Πώς λειτουργεί το Χρηματιστήριο Ενέργειας

 Για να κατανοήσει κάποιος το μέγεθος του παιχνιδιού που παίζεται στις πλάτες του λαού, αρκεί να κατανοήσει το πώς λειτουργεί σήμερα ο μηχανισμός που διαμορφώθηκε στο πλαίσιο της «απελευθέρωσης» της αγοράς Ενέργειας. Το πλαίσιο αυτό επιτρέπει τη λειτουργία του βασιλείου της κερδοσκοπίας, του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ, που ενσωματώθηκαν στην εθνική νομοθεσία επίσης με νόμο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.

Εχουμε και λέμε λοιπόν:

Η χονδρική τιμή κάθε μέρας διαμορφώνεται την προηγούμενη. Οι προμηθευτές Ενέργειας δηλώνουν στο Χρηματιστήριο Ενέργειας τις ποσότητες που θα χρειαστούν όλοι οι καταναλωτές στην Ελλάδα ή σε άλλες χώρες, ανά ώρα το επόμενο 24ωρο. Η ζήτηση είναι διαφορετική κάθε ώρα, αφού το πρωί η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη, καθώς όλη η οικονομία δουλεύει στο φουλ, ενώ τις βραδινές ώρες είναι μικρότερη.

Αντίστοιχα, οι παραγωγοί καταθέτουν προσφορές Ενέργειας ανά ώρα για να ικανοποιήσουν τη ζήτηση. Στο σύστημα μπαίνουν κατά προτεραιότητα οι ΑΠΕ με μηδενική τιμή, έχοντας διασφαλίσει μέσω συμβάσεων εγγυημένες τιμές ανεξάρτητα από την τιμή της αγοράς. Στην αρχή γίνονται αποδεκτές οι φθηνότερες προσφορές και οι αντίστοιχες μονάδες. Αφού οι φθηνές μονάδες καλύψουν όποιο μέρος μπορούν της αναγκαίας Ενέργειας, αρχίζουν να γίνονται δεκτές οι προσφορές από τις ακριβότερες μονάδες.

Η αποκαλούμενη Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ) ανά ώρα είναι η ακριβότερη προσφορά που θα δώσει κάποιος παραγωγός για να καλύψει την τελευταία MWh που χρειάζεται το σύστημα.

Για παράδειγμα, αν το σύστημα χρειάζεται ακόμη 2 MWh για να συμπληρώσει την απαιτούμενη Ενέργεια για το διάστημα 8-9 το βράδυ και η μόνη προσφορά που έχει είναι στα 322 ευρώ ανά μεγαβατώρα, τότε η ΟΤΣ για εκείνη την ώρα θα διαμορφωθεί στα 322 ευρώ. Η Τελική Οριακή Προσφορά ανά ώρα αποτελεί την τιμή με την οποία θα πληρωθούν όλοι οι παραγωγοί ρεύματος ανεξαρτήτως της τιμής στην οποία πρόσφεραν τη δική τους Ενέργεια. Ετσι λειτουργεί η ημερήσια αγορά στο Χρηματιστήριο Ενέργειας. Υπάρχει και η αγορά εξισορρόπησης. Αυτή λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο. Εάν διαπιστωθεί ότι οι εκτιμήσεις για την κατανάλωση δεν ήταν σωστές και χρειάζεται περισσότερη Ενέργεια, ο Διαχειριστής (ΑΔΜΗΕ) ζητάει περισσότερη Ενέργεια, η οποία πληρώνεται σε πολύ υψηλότερες τιμές.

Οι παραγωγοί Ενέργειας διαμορφώνουν τις προσφορές τους με τον εξής τρόπο. Οι προσφορές τους αντανακλούν κατά κανόνα το μεταβλητό κόστος (κόστος καυσίμου) κάθε μονάδας πλέον ενός περιθωρίου κέρδους. Βέβαια, οι τιμές, όπως σε όλα τα χρηματιστήρια, διαμορφώνονται ελεύθερα, που σημαίνει ότι σε περιόδους όπως αυτή που ζούμε, οι τιμές διαμορφώνονται σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από το μεταβλητό κόστος, διευρύνοντας σημαντικά τα περιθώρια κέρδους.

Η αγορά λειτουργεί ως χρηματιστήριο και οι παραγωγοί μπορούν να δηλώνουν τιμές για την Ενέργεια που θα διαθέσουν στο σύστημα μέχρι και 3.000 ευρώ/MWh. Βεβαίως, πάντα θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι δίνοντας μια πολύ υψηλή τιμή η μονάδα τους μπορεί να μείνει εκτός αγοράς. Πρακτικά, προσφέρουν υψηλές τιμές όταν οι συγκυρίες το επιτρέπουν, όταν δηλαδή οι τιμές διαμορφώνονται σε υψηλά επίπεδα και στις γειτονικές αγορές (και δεν συμφέρουν οι εισαγωγές) και όταν υπάρχει στενότητα επάρκειας ισχύος, κάτι που χαρακτηρίζει το ελληνικό σύστημα. Γι' αυτό και σε κανονικές συνθήκες η ελληνική χονδρεμπορική αγορά είναι από τις ακριβότερες της Ευρώπης.

Απότοκο του Χρηματιστηρίου Ενέργειας είναι η περίφημη ρήτρα αναπροσαρμογής. Συγκεκριμένα, η Οριακή Τιμή Συστήματος, που αποτελεί μια βασική παράμετρο του τιμολογίου ηλεκτρικού ρεύματος και είναι η ανώτερη τιμή αγοράς από τον προμηθευτή, μεταφέρεται στον λογαριασμό ρεύματος ως ρήτρα αναπροσαρμογής. Η ρήτρα προϋπήρχε στα τιμολόγια των ιδιωτών παρόχων και στα τιμολόγια της ΔΕΗ από τον Αύγουστο του 2021, λόγω της «πράσινης μετάβασης». Δεν ξεκίνησε με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Με την ενεργοποίησή της οι πάροχοι μετακυλίουν στην κατανάλωση το σύνολο των αυξήσεων του κόστους προμήθειας στη χονδρεμπορική αγορά. Μέσω της ρήτρας αναπροσαρμογής μεταφέρεται στην κατανάλωση το συνολικό κόστος προμήθειας που προστίθεται πάνω στην ΟΤΣ.

Μόνη φιλολαϊκή διέξοδος η πρόταση του ΚΚΕ

Το ΚΚΕ αποκάλυψε από την πρώτη στιγμή τους στόχους και αντιπάλεψε τη στρατηγική της «απελευθέρωσης» της Ενέργειας σε όλες τις φάσεις, πρωτοστατώντας στον αγώνα για φτηνό ρεύμα, ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις, για τη διασφάλιση και διεύρυνση των εργασιακών και άλλων δικαιωμάτων όσων απασχολούνται στην Ενέργεια.

Καταδίκασε την απολιγνιτοποίηση και την πολιτική της «πράσινης μετάβασης», που πληρώνουν οι εργαζόμενοι και ο λαός.

Απέναντι στην ακρίβεια και στο φάσμα της ενεργειακής φτώχειας που καταπίνει ολοένα και περισσότερα νοικοκυριά, το ΚΚΕ βρίσκεται και τώρα μπροστά. Με τις δυνάμεις του στο κίνημα πρωτοστατεί για τη διεκδίκηση ουσιαστικών μέτρων ανακούφισης και προστασίας του λαού, ενίσχυσης των μισθών και του λαϊκού εισοδήματος.

Διεκδικεί την άμεση και πλήρη επαναλειτουργία των λιγνιτικών μονάδων, την κατάργηση του λεγόμενου «ευρωπαϊκού τέλους διοξειδίου του άνθρακα», την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής, των ειδικών φόρων και του χρηματιστηρίου Ενέργειας και όχι τη μετατροπή της σε στήριξη των ομίλων Ενέργειας απ' τον κρατικό προϋπολογισμό, που πάλι πληρώνουν οι εργαζόμενοι.

Απαιτεί τη δραστική, ουσιαστική μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, χωρίς μεταφορά της τιμής του στις πλάτες των εργαζομένων μέσα απ' τον κρατικό προϋπολογισμό.

Πραγματική και οριστική διέξοδος για τον λαό είναι να αξιοποιηθούν όλες οι πηγές Ενέργειας που διαθέτει η χώρα μας για τις δικές του ανάγκες, όχι για τα κέρδη των μονοπωλίων, και να πάψει η Ενέργεια να αποτελεί εμπόρευμα.

Το ΚΚΕ καλεί τους εργαζόμενους στον δρόμο του αγώνα, της σύγκρουσης, για να απαλλαγεί η λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας απ' τους νόμους του καπιταλιστικού κέρδους. Για να ανοίξει ο δρόμος για τη λαϊκή ευημερία, απαιτείται να κοινωνικοποιηθούν τα εργοστάσια, τα μέσα παραγωγής, να εδραιωθούν οι σχέσεις κοινωνικής ιδιοκτησίας, να υπάρξει επιστημονικός κεντρικός σχεδιασμός στην οικονομία.

Είναι ένας ριζικά διαφορετικός δρόμος ανάπτυξης, όπου όλες οι εγχώριες ενεργειακές πηγές, τα μέσα παραγωγής, διανομής και μεταφοράς Ενέργειας θα αποτελούν κοινωνική, κρατική ιδιοκτησία. Θα υπάρχει ενιαίος αποκλειστικά κρατικός φορέας Ενέργειας, ως μηχανισμός της εργατικής - λαϊκής εξουσίας.

Τι χειροπιαστά μπορεί να διασφαλίσει η πρόταση εξουσίας του ΚΚΕ σήμερα στην Ελλάδα;

-- Αφού θα απαλλαγούμε από τις δεσμεύσεις του Εμπορίου Ρύπων και γενικότερα της «πράσινης μετάβασης» της ΕΕ, τα εγχώρια αποθέματα λιγνίτη θα μπορούν να αξιοποιηθούν ξανά για την ηλεκτροπαραγωγή με σύγχρονες μονάδες υψηλής απόδοσης, που θα αξιοποιούν και τις νέες τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. Θα μπορούν επίσης να αξιοποιηθούν για την παραγωγή υδρογόνου.

-- Θα προχωρήσει η κατασκευή νέων μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων και θα αυξηθεί η σχετική ηλεκτροπαραγωγή, συμβάλλοντας και στις ανάγκες άρδευσης στον τομέα της αγροτικής παραγωγής. Δεν θα εξαρτάται πλέον ο βαθμός συμμετοχής των υδροηλεκτρικών έργων από τον ανταγωνισμό των ομίλων και τα κερδοσκοπικά παιχνίδια του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.

-- Θα δοθεί έμφαση στην εξοικονόμηση Ενέργειας και στην αναβάθμιση της εγχώριας παραγωγής υποδομών για την αξιοποίηση των ΑΠΕ, από την κατασκευή ανεμογεννητριών μέχρι τον οικιακό εξοπλισμό, με προτεραιότητα τους ηλιακούς θερμοσίφωνες. Σ' αυτό το πλαίσιο θα μειωθεί δραστικά η αξιοποίηση του φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή.

-- Με γνώμονα το σύνολο των λαϊκών αναγκών, θα προσδιοριστούν το μέγεθος, η ορθή κατανομή και η χωροθέτηση των αιολικών πάρκων, για να αποφευχθεί ο κορεσμός συγκεκριμένων περιοχών με τις γνωστές αρνητικές συνέπειες στα δάση και στον υδροφόρο ορίζοντα. Αντίστοιχα, θα προσδιορίζεται ο βαθμός αξιοποίησης της ηλιακής ενέργειας και της εγχώριας γεωθερμίας που έχει υψηλό συντελεστή απόδοσης.