Πού πάνε τα κόμματα όταν «πεθαίνουν»;

Λίγους ή και ελάχιστους μήνες πριν η χώρα οδηγηθεί σε εκλογές, το Ποτάμι διαλύεται, η Ένωση Κεντρώων επίσης και ο Πάνος Καμμένος κάνει τη λογική… λάστιχο για να κρατήσει μια υποτυπώδη Κοινοβουλευτική Ομάδα. Έχει κανένα από τα τρία κόμματα ελπίδες διάσωσης; Καμία. Προνόμια που σχετίζονται με την προεκλογική περίοδο θέλουν να διατηρήσουν.
Η διάλυση των κομμάτων τους άλλωστε, αποτελεί νομοτέλεια και όχι κάποια που διαφάνηκε μόλις πρόσφατα.
Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, το Ποτάμι, η Ένωση Κεντρώων δημιουργήθηκαν ή «μεγάλωσαν» με βάση τη συγκυρία και όχι κάποια πάγια ιστορική αναγκαιότητα.
Η συγκυρία όμως, περνά και χάνεται παίρνοντας μαζί της και τα κόμματα που δημιουργήθηκαν με βάση αυτήν. Η κατάσταση για τους τρεις που βρίσκονται σήμερα στο όριο της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, δεν είναι αναστρέψιμη. Δεν έχουν πια λόγο ύπαρξης και Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ και από κοντά το ΠΑΣΟΚ θα συνεχίσουν να «πλιατσικολογούν» τα στελέχη τους, μέχρι οι επικεφαλής τους να πάρουν απόφαση να «κολλήσουν» σε κάποιον από τους υπάρχοντες σταθερούς κομματικούς μηχανισμούς και να αυτοδιαλυθούν εντός τους.
Σχεδόν ολόκληρη την δεκαετία του ’90 και εκείνη του ’00 άλλωστε, η ελληνική Βουλή διατηρούσε μόλις 4, το πολύ 5 κόμματα. Το κραταιό ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Δημοκρατία, το αποδυναμωμένο τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια μετά τις ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες και τη διάσπασή του αλλά ισχυρότερο Κομμουνιστικό Κόμμα στην Ευρώπη και το προϊόν της διάσπασης του, τον Συνασπισμό και μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ.
Πότε – πότε κάποιο πρόσωπο εκμεταλλεύονταν τη συγκυρία και αποσκιρτώντας είτε από το ΠΑΣΟΚ είτε από τη ΝΔ, έβρισκε χώρο να «τρυπώσει» στη Βουλή, πάντα όμως πρόσκαιρα. Πρώτα ο Αντώνης Σαμαράς και η Πολιτική Άνοιξη έπειτα ο Δημήτρης Τσοβόλας και το ΔΗΚΚΙ και τέλος ο Γιώργος Καρατζαφέρης και ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός. Κανένα δεν μακροημέρευσε.
Κι ύστερα ήρθε η κρίση. Τα στελέχη του κυβερνώντος τότε ΠΑΣΟΚ δεν άντεξαν το πολιτικό κόστος της διαχείρισής της. Άλλα έφυγαν γρήγορα, άλλα βλέποντας το κόμμα τους να διαλύεται βήμα το βήμα και να φτάνει από το 44% στο 4%. Ο Αντώνης Σαμαράς ως πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας από το 2010 εγκαινίασε το… αντιμνημόνιο, δημιουργώντας έδαφος εύφορο για να εμφανιστούν οι Ανεξάρτητοι Έλληνες και ο Πάνος Καμμένος.
Οι εκλογές του 2012 δεν ήταν μόνο ότι ανέδειξαν 7 κόμματα στη Βουλή, κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά από το 1977. Η αποσύνθεση του παλαιού πολιτικού σκηνικού ήταν τέτοια, που οι Ανεξάρτητοι Έλληνες του Πάνου Καμμένου, με μόλις 2 μήνες ζωής κατέγραψαν ποσοστό 6 μονάδες χαμηλότερο από εκείνου του πατρικού κόμματος, της Νέας Δημοκρατίας. Την διάλυση του ΠΑΣΟΚ εκμεταλλεύτηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, που μέχρι τότε πάλευε για την εκλογική του επιβίωση, όχι πάντα επιτυχημένα.
Σε μικρότερη κλίμακα και κάπως πιο συντεταγμένα, το ίδιο συνέβη στη γερμανική πολιτική σκηνή. Το ποσοστό που έχασε το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα και το ποσοστό που έχασε το SPD, ταυτίζονται με τα αντίστοιχα της ανόδου του ξενοφοβικόυ AfD και των Πράσινων. Θα αντικαταστήσουν οι ξενοφοβικοί της Εναλλακτικής για τη Γερμανία, το CDU/CSU; Όχι. Πιθανότατα θα το πείσουν να στρέψει το τιμόνι δεξιότερα, να υιοθετήσει μέρος της ατζέντας του και θα οδηγηθούν και πάλι στο περιθώριο, έχοντας όμως παράξει πολιτικό αποτέλεσμα.
Είναι η λεγόμενη «ανασύνθεση του πολιτικού σκηνικού». Αν μάλιστα το ΠΑΣΟΚ ή το Κίνημα Αλλαγής αν θέλετε, δεν καταφέρει να ανακάμψει άμεσα και να διεκδικήσει τον χώρο της Κεντροαριστεράς που έχει καταλάβει ο ΣΥΡΙΖΑ, πιθανότατα η ύπαρξή του θα καταστεί περιττή και η τύχη του θα είναι όμοια με εκείνη των κομμάτων που σήμερα διαλύονται. Αυτή την άποψη, μοιάζουν να έχουν και οι Ευρωπαίοι σύντροφοί τους, που προσβλέπουν περισσότερο στο κόμμα του Αλέξη Τσίπρα και πολύ λιγότερο σε εκείνο της Φώφης Γεννηματά.
Οι λόγοι του ανοίγματος και κλεισίματος της «βεντάλιας» του πολιτικού σκηνικού, είναι… 2,5. Κόμματα που δημιουργούνται ή μεγαλώνουν για να αντικαταστήσουν εκείνα που έκαναν τον ιστορικό τους κύκλο και δεν μπορούν πλέον να σηκώσουν το βάρος των παλιότερων επιλογών τους, όπως στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ.
Κόμματα που δημιουργήθηκαν όπως είπαμε εκμεταλλευόμενα τη συγκυρία παίζοντας και τον ρόλο κυματοθραύστη της οργής, τα οποία όμως έχουν ημερομηνία λήξης και τέλος κόμματα – σφραγίδες. Κόμματα και ομάδες δηλαδή, που το μοναδικό που εξυπηρετούν είναι να βοηθήσουν την ηγετική τους ομάδα να διεκδικήσει θέσεις στην κεντρική πολιτική σκηνή με όρους καλύτερους απ’ ότι θα εξασφάλιζαν σαν άτομα.
Κατανοητές λοιπόν οι φωνές περί «συναλλαγών», «μεταγραφών» και «αποστατών» κανείς όμως δεν μπορεί να σταματήσει την κίνηση του πολιτικού σκηνικού προς την επόμενη ημέρα.

 *Του Αντώνη Αναστασόπουλου
Reader.gr