης.

Το μεταβατικό rescEU (η Ελλάδα συμμετέχει με δύο «CL-415») που προβλέπεται έχει ισχύ μέχρι την 1/1/2025 και προβλέφθηκε λόγω αδυναμίας εύρεσης στο άμεσο μέλλον εναέριων μέσων πυρόσβεσης στην αγορά. Σύμφωνα με τους κανόνες λειτουργίας του, τα κράτη - μέλη μπορούν να προσφέρουν στο μεταβατικό rescEU εθνικά μέσα που διαθέτουν για διάστημα από 1 έως 3 χρόνια, ως προσωρινή λύση και μέχρι να τεθεί σε κανονική λειτουργία το rescEU. Για τα εθνικά μέσα που εντάσσονται στο μεταβατικό rescEU προβλέπεται συγχρηματοδότηση από την ΕΕ σε ποσοστό 75% του κόστους που είναι απαραίτητο για την εξασφάλιση της διαθεσιμότητάς τους.

Ο μηχανισμός αυτός της ΕΕ στηρίζεται στη δέσμευση μέρους των επιχειρησιακών ικανοτήτων κάθε κράτους - μέλους, σε πρώτη φάση σε αεροσκάφη και ελικόπτερα πυρόσβεσης, με δέλεαρ τη χρηματοδότηση μέχρι 75% για τις διάφορες λειτουργικές δαπάνες, προκειμένου μόνο σε εξαιρετικά κρίσιμες καταστάσεις - όπως επισημαίνεται - να υπάρχει συνδρομή π.χ. από αεροσκάφη πυρόσβεσης που έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό από ένα κράτος - μέλος για την κατάσβεση πυρκαγιάς σε ένα άλλο.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αυτή που θα αποφασίζει το πώς θα διατεθούν τα μέσα, ενώ η όποια ενίσχυση θα έρχεται ουσιαστικά σε δεύτερο και τρίτο χρόνο εκ των υστέρων, εφόσον αποδειχθεί ότι δεν επαρκούν τα εθνικά μέσα. Κι αυτό όταν το κρίσιμο σε περίπτωση πυρκαγιάς είναι η άμεση επέμβαση επίγειων και εναέριων δυνάμεων του ίδιου του κράτους - μέλους. Αξίζει να ειπωθεί ότι ως αποτέλεσμα της υποτιθέμενης αλληλεγγύης τα κράτη - μέλη δεν έχουν πια τη στοιχειώδη υποχρέωση να διατηρούν επαρκή αριθμό άμεσα διαθέσιμων πυροσβεστικών μέσων, στην κατεύθυνση μείωσης του δημοσιονομικού κόστους. Στην πράξη, στο όνομα της μείωσης του δημοσιονομικού κόστους στα κράτη - μέλη της ΕΕ έχει επιβληθεί η συμμετοχή σε έναν μηχανισμό στον οποίο παραδίδεται μέρος των εναέριων μέσων των χωρών. Αυτό σημαίνει ότι όταν υπάρχει έκτακτη ανάγκη, τότε υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στο να επιχειρήσουν αυτά τα εναέρια μέσα που πρέπει να έρθουν από άλλες χώρες.

Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα ότι 30 ολόκληρες ώρες μετά την έναρξη της φωτιάς στην κεντρική Εύβοια, τον Αύγουστο του 2019, είχε έρθει μόλις ένα αεροπλάνο από την Ιταλία και σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων το άλλο ήταν στον δρόμο, ξεκινούσε και το ισπανικό και ήταν σε επαφή με την κροατική κυβέρνηση για άλλα δύο.

Γ. Α.