Η ίδρυση των αντιστασιακών οργανώσεων*

 

Ήταν 6 Απριλίου του 1941 όταν επιτέθηκαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα. Οι δύο πολεμικές επιχειρήσεις που αφορούσαν την κατάληψη της χώρας, είχαν τα ονόματα “Μαρίτα” και “Ερμής”. Η πρώτη αφορούσε την κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδας και η δεύτερη την κατάληψη της Κρήτης, που είχε μεγάλη στρατηγική σημασία και για τους Άγγλους και για τους Γερμανούς

Στις 9 Απριλίου, οι ναζί έφτασαν στη Θεσσαλονίκη, όπου τους υποδέχτηκαν ο Δήμαρχος της πόλης Μερκουρίου, ο Μητροπολίτης Γεννάδιος και ο τέως Πρύτανης του ΑΠΘ Βιζουκίδης. Ορισμένες εφημερίδες όπως “το Φως” τους
καλωσόρισαν, γράφοντας υπέρ τους. Στις 27 Απριλίου, οι Γερμανοί είχαν φτάσει στην Αθήνα, ενώ ο Τσολάκογλου είχε ήδη υπογράψει την παράδοση της χώρας λίγες ημέρες πριν.

Οι δύο πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις ιδρύθηκαν το Μάιο του 1941, ένα περίπου μήνα μετά την εισβολή των Γερμανών, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ. 

Η οργάνωση “Ελευθερία” ιδρύθηκε, στις 15 Μάη 1941, στη Θεσσαλονίκη και η οργάνωση “Εθνική Αλληλεγγύη” στην Αθήνα στις 28 Μάη 1941. Για την ίδρυση της “Ελευθερίας” πρωτοστάτησε το “Μακεδονικό Γραφείο” του ΚΚΕ.

H “Ελευθερία” ιδρύθηκε στις 15 Μάη 1941, είναι μία αξιομνημόνευτη ημερομηνία για τη Θεσσαλονίκη και όλη τη χώρα, καθώς αυτή τη μέρα εκείνη του 1941, ένα μόλις μήνα μετά την είσοδο των Γερμανών κατακτητών στη Θεσσαλονίκη, ιδρύθηκε στην πρωτεύουσα της ελληνικής Μακεδονίας, η εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση «Ελευθερία», που πρώτη σάλπισε το κάλεσμα στον αγώνα για τη λευτεριά και έχει καταγραφεί ως μία από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις σε ολόκληρη την κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη.

 Στα τέλη Ιουλίου 1941, οργανώνοντας τον αγώνα ενάντια στον κατακτητή, η οργάνωση «Ελευθερία» δημιουργεί τις πρώτες ανταρτοομάδες στην ηπειρωτική Ελλάδα:

 
Δημιουργία στην περιοχή των Κρουσσίων του νομού Κιλκίς, ανταρτοομάδας με την ονομασία «Αθανάσιος Διάκος.  Η ανταρτοομάδα «Αθανάσιος Διάκος» δραστηριοποιήθηκε κυρίως στον ορεινό όγκο των Κρουσσίων του νομού Κιλκίς. Η ομάδα στην αρχή αποτελείτο από 20 άνδρες που χωρίστηκαν σε δύο τμήματα από δέκα άντρες η κάθε μία, ενώ στη συνέχεια και άλλοι πατριώτες πύκνωσαν τις τάξεις των ανταρτών.

 

Δημιουργία στην περιοχή της Νιγρίτας ανταρτοομάδας με την ονομασία «Οδυσσέας Ανδρούτσος».

Η ομάδα αυτή, στην οποία είχαν καταταγεί εβδομήντα πέντε (75) άντρες, είχε ως αρχηγό της αρχικά τον παλιό κομμουνιστή Στέργιο Μουδιώτη, από την Ευκαρπία Νιγρίτας και από τον Σεπτέμβριο του1941, τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Θανάση Γκένιο (Λασσάνη), ενώ υπαρχηγός της ήταν ο επίσης

έφεδρος ανθυπολοχαγός, Περικλής Σταματόπουλος.

 

Η “Εθνική Αλληλεγγύη” ιδρύθηκε στις 28 Μαΐου του 1941, η ιδρυτική συνεδρίαση της οργάνωσης που πήρε τον τίτλο Εθνική Αλληλεγγύη και συμμετείχαν οι Π.Σ. Καραγκίτσης, Βασ. Μαρκεζίνης, Σπ. Αντύπας, Κλ. Παπαλοΐζος, Ν. Δρέσιος και Διον. Κωσταδούλου- Παπαδομειχελάκη.

Η ιδρυτική επιτροπή έχει από την αρχή τον πρωτεύοντα ρόλο στην καθοδήγηση και στην ηγεσία της οργάνωσης.

Ως προς την οργανωτική της διάρθρωση δομείται κλιμακωτά από την Κεντρική Επιτροπή, μεγάλα παραρτήματα περιοχών, παραρτήματα- επιτροπές πόλης, ομάδες- αδελφότητες σε κάθε τετράγωνο, συνοικία ή χωριό.

1941, ιδρύθηκε το Εργατικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (Ε.Ε.Α.Μ.), με πρωτοβουλία της Γ.Σ.Ε.Ε., της Ενωτικής Γ.Σ.Ε.Ε. και των Ανεξάρτητων Συνδικάτων, που είχε ως Γραμματέα τον Κώστα Λαζαρίδη.

Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1941, ιδρύθηκε το θρυλικό Ε.Α.Μ. Την ιδρυτική του διακήρυξη υπέγραψαν το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας, το κόμμα που ονομαζόταν “Ένωση Λαικής Δημοκρατίας και το ΚΚΕ, που ήταν ο κύριος αιμοδότης του.

Τον Οκτώβριο του 1941, ιδρύθηκε στο στρατό της εξόριστης κυβέρνησης του Καΐρου η θρυλική ΑντιφασιστικήΣτρατιωτική Οργάνωση (Α.Σ.Ο.), που κατόρθωσε να συσπειρώσει το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων στρατιωτών. Εκτός από την Α.Σ.Ο. ιδρύθηκαν η Αντιφασιστική Οργάνωση Ναυτικού(Α.Ο.Ν.), η Αντιφασιστική Οργάνωση Αεροπορίας(Α.Ο.Α.) και η Αντιφασιστική Οργάνωση Χωροφυλακής (Α.Ο.Χ.). Φιλικά προσκείμενες στο Ε.Α.Μ. και την Α.Σ.Ο. ήταν η Ομοσπονδία Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (Ο.Ε.Ν.Ο.) και η Ναυτεργατική Ένωση Ελλάδας(Ν.Ε.Ε.).

Στις 5 Φλεβάρη 1942  ιδρύετε το ΕΑΜ Νέων .

Εξαιρετική σημασία για την ανάπτυξη της Εθνικής Αντίστασης εναντίον των κατακτητών είχε η πλατιά συμμετοχή της ελληνικής νεολαίας στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Οι νέοι Έλληνες πατριώτες στάθηκαν σ' όλη τη διάρκεια της σκληρής, ηρωικής και γεμάτης θυσίες πάλης του ελληνικού λαού στις πρώτες γραμμές της.

 

 Στις 16 Φλεβάρη του 1942 κυκλοφόρησε πλατιά στην Αθήνα και στην Επαρχία η ιδρυτική διακήρυξη του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ), του μαχητικού δηλαδή τμήματος του ΕΑΜ, που έμελλε να γράψει απαράμιλλες σελίδες ηρωισμού στον αγώνα κατά της φασιστικής κατοχής και να δώσει ξανά στη χώρα τη λευτεριά της. 

 

Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (Ε.Π.Ο.Ν.)

Στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα μικρό σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3 στους Αμπελόκηπους, ιδρύεται η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ, η μεγαλύτερη νεολαιίστικη οργάνωση της χώρας.

 Πάνω από 120 είναι οι φοιτητές της Αθήνας που έπεσαν νεκροί στον αγώνα κατά των κατακτητών σύμφωνα με το λεύκωμα «Φωτοδότης της Λευτεριάς» που εξέδωσε η ΕΠΟΝ Σπουδαστών, ενώ αντίστοιχα δεκάδες είναι και οι νεκροί αγωνιστές φοιτητές στη Θεσσαλονίκη.

 Μιλώντας για την ΕΠΟΝ δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στα «Αετόπουλα», τα παιδιά που πήραν μέρος στον αγώνα της ΕΠΟΝ με ηρωισμό και αυταπάρνηση. 

«Ξυπόλυτο Τάγμα»: Μια ομάδα, λοιπόν, ορφανά από την Θεσσαλονίκη, για να επιβιώσουν, παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους! Οργανώνονται σαν μυστικός «στρατός», με ιεραρχία και πειθαρχία. 

Συγκροτούν ομάδες κρούσης και βοήθειας. Πηγή για την τροφοδοσία τους είναι τα γερμανικά καμιόνια που κουβαλάνε ψωμί και τρόφιμα. Τα παγιδεύουν και τα κλέβουν! (σαλταδόροι).

Όταν ο ΕΛΑΣ μπήκε στην πόλη (30 Οκτωβρίου 1944), στην απελευθέρωση, εμφανίστηκε στο τέλος της παρέλασης, μια ομάδα ξυπόλυτων παιδιών με ένα χαρτόνι στα χέρια που έγραφε : «Ξυπόλυτο Τάγμα». Ήταν μια αναγνώριση, ότι και αυτοί υπήρξαν ένα κομμάτι αυτής της προσπάθειας και αυτής της επιτυχίας.

Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό (ΕΛΑΝ). 

Το ελληνικό αντάρτικο κίνημα στη θάλασσα άρχισε να οργανώνεται μεθοδικά από τον Σεπτέμβριο του 1943.

Πριν την ίδρυση του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Ναυτικού, οι αντιστασιακές ενέργειες στη θάλασσα εκδηλωνόταν με ενέργειες ιδιωτικών πλοιαρίων που μετέφεραν τρόφιμα και στελέχη ή τμήματα του ΕΛΑΣ.

"Οργάνωση Προστασίας Λαϊκού Αγώνα" (Ο.Π.Λ.Α)

Στη εισήγηση του στη 10η ολομέλεια της Κ.Ε του ΚΚΕ(Γενάρης 1944) ο Γ. Ζεύγος σημείωνε: «…Ο Ελληνικός λαός που παλεύει στο πλευρό των μεγάλων συμμάχων, έχει δικαίωμα, έχει υποχρέωση, έχει ιερό καθήκον στην Ελλάδα, στην οικογένεια του ν’ αμυνθεί και να χτυπήσει με ένοπλο χέρι τη μαύρη τρομοκρατία των εχτρών. Αυτοί εγκαινίασαν τους τουφεκισμούς και τις μαζικές δολοφονίες.

Ο λαός θα αμυνθεί σύμφωνα με το εθνικό συμφέρον. Σύμφωνα με την πολιτική των Συμμάχων θα τιμωρήσει δίχως οίκτο αυτους τους εγκληματίες του πολέμου, αυτούς τους προδότες που συμμαχούν με τον καταχτητή ενάντια στο έθνος» (Επίσημα κείμενα 5ος τόμος 362)

 Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας ( ΔΣΕ )

Κορυφαία εκδήλωση του επαναστατικού κινήματος στη χώρα μας

Στις 31 του Μάρτη, το 1946, στο Λιτόχωρο δίνεται το πρώτο οργανωμένο χτύπημα. Σημαίνει η καμπάνα του καινούργιου ένοπλου αγώνα. Βροντάει ο Ολυμπος και πάλι. Οι 33 του Λιτόχωρου άρχισαν να πληθαίνουν. Παιδιά του λαού, παιδιά της φτωχολογιάς ξανάπιαναν τα άρματα.

Γεννιέται ο ΔΣΕ. Στα μέσα του Ιούνη 1946 δημιουργούνται τα τοπικά αρχηγεία Μακεδονίας, Θεσσαλίας, στις περιφέρειες Ολύμπου, Κισσάβου, Πιερίων, Βοΐου, Γράμμου, Χασίων.

Στις 28 Οκτώβρη 1946 στην Τσούκα Αντιχασίων ιδρύεται το Γενικό Αρχηγείο Ανταρτών.

 

Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας (ΔΝΕ)

ΗΝεολαία του ΔΣΕ.

Το δεύτερο δεκαήμερο του Οκτώβρη του 1947, λίγες μέρες πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από την ίδρυση του ΔΣΕ, ιδρύθηκε η Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας (ΔΝΕ) με σκοπό να συμπεριλάβει στις τάξεις της τους νέους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού και τη νεολαία που ζούσε στις περιοχές που ο τελευταίος είχε υπό τον έλεγχό του. 

Η ίδρυση της ΔΝΕ ήταν μια επείγουσα αναγκαιότητα δεδομένου ότι στο βουνό είχαν βγει πολλοί νέοι-μέλη της ΕΠΟΝ και η πολιτικοστρατιωτική δουλειά στους νέους ανθρώπους ήταν ειδικού χαρακτήρα δουλειά που απαιτούσε την ύπαρξη μιας ξεχωριστής νεολαιίστικης οργάνωσης. Για δημιουργία οργανώσεων της ΕΠΟΝ στο ΔΣΕ και στις ελεύθερες περιοχές, σ' εκείνες τις συνθήκες, δεν μπορούσε να γίνεται λόγος.

 Πανελλαδική Δημοκρατική Ένωση Γυναικών (ΠΔΕΓ)

 Η Πανελλαδική Δημοκρατική Ενωση Γυναικών (ΠΔΕΓ) ιδρύθηκε τον Οκτώβρη του 1948 στην Ελεύθερη Ελλάδα. Η ίδρυσή της ήταν αναγκαία μετά τη διάλυση της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Γυναικών (ΠΟΓ) το 1947. Στην ιδρυτική σύσκεψη πήραν μέρος γυναίκες στελέχη από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας, το ΝΟΦ (Εθνικοαπελευθερωτικό Μέτωπο των Σλαβομακεδόνων) και τη Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας.

* Νέα στοιχεία  σε παλαιότερη ανάρτηση