Κώστας Κολιγιάννης

Μεταφέρεται, 7/9/1979, στην Ελλάδα από τη Βουδαπέστη, με σκοπό να ταφεί, η σορός του πρώην γραμματέα του ΚΚΕ Κώστα Κολιγιάννη.

Ο Κώστας Κολιγιάννης γεννήθηκε στο χωριό Ελλοπία, Καραντάς Θηβών, όπως αναφέρει ο ίδιος στο βιογραφικό του, στις 26 Ιούλη 1909. Ηταν το τέταρτο από τα 7 παιδιά της 9μελούς οικογένειας των Κολιγιανναίων.

Παιδί με ιδιαίτερη έφεση στο διάβασμα, ήταν το μόνο από τα αδέρφια που έφυγε από το χωριό για να σπουδάσει, χωρίς ωστόσο στο τέλος να καταφέρει να υλοποιήσει το στόχο του.

Η οικογένειά του πριν από το 1941 ακολουθούσε πολιτικά πότε το Λαϊκό και πότε το Φιλελεύθερο Κόμμα, «καθυστερημένη πολιτικά», αναφέρει ο Κώστας Κολιγιάννης, ήταν η πολιτική στάση της οικογένειάς του.

Σύντομα και παρά τις ενστάσεις ιδιαίτερα από την πλευρά του πατέρα του, ο Κώστας έφυγε τελειώνοντας το Δημοτικό και το Γυμνάσιο για να σπουδάσει δάσκαλος ή αξιωματικός.

Εδωσε εξετάσεις στη Σχολή Ευελπίδων και αποκλείστηκε από την Υγειονομική Επιτροπή λόγω κάποιου προβλήματος υγείας. Στη συνέχεια αφού υπηρέτησε τη θητεία του στο στρατό γράφτηκε στη Νομική Σχολή Αθηνών στην οποία παρακολούθησε για λίγο μέχρι το δεύτερο έτος εγκαταλείποντας τις σπουδές για οικονομικούς λόγους.

Στο χρονικό διάστημα που ήταν μαθητής Γυμνασίου τα καλοκαίρια δούλευε στα χωράφια και στα κοπάδια της οικογένειάς του ή κάνοντας μαθήματα σε συμμαθητές του για να εξοικονομεί κάποια χρήματα.

Από το καλοκαίρι του 1931 άρχισε να δουλεύει ως ιδιωτικός υπάλληλος σε δικηγορικό γραφείο και αργότερα σε πρακτορείο αυτοκινήτων μέχρι το 1936.

Πρωτοπόρα δράση

Μέλος του Κόμματος ο Κώστας Κολιγιάννης έγινε το 1931, αρχικά στην ΟΚΝΕ και στο τέλος του 1931 πέρασε στο Κόμμα.

Η επαφή του με τις ιδέες του κομμουνισμού είχε γίνει νωρίτερα μέσα από τη συναναστροφή με συνομήλικους ή λίγο μεγαλύτερους που ήταν μέλη του Κόμματος ή ήταν εξωκομματικοί κομμουνιστές.

Να σημειώσουμε ότι την περίοδο αυτή, όπως αναφέρει στο βιογραφικό του ο Κώστας Κολιγιάννης, στην περιοχή της Θήβας η Κομματική Οργάνωση ήταν αρκετά αδύναμη, από το 1933 έως το 1936 είχε 4 έως 10 πυρήνες στη Θήβα και από έναν πυρήνα σε 5 έως 10 χωριά κατά περιόδους, με σύνολο κομματικών μελών που κυμαίνονταν από 80 έως 150 περίπου (...)

Την ίδια περίοδο, το καλοκαίρι του 1931, που εργάζεται ως ιδιωτικός υπάλληλος, γίνεται μέλος του σωματείου και μαζί με άλλους συντρόφους ξεκινούν την ανασυγκρότηση και άλλων σωματείων που ουσιαστικά για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι ανενεργά. Στόχος είναι η ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Θήβας, που τελικά πραγματώνεται το 1934.

Στο Εργατικό Κέντρο Θήβας ο Κολιγιάννης από την ίδρυσή του είναι μέλος της διοίκησης και στη συνέχεια γραμματέας και ταμίας μέχρι το 1936.

Σε αυτό το χρονικό διάστημα εντείνονται οι εργατοϋπαλληλικοί αγώνες στην περιοχή. Ο Κολιγιάννης από τη θέση του ως στέλεχος του Εργατικού Κέντρου παίρνει μέρος και συχνά διοργανώνει αυτούς τους αγώνες που γίνονται για το μεροκάματο, ενάντια στη βαριά φορολογία, στις υπέρογκες τιμές του ρεύματος και του νερού, στα συλλαλητήρια και στους αγώνες που γίνονται από τους εργάτες στο Κωπαϊδικό πεδίο.

Γι' αυτή του τη δράση από το 1931 μέχρι το 1936 διώκεται ως γνωστός κομμουνιστής, στέλεχος του εργατικού κινήματος, αρκετές φορές περνάει αυτόφωρο, για παράνομες συγκεντρώσεις, για διατάραξη της τάξης, για παράνομο έρανο, συλλαμβάνεται από την Αστυνομία για την κομματική και συνδικαλιστική του δράση.

Γρήγορη είναι επίσης και η στελεχική του ανάδειξη στα όργανα του Κόμματος.

Στις αρχές του 1933, ενώ είναι ήδη γραμματέας πυρήνα, εκλέγεται μέλος της Αχτιδικής Επιτροπής Θήβας και το 1934 γραμματέας της Αχτίδας Θήβας μέχρι το 1936, που εκλέχθηκε μέλος της ΠΕ Αττικοβοιωτίας, στην οποία ανήκαν οι Οργανώσεις Θήβας, Λιβαδειάς, Ελευσίνας και Λαυρίου.

Ο Κολιγιάννης, ως στέλεχος του Κόμματος στην ΠΕ Αττικοβοιωτίας, στέλνεται το Σεπτέμβρη του 1935 στη Χαλκίδα με στόχο την ανασυγκρότηση της ΚΟ Εύβοιας που είχε δεχθεί χτυπήματα από την Ασφάλεια και είχε διαλυθεί. Ωστόσο πριν προλάβει να ολοκληρώσει το καθήκον που του είχε ανατεθεί στο διάστημα αυτό συλλαμβάνεται και στέλνεται εξορία στον Αη Στράτη, όπου μετά από μαζική απεργία πείνας και διαμαρτυρίες λίγο πριν συμπληρώσει το τρίμηνο που είχε εισπράξει ως ποινή φεύγει με αμνηστία.

Στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά μέχρι τη σύλληψή του δουλεύει παράνομα, στήνει μηχανισμό κρατώντας επαφή με ορισμένους συντρόφους, εκδίδει και μία δεκαήμερη εφημερίδα, τη «Λευτεριά», όργανο της ΚΟ Θήβας (...)

Αλύγιστος στη φυλακή και την εξορία

Στην Ασφάλεια βασανίζεται σκληρά για να του αποσπάσουν πληροφορίες για άλλα μέλη του Κόμματος, για φίλους και οπαδούς με τους οποίους είχε επαφή στην Αθήνα, όμως δεν παίρνουν καμία πληροφορία και στις 25/3/1937 τον στέλνουν στην Ακροναυπλία.

Από την Ακροναυπλία οδηγείται σε στρατόπεδο στην Πύλο μαζί με άλλους 200 κομμουνιστές μέχρι τον Απρίλη του 1941, οπότε συνολικά όλοι οι κρατούμενοι κομμουνιστές παραδίδονται στους Γερμανούς κατακτητές και τους ξαναφέρνουν πάλι πίσω στην Ακροναυπλία. Τελευταίος σταθμός ως φυλακισμένος είναι η «Σωτηρία», όπου μεταφέρεται με τους τελευταίους 56 Ακροναυπλιώτες για νοσηλεία το Φλεβάρη του '43.

Στο χρονικό διάστημα των 6 ετών που ο Κολιγιάννης είναι φυλακισμένος είναι κομματικός υπεύθυνος ομάδας κρατούμενων στην Ακροναυπλία, γραμματέας μιας μεγαλύτερης ομάδας και μέλος της Κομματικής Επιτροπής με γραμματέα τον Βασίλη Μπαρτζιώτα (...)

Την περίοδο που μαζί με 200 κομμουνιστές βρέθηκε στην Πύλο, όπου οι συνθήκες της απομόνωσης και της βίας που ασκούνταν πάνω στους φυλακισμένους ήταν χειρότερες από την Ακροναυπλία, ο Κολιγιάννης είχε από το Κόμμα την ευθύνη όλου του στρατοπέδου. Η Πύλος, όπως λέει ο ίδιος, αποτελούσε για εκείνη την περίοδο το μέρος εκείνο όπου η Ασφάλεια φιλοδοξούσε να αποσπάσει μαζικές δηλώσεις μετάνοιας. Από τους 200 φυλακισμένους κομμουνιστές το αποτέλεσμα ήταν να πάρουν μόνο 17 με 20 δηλώσεις μετάνοιας, παρά τη φοβερή βία και τους βασανισμούς. Ταυτόχρονα, ο Κολιγιάννης αντιμετώπισε και μία φραξιονιστική κίνηση που εκδηλώθηκε μέσα στο στρατόπεδο με αποτελεσματικό τρόπο, κάτι που αναγνωρίστηκε συνολικά από τους συγκρατούμενούς του.

Τον Απρίλη του 1943 με τη βοήθεια του ΕΛΑΣ δραπέτευσαν από τη «Σωτηρία» όλοι οι κρατούμενοι, μαζί και ο Κολιγιάννης.

Αμέσως, τον Ιούνη του '43 εντάσσεται στον ΕΛΑΣ και τοποθετείται από το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ μέλος της διοίκησης του Αρχηγείου Ηπείρου, ενώ κομματικά είναι γραμματέας της ΚΟ Ηπείρου (...)

Μετά την απελευθέρωση ο Κολιγιάννης βρίσκεται στην Αθήνα με την προοπτική να αναλάβει την καθοδήγηση του ΓΠ Αττικοβοιωτίας - Εύβοιας (...)

Με την υποχώρηση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ από την Αθήνα και την ήττα του Δεκέμβρη ο Κώστας Κολιγιάννης τοποθετείται Β΄ γραμματέας στην Κομματική Οργάνωση Ανατολικής Στερεάς - Εύβοιας, όπου τότε Α΄ γραμματέας ήταν ο Αρίστος Βασιλειάδης, ενώ αναλαμβάνει καθήκοντα Α΄ γραμματέα μετά τη 12η Ολομέλεια στην οποία πήρε μέρος. Το Σεπτέμβρη του 1945 ως αντιπρόσωπος από τη Στερεά παίρνει μέρος στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ και εκλέγεται αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ.

Ο Κολιγιάννης είναι γραμματέας της ΚΟ με έδρα τη Λαμία, σε μία περιοχή από όπου είχε ξεκινήσει το ηρωικό κίνημα της Αντίστασης. Μετά την ήττα του Δεκέμβρη και τη συμφωνία της Βάρκιζας σε μικρό χρονικό διάστημα στην ευρύτερη περιοχή δημιουργούνται ομάδες παρακρατικών και άλλων συμμοριών που κατατρομοκρατούν το λαό, δολοφονούν, ξυλοκοπούν, τραυματίζουν, καίνε σπίτια, λεηλατούν περιουσίες των αγωνιστών της Αντίστασης και των οικογενειών τους καθημερινά και παντού (...)

Ηδη στις πρώτες σκέψεις του Κολιγιάννη είναι πώς θα προστατευτούν οι αγωνιστές που βρίσκονται στη γύρω περιοχή όπου υπάρχουν ομάδες καταδιωκόμενων και ότι πρέπει να είναι σε επαφή με την Κομματική Οργάνωση. Οπως αναφέρει ο ίδιος, υπήρχαν ολιγομελείς ομάδες καταδιωκόμενων στη Λιβαδειά, στη Λοκρίδα, στον Παρνασσό, στην Ευρυτανία, στην κοιλάδα του Σπερχειού και μία μεγαλύτερη, περίπου 80 αγωνιστών, στο Δομοκό, με επικεφαλής τον Ν. Μπέλλη.

Σε αυτήν την περίοδο εξασφαλίστηκαν σε ένα σημαντικό βαθμό δυνάμεις και στελέχη του Κόμματος για τη συγκρότηση και στελέχωση των ομάδων καταδιωκόμενων αγωνιστών (...)

Με απόφαση του Κόμματος, τον Ιούλη του 1946, ο Κολιγιάννης φεύγει από την ΚΟ Στερεάς και τοποθετείται ξανά γραμματέας στην ΚΟ Ηπείρου με στόχο να βοηθήσει την εκεί Οργάνωση στην ανασυγκρότησή της μετά τα χτυπήματα που είχε δεχθεί και είχαν δημιουργηθεί συνθήκες διάλυσης (...)

Υποστράτηγος του ΔΣΕ

Ο Κολιγιάννης κατατάσσεται στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας το Μάρτη του 1947 στο Αρχηγείο των Τζουμέρκων με το ίδιο ψευδώνυμο που είχε και την περίοδο του ΕΛΑΣ, «Παύλος Αρβανίτης». Σύντομα τοποθετείται από το Γενικό Αρχηγείο διοικητής του Αρχηγείου Ηπείρου και της 8ηςΜεραρχίας έως το Νοέμβρη του 1948 και στη συνέχεια μέχρι το Γενάρη του 1949 είναι πολιτικός επίτροπος του Κλιμακίου Γενικού Αρχηγείου Νοτίου Ελλάδος (ΚΓΑΝΕ) και διοικητής του μέχρι τον Ιούνη του 1949.

Περνάει στο Γράμμο ως βοηθός του Βασίλη Μπαρτζιώτα και διοικητής του τομέα δυτικού Γράμμου στις τελευταίες επιχειρήσεις πριν από την υποχώρηση.

Ο Κώστας Κολιγιάννης κατά την περίοδο της δράσης στον ΔΣΕ παίρνει μέρος κυρίως με την ευθύνη της διεύθυνσης αρκετών επιχειρήσεων: Στη μάχη και στην κατάληψη της Καρδίτσας και του Καρπενησίου, στην επιχείρηση του Γάβροβου της Αρτας, στην υπεράσπιση και στον ελιγμό της Μουργκάνας, στις μάχες του Τσάρνου, στις τελευταίες μάχες στο Δυτικό Γράμμο και αλλού.

Στον Δημοκρατικό Στρατό το Σεπτέμβρη του 1948 ονομάστηκε υποστράτηγος του ΔΣΕ, ενώ από το 1947 είχε το βαθμό του Συνταγματάρχη ΠΕ.

Στην 4η Ολομέλεια του Γενάρη 1948 έγινε τακτικό μέλος της ΚΕ.

Με την εγκατάστασή του στη Σοβιετική Ενωση από τον Οκτώβρη του 1949 καθοδηγούσε πολιτείες των πολιτικών προσφύγων, ενώ ήταν επικεφαλής της Κομματικής Επιτροπής των Αγωνιστών που ζούσαν πλέον στη Σοβιετική Ενωση.

Μετά την ΙΙΙ Συνδιάσκεψη εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ. Την περίοδο αυτή, με την ευθύνη που έχει ως μέλος του ΠΓ, ο Κώστας Κολιγιάννης βρίσκεται πότε στη Ρουμανία πότε στην Πολωνία με κομματικές χρεώσεις, ενώ με αποστολή και στόχο την ανασύνταξη των Κομματικών Οργανώσεων στην Ελλάδα κατεβαίνει δύο φορές και επιστρέφει ξανά στην έδρα της ΚΕ.

Σημαντικές ευθύνες για λαθεμένες αποφάσεις

Η κομματική διαδρομή του Κώστα Κολιγιάννη είχε αντιφάσεις. Στέλεχος με ηρωική δράση σε χρόνια κατατρεγμών και της ένοπλης δράσης, ηγήθηκε της δεξιάς οπορτουνιστικής στροφής με την 6η πλατιά Ολομέλεια (1956) καθώς και στην 5η Ολομέλεια (1955), όπου άσκησε οξεία κριτική στην Κεντρική Επιτροπή και στον Νίκο Ζαχαριάδη για τα γεγονότα στην Τασκένδη. Φέρει άμεση ευθύνη για τις αποφάσεις της 7ηςπλατιάς Ολομέλειας του 1957 και του 8ουΣυνεδρίου (1961).

Η αναφορά στα γεγονότα της Τασκένδης γίνεται γιατί αποτελούν τον προπομπό μιας σειράς εξελίξεων και που αποτυπώθηκαν στη στρατηγική του Κόμματος με τις μετέπειτα αποφάσεις του.

Τα γεγονότα της ΚΟ Τασκένδης αποτέλεσαν την πρώτη ανοιχτή σύγκρουση του Νίκου Ζαχαριάδη με την ηγεσία του ΚΚΣΕ και εκδήλωση κρίσης στο ΚΚΕ. Γι' αυτό έγιναν επί δεκαετίες σημείο σύγκρουσης, σκληρής αντιπαράθεσης ανάμεσα στις δύο πλευρές που συγκρούστηκαν τότε, τους αντίστοιχους πόλους της διαπάλης, αντιπαράθεση που πήρε αναμφίβολα δραματικό χαρακτήρα.

Τα γεγονότα στην ΚΟ Τασκένδης επιβεβαίωσαν ότι η εσωκομματική διαπάλη παίρνει οξύτατο χαρακτήρα ιδιαίτερα όταν ο οπορτουνισμός έχει ωριμάσει σε οργανωμένο ιδεολογικοπολιτικό ρεύμα μέσα στο Κόμμα (...)

Για τα γεγονότα στην Τασκένδη και για τη στάση του Κώστα Κολιγιάννη ασχολήθηκε συγκεκριμένα η 5η Ολομέλεια. Εκεί ο Κώστας Κολιγιάννης σε μακροσκελή αντιεισήγησή του καταψήφισε την απόφαση και υποστήριξε ότι ήταν μονόπλευρη η ενημέρωση των μελών της ΚΕ. Θεώρησε τα γεγονότα ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης του κύρους της καθοδήγησης του ΚΚΕ και της αντιπροσωπείας του στην Τασκένδη. Ευθέως καταλόγισε ευθύνες στη Γραμματεία της Κεντρικής Επιτροπής και προσωπικά στον Νίκο Ζαχαριάδη. Ζήτησε επίσης την άμεση παρέμβαση του ΚΚΣΕ επικαλούμενος την ιστορική εμπειρία του 1931 όπως και τη σύγκληση του 8ου Συνεδρίου του ΚΚΕ.

Η 5η Ολομέλεια απέκλεισε τον Κώστα Κολιγιάννη από το ΠΓ και από τη δουλειά της Κεντρικής Επιτροπής και αποφάσισε να φέρει το ζήτημα στο επόμενο αντιπροσωπευτικό σώμα του ΚΚΕ. Στη συνέχεια, αρχές του 1956, ο Κολιγιάννης επανήλθε στο Βουκουρέστι όπου ήταν η έδρα της ΚΕ, μετά από επιστολή του Νίκου Ζαχαριάδη προς το ΚΚΣΕ που ζητούσε την επάνοδο του Κολιγιάννη στην έδρα της Κεντρικής Επιτροπής.

Η 6η πλατιά Ολομέλεια πραγματοποιήθηκε το Μάρτη του 1956 με τη συμμετοχή και της Διεθνούς Επιτροπής, αποτελούμενης από έξι αδελφά Κομμουνιστικά Κόμματα. Η παρέμβαση των έξι κομμάτων στην 6η πλατιά Ολομέλεια οδήγησε στη δεξιά οπορτουνιστική στροφή. Στηρίχθηκε και υποβοηθήθηκε και από την αντίστοιχη αλλά περιορισμένη τάση μέσα στο ΚΚΕ.

Επί της ουσίας, η Επιτροπή όπως και η 6η Ολομέλεια με οπορτουνιστική πρόθεση καταδίκασαν την επιλογή του ΚΚΕ να οργανώσει τον ένοπλο αγώνα του ΔΣΕ (...) Η 6η Ολομέλεια, ως σημείο οπορτουνιστικής στροφής στο ΚΚΕ, πέρα από όλα τα άλλα, οδήγησε και στη διάσπαση του Κόμματος το 1968.

Στην 6η πλατιά Ολομέλεια εκλέχτηκε επταμελές γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής, στο οποίο ανατέθηκαν καθήκοντα ΠΓ και Γραμματείας της ΚΕ. Στο Πολιτικό Γραφείο ο Κώστας Κολιγιάννης στην ουσία ανέλαβε καθήκοντα Γραμματέα.

Στη συνέχεια η 7η πλατιά Ολομέλεια ψήφισε υπό την καθοδήγηση του Κώστα Κολιγιάννη Προγραμματική διακήρυξη του ΚΚΕ προς τον ελληνικό λαό, που προσδιόριζε ως Εθνικό Αντιιμπεριαλιστικό Δημοκρατικό το χαρακτήρα της αλλαγής στην Ελλάδα.

Ως κομβικής σημασίας και για τις προσωπικές ευθύνες που έχει ο Κώστας Κολιγιάννης ήταν και η απόφαση της 8ης Ολομέλειας για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων, παρόλο που το 1965 ο Κολιγιάννης αντιτάχθηκε στην υποκατάσταση του ΚΚΕ από την ΕΔΑ.

Η απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ να προχωρήσει στη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων, δίχως άμεσο στόχο δημιουργίας νέων, αποτελούσε θεμελιακό λάθος, ενέργεια δεξιού οπορτουνιστικού χαρακτήρα.

Ιδιου χαρακτήρα λάθος ήταν η αποδοχή, ακόμα και η έλλειψη αντίδρασης, στη μετατροπή της ΕΔΑ σε ενιαίο κόμμα, που είχε αποφασίσει η 1η Πανελλαδική της συνδιάσκεψη.

Η μακρόχρονη απουσία Κομματικών Οργανώσεων είχε σοβαρότατες συνέπειες σε όλους τους τομείς δράσης του ΚΚΕ: Τον ιδεολογικό, τον πολιτικό, τον οργανωτικό (...)

Το 1961 πραγματοποιήθηκε το 8ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Σε αυτό ο Κώστας Κολιγιάννης εκλέχθηκε Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ.

Στο Συνέδριο διαμορφώθηκε Πρόγραμμα του ΚΚΕ σε λαθεμένη βάση (...) Το Πρόγραμμα του 8ου Συνεδρίου αποσπούσε την άμεση πολιτική δράση από το στόχο συγκέντρωσης και προετοιμασίας δυνάμεων για το σοσιαλισμό. Εξέφραζε τη στρατηγική αντίληψη των «επαναστατικών σταδίων».

Το 8ο Συνέδριο έθεσε ως πολιτικό στόχο το σχηματισμό μιας δημοκρατικής - πατριωτικής κυβέρνησης που θα συνέβαλλε στη συγκέντρωση δυνάμεων για την υλοποίηση του πρώτου επαναστατικού σταδίου.

Σε αυτήν τη γραμμή το 8ο Συνέδριο επεξεργάστηκε την πρόταση προγραμματικής κυβερνητικής συνεργασίας με αστικές δυνάμεις. Σε αυτήν τη γραμμή πολιτεύτηκε κατά τη δεκαετία του '60, με πρακτικές συνέπειες την πολιτική «ουράς» του Κόμματος και της ΕΔΑ στα κόμματα του «κέντρου».

Σαφείς και σημαντικές, επίσης, είναι οι ευθύνες του Κώστα Κολιγιάννη και μετά το 8ο Συνέδριο αφού ως Α' Γραμματέας της ΚΕ είχε την ευθύνη της καθοδήγησής του, στο γεγονός ότι δεν είδε ότι το ΚΚΕ ήταν και πολιτικά και οργανωτικά απροετοίμαστο μπροστά σε καταστάσεις που γρήγορα εμφανίστηκαν, όπως η νέα όξυνση των διαλυτικών τάσεων στα καθοδηγητικά όργανα μετά από το 8ο Συνέδριο, η έλλειψη προετοιμασίας του Κόμματος για ενδεχόμενη στρατιωτική δικτατορία, όπως αποδείχτηκε.

Με αποφασιστικότητα στην ιστορική 12η Ολομέλεια

Ομως, σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για το Κόμμα σημαντικός και κρίσιμος ήταν ο ρόλος του Κώστα Κολιγιάννη ως Α' Γραμματέα της ΚΕ, στην πάλη για την οργανωτική αυτοτέλεια του ΚΚΕ λίγο πριν και στη διάρκεια της 12ηςπλατιάς Ολομέλειας. Ηγήθηκε αυτής της προσπάθειας με αποφασιστικότητα και τόλμη αποδεικνύοντας ότι διέθετε αντανακλαστικά για την καταπολέμηση των πιο φανερών εκδηλώσεων της αναθεωρητικής γραμμής, όπως ήταν ο «ευρωκομμουνισμός».

Στη 12η πλατιά Ολομέλεια κρίθηκε η ιστορική συνέχεια του ΚΚΕ. Αυτό καθόρισε την ιστορική σημασία της και σ' αυτό η συμβολή του Κώστα Κολιγιάννη ήταν σημαντική.

Δίχως αμφιβολία, θα ήταν διαφορετική η πορεία του ΚΚΕ αν δεν είχε επέλθει η οριστική ρήξη στη 12η Ολομέλεια ή αν είχε κυριαρχήσει η δεξιά αναθεωρητική ομάδα. Η διάσπαση του 1968 ήταν αναπόφευκτη για τη συνέχεια του ΚΚΕ αφού ο αναθεωρητισμός σε αυτό είχε φτάσει σε πλήρη ωρίμανση και οργανωμένη έκφραση.

Μετά από τη 12η Ολομέλεια ήρθε στην πρώτη γραμμή η διακήρυξη της υπεράσπισης των αρχών του μαρξισμού - λενινισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, παρ' όλες τις αντιφάσεις που συνέχιζε να περιέχει η στρατηγική του ΚΚΕ.

Στη 12η Ολομέλεια η πλειοψηφία της ΚΕ μπόρεσε να δει το κομματικό οργανωτικο-πολιτικό πρόβλημα και να σταθεί στο ύψος των αναγκών, παρά το πολιτικό προηγούμενο των ευθυνών της για τις αποφάσεις στο 8ο Συνέδριο που επισφράγισαν εκείνες των 6ης, 7ηςκαι 8ης Ολομέλειας για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων.

Ηταν λοιπόν ιστορικής σημασίας το γεγονός ότι η πλειοψηφία του καθοδηγητικού οργάνου, με την καθοδήγηση του Κώστα Κολιγιάννη, συσπειρώθηκε με βάση την ανάγκη να ανασυγκροτηθούν και να δημιουργηθούν ισχυρές Κομματικές Οργανώσεις πρώτα από όλα στους χώρους που βρισκόταν η εργατική τάξη. Η τέτοια στάση ωρίμασε στις συνθήκες της δικτατορίας, οπότε πέρασε στην παρανομία και η ΕΔΑ. Ετσι η πλειοψηφία της ΚΕ και του ΠΓ συνειδητοποίησαν ότι δεν είχαν πια άλλο δρόμο από την οικοδόμηση Οργανώσεων του ΚΚΕ.

Στις αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας αναμφίβολα συνέβαλε και η στάση του ΚΚΣΕ υπέρ της δημιουργίας ΚΚ νέου τύπου.

Εχει σημασία να τονιστεί ακόμα ότι με αυτήν την απόφαση η πλειοψηφία της καθοδήγησης του ΚΚΕ έδειξε πως διατηρούσε αντανακλαστικά απόκρουσης του ευρωκομμουνιστικού αναθεωρητικού και οπορτουνιστικού ρεύματος. Αυτή η εξέλιξη επιβεβαιώνει ότι σε μεγάλο μέρος των στελεχών του ΚΚΕ δεν είχε ουσιαστικά καταδικαστεί η κληρονομιά του ηρωικού ΔΣΕ, παρόλο που ακολούθησε τη γραμμή παρέμβασης των έξι ΚΚ στην 6η πλατιά Ολομέλεια.

Παρά τις αδυναμίες της, η 12η Ολομέλεια βοήθησε στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ και στη δημιουργία της ΚΝΕ, στην οργάνωση του αντιδικτατορικού αγώνα. Ενίσχυσε τα κομμουνιστικά χαρακτηριστικά, άφησε παρακαταθήκη κομμουνιστικά αντανακλαστικά και στις δεκαετίες που ακολούθησαν.

Βεβαίως, η δράση του Κώστα Κολιγιάννη ως μέλους του ΠΓ και ως Α΄ Γραμματέα της ΚΕ προσεγγίζεται υποχρεωτικά στο πλαίσιο των εξελίξεων πριν και μετά από το 20ό Συνέδριο, την πολιτική του οποίου ο Κολιγιάννης υπερασπίστηκε άκριτα. Το ίδιο και όλες τις αποφάσεις του, τουλάχιστον δημόσια. Συμφώνησε με την υπόδειξη της ΚΕ του ΚΚΣΕ το 1958, ενώ επιζήτησε τη στήριξή του το 1968, τότε που το ΚΚΣΕ τάχθηκε υπέρ της ύπαρξης ΚΚ νέου τύπου και όχι υπέρ της διάλυσής του, όπως το 1958.

Ο Κώστας Κολιγιάννης παρέμεινε Α΄ Γραμματέας της ΚΕ μέχρι το Δεκέμβρη του 1972, όπου στη 17η Ολομέλεια εκλέχθηκε ο Χαρίλαος Φλωράκης στη θέση του Α΄ Γραμματέα.

Ζούσε το επόμενο διάστημα ως πολιτικός πρόσφυγας στην Ουγγαρία, στη Βουδαπέστη, μέχρι το θάνατό του στις 5 Σεπτέμβρη του 1979.