Μπροστά στο... βάραθρο των αγιάτρευτων αντιθέσεων

Με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ που δημοσιεύτηκαν την περασμένη Τρίτη να κάνουν λόγο για «οικονομικό Αρμαγεδδώνα» που βρίσκεται μπροστά, προβλέποντας ύφεση 7,5% σε επίπεδο Ευρωζώνης - στο «καλό σενάριο» -, η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ που πραγματοποιείται την Πέμπτη αναμένεται να φέρει στην επιφάνεια με ακόμη μεγαλύτερη σφοδρότητα τις αντιθέσεις στους κόλπους της ιμπεριαλιστικής ένωσης.

Τον «τόνο» άλλωστε έδωσαν και οι αποφάσεις του πρόσφατου Γιούρογκρουπ, εκεί όπου ο εύθραυστος και προσωρινός συμβιβασμός που επιτεύχθηκε, με «κοινή συνισταμένη» όλων των πλευρών την προσπάθεια για ενίσχυση της θέσης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου απέναντι στα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα και βέβαια την «ομοφωνία» τους στο ότι τα βάρη θα φορτωθούν στους λαούς, δεν μπόρεσε να κρύψει τις αγιάτρευτες αντιθέσεις.

Αγιάτρευτες «αρρώστιες»...

Τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν μέσα στη βδομάδα για την κατρακύλα στην παγκόσμια οικονομία και το... απύθμενο βάθος της επιβεβαιώνουν σε κάθε περίπτωση πως η πανδημία δεν αποτελεί την αιτία της επερχόμενης καπιταλιστικής κρίσης, όπως ισχυρίζονται τα αστικά επιτελεία, αλλά τον «καταλύτη» για την εκδήλωση της κρίσης, που οφείλεται στις αγιάτρευτες «αρρώστιες» του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος.

Το ΚΚΕ, εξάλλου, όταν όλες οι αστικές πολιτικές δυνάμεις πανηγύριζαν για τα περί ανάπτυξης, προειδοποιούσε ότι τα προβλήματα υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, που είναι και η γενεσιουργός αιτία της κρίσης, όχι μόνο δεν έχουν ξεπεραστεί αλλά οξύνονται παραπέρα, φέρνοντας πιο κοντά τον κίνδυνο μιας νέας κρίσης, ίσως πιο γρήγορα απ' όσο αναμενόταν.

Είχε έγκαιρα επισημάνει πως η επιβράδυνση της διεθνούς οικονομίας - η οποία ξεκίνησε πολύ πριν από την εμφάνιση της πανδημίας - οξύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα σε ΗΠΑ, Κίνα, Γερμανία, όπως και τις αντιθέσεις στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, καθώς κάθε αστική τάξη προετοιμάζεται για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της επερχόμενης διεθνούς κρίσης και της ανισόμετρης εκδήλωσής της, που επιδρά και στην αλλαγή των διεθνών συσχετισμών.

Οταν οι αστικές πολιτικές δυνάμεις διακινούσαν και διακινούν τα παραμύθια περί «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης», το ΚΚΕ αποκάλυπτε αυτό που οι σημερινές εξελίξεις «φωνάζουν»: Πως η ΕΕ είναι ένωση ανταγωνιζόμενων μεταξύ τους κρατών. Η «αλληλεγγύη» τους αφορά την ενιαία επίθεση ενάντια στους λαούς, αλλά δεν αναιρεί ούτε στο ελάχιστο την ανισόμετρη ανάπτυξη των καπιταλιστικών οικονομιών, το «άνοιγμα της ψαλίδας» ακόμα και στον «σκληρό πυρήνα» Γερμανίας - Γαλλίας - Ιταλίας, που αποτελεί και τη βάση των μεγάλων ανταγωνισμών και αντιθέσεων αλλά και των φυγόκεντρων τάσεων στο εσωτερικό της.

Αυτές άλλωστε οι μεγάλες αντιθέσεις που οξύνονται σήμερα παραπέρα εκδηλώθηκαν και όλο το προηγούμενο διάστημα, στη συζήτηση για τη σχετική χαλάρωση της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής και αυτή για τη διαμόρφωση του προϋπολογισμού της Ευρωζώνης.

...πρόσκαιροι συμβιβασμοί...

Τα σημάδια όλων αυτών των αντιθέσεων και αντιφάσεων, που αποτελούν «σιδερένιους νόμους» για το καπιταλιστικό σύστημα και τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, φέρει ο προσωρινός και εύθραυστος συμβιβασμός που επιτεύχθηκε στο Γιούρογκρουπ της περασμένης βδομάδας.

Θυμίζουμε πως η απόφαση του Γιούρογκρουπ προβλέπει την παροχή δέσμης μέτρων για τους επιχειρηματικούς ομίλους, ύψους μέχρι 540 δισ. ευρώ, πολύ κάτω από τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ για την ανάγκη παρεμβάσεων ύψους 1,5 τρισ. για φέτος και 1 τρισ. για το 2021.

Τα μέτρα αυτά, που έρχονται σε συνέχεια της παρέμβασης της ΕΚΤ για έκτακτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ύψους 750 δισ. ευρώ (για την απορρόφηση κονδυλίων από την ΕΚΤ με ευνοϊκό επιτόκιο από τα κράτη - μέλη), αφορούν:

-- Την ενεργοποίηση της πιστωτικής γραμμής της ενισχυμένης εποπτείας (ECCL) του ESM, ύψους 240 δισ., που θα κατανεμηθούν με βάση το 2% του ΑΕΠ κάθε κράτους - μέλους, με τους όρους και τις προϋποθέσεις που προβλέπονται σε αυτή - δηλαδή επί της ουσίας με νέες δεσμεύσεις και μνημονιακά μέτρα - και επιπλέον κατά βάση μόνο για δαπάνες που αφορούν την αντιμετώπιση του κορονοϊού, αν και υπάρχει «διάσταση απόψεων» για το ποιες ανάγκες και με ποιους όρους περιλαμβάνονται στη συμφωνία, και «θολό τοπίο» για το τι σημαίνουν οι πιο χαλαροί όροι που καταρχήν συμφωνήθηκαν. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, κράτη όπως η Ιταλία και η Ισπανία έχουν κρίνει ήδη ασύμφορους τους όρους αυτούς και τις δεσμεύσεις που τους συνοδεύουν, δηλώνοντας απρόθυμες να συμμετάσχουν.

-- Το πανευρωπαϊκό ταμείο εγγυήσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), ύψους 25 δισ. ευρώ, το οποίο θα μπορούσε να στηρίξει χρηματοδότηση 200 δισ. ευρώ για τη διοχέτευση φτηνής χρηματοδότησης με ενδιάμεσο κρίκο τους τραπεζικούς ομίλους, οι οποίοι βέβαια θα έχουν και τον έλεγχο των κριτηρίων «βιωσιμότητας», κατανέμοντας και τα σχετικά κονδύλια στους επιχειρηματικούς ομίλους, σε τομείς και κλάδους που ιεραρχεί η αστική στρατηγική όπως π.χ. την ψηφιακή και «πράσινη» οικονομία κ.ά.

-- Το πρόγραμμα SURE της Κομισιόν, ύψους 100 δισ. για την κρατική επιδότηση των εργοδοτών για τα κάθε είδους εθνικά προγράμματα «μερικής απασχόλησης», αν και δεν είναι ακόμη σαφείς οι όροι διανομής και το ποσό που θα αναλογεί σε κάθε χώρα.

Παράλληλα, υπήρξε η θολή υπόσχεση - ως αποτέλεσμα και του γαλλογερμανικού συμβιβασμού με τον οποίο η Γαλλία εγκατέλειψε την αρχική της θέση για έκδοση ευρω-ομολόγου - για τη δημιουργία ενός Ταμείου Ανασυγκρότησης / Ανάκαμψης (Recovery Fund). Με το μέγεθος και τους όρους του θα ασχοληθεί μεταξύ άλλων και η επερχόμενη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ, αν και σε κάθε περίπτωση έχει ξεκαθαριστεί ότι η δημιουργία του θα έχει προσωρινό χαρακτήρα, όπως και ότι η χρηματοδότησή του δεν θα οδηγήσει σε «αμοιβαιοποίηση του χρέους».

...και μόνιμοι ανταγωνισμοί

Θυμίζουμε πως στο Γιούρογκρουπ, κατά βάση η Ιταλία, κι από κοντά η Ισπανία και άλλες 8 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, προσήλθαν με αίτημα την έκδοση ευρω-ομολόγων, με βάση τα οποία τα υπερχρεωμένα αυτά κράτη θα μπορούσαν - με την «εγγύηση» της ΕΕ - να δανειστούν φτηνά από τις διεθνείς αγορές για να τροφοδοτήσουν τις εκτεταμένες κρατικές παρεμβάσεις που απαιτούνται για τη διάσωση και ανάκαμψη των επιχειρηματικών τους ομίλων, δεδομένου μεταξύ άλλων ότι η επιλογή για άμεσο «κόψιμο χρήματος» από την Ευρωπαϊκή Κρατική Τράπεζα, όπως π.χ. κάνει η FED των ΗΠΑ, δεν φαίνεται να βρίσκεται ακόμα στο τραπέζι.

Ιδιαίτερα για την Ιταλία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, και σε μικρότερο βαθμό για την Ισπανία, το ζήτημα αυτό φαίνεται ότι αποτελεί «ζήτημα ζωής και θανάτου» για τα μονοπώλιά της, που δεν μπορούν να δεχτούν να συνεχίζουν να δανείζονται με πολύ υψηλότερα επιτόκια σε σχέση με τη γερμανική βιομηχανία, να δουν το ήδη πολύ μεγάλο κρατικό τους χρέος να διογκώνεται παραπέρα, με ό,τι αυτό σηματοδοτεί συνολικά για την ανταγωνιστικότητά τους.

Ομως, ένα τέτοιο ενδεχόμενο βρίσκει προσώρας την αντίθεση της Γερμανίας, από την οποία ουσιαστικά ζητείται να αναλάβει την εγγύηση για το φτηνό δανεισμό των «κρατών του Νότου», να χρηματοδοτήσει ένα νέο «Σχέδιο Μάρσαλ» ή να διαμορφώσει σχέδιο ευνοϊκής αποπληρωμής ή «κουρέματος» του υπάρχοντος χρέους.

Η αντίθεση αυτή δεν αφορά - όπως λένε μια σειρά από αστικά επιτελεία και οπορτουνιστικές δυνάμεις - κάποια υποτιθέμενη «ιδεοληπτική προσήλωση στην περιοριστική δημοσιονομική πολιτική».

Αλλωστε, τις «πολύ λεπτές γραμμές» ανάμεσα στα υποτιθέμενα διαφορετικά μείγματα της δημοσιονομικής πολιτικής και κυρίως το γεγονός ότι τα όποια μέτρα αποφασίζονται ανάλογα με τις «απαιτήσεις» της καπιταλιστικής οικονομίας και τη φάση του οικονομικού κύκλου και όχι γενικά κι αόριστα τις προθέσεις των αστικών κυβερνήσεων, επιβεβαιώνουν και τα «γενναία» μέτρα επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής που έχει ήδη διαμορφώσει η γερμανική κυβέρνηση με επιδοτήσεις και πιστώσεις ύψους 1,2 τρισ. ευρώ στους επιχειρηματικούς ομίλους της χώρας.

Αντίθετα, εκείνο που μπαίνει στη «ζυγαριά» για τη γερμανική αστική τάξη, με το βλέμμα στον ανταγωνισμό της με ΗΠΑ, Κίνα και τα υπόλοιπα ιμπεριαλιστικά κέντρα, είναι από τη μια η προσπάθειά της να διατηρήσει το πλεονέκτημα του φτηνού δανεισμού της σε σχέση με άλλα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης και να «θωρακίσει» το τραπεζικό της σύστημα από τα ιταλικά και ισπανικά χρέη, και από την άλλη η προσπάθειά της να διατηρηθεί η συνοχή της ΕΕ, της ενιαίας αγοράς, του ευρώ, που αποτελούν και τη βάση για την οικονομική ισχύ και τις εξαγωγές της.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο «χαράζει πορεία» η Γερμανία, με τους όποιους ελιγμούς, π.χ. ενδεχομένως αξιοποιώντας τη γαλλική πρόταση για τη δημιουργία του προσωρινού Ταμείου Ανασυγκρότησης / Ανάκαμψης, για να κάνει μια μικρή υποχώρηση αναλαμβάνοντας ένα μεγαλύτερο μέρος των βαρών.

Ελιγμοί βέβαια που, όπως και οι υπόλοιποι συμβιβασμοί των καπιταλιστικών κρατών, δεν μπορούν να λύσουν τις μεταξύ τους αντιθέσεις και κάθε άλλο παρά αποκλείουν το ενδεχόμενο γρήγορων εξελίξεων, παραπέρα απότομης όξυνσής τους.

Δεν υπάρχει «φιλολαϊκό σενάριο» στο πλαίσιο της ΕΕ και της οικονομίας του κεφαλαίου

Σε κάθε περίπτωση, στην άλλη όψη αυτών των διεργασιών, σε όλες τους τις «εκδοχές» και σενάρια, βρίσκεται η «ομοφωνία» όλων των κυβερνήσεων στο ότι τη νέα κρίση θα πληρώσουν και πάλι οι λαοί.

Η ενεργοποίηση των μηχανισμών της ιμπεριαλιστικής ένωσης, που σημαίνουν νέα «μνημόνια» διαρκείας, φοροληστεία και άγριες περικοπές για τους λαούς για να μπουκώσουν φτηνό χρήμα οι επιχειρηματικοί όμιλοι, μιλάει από μόνη της. Ο δε μηχανισμός της ΕΕ για τα προγράμματα μερικής απασχόλησης, με στόχο την απαλλαγή της μεγαλοεργοδοσίας από το μισθολογικό κόστος και την ανακύκλωση της ανεργίας που εκτινάσσεται, αποδεικνύει ότι η πολιτική της «μισής δουλειάς» είναι η επίσημη πολιτική της ΕΕ, ότι η θωράκιση των καπιταλιστικών κερδών θα πάει χέρι χέρι με την επίθεση στα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα.

Από άλλο «δρομολόγιο», αλλά σίγουρα με τον ίδιο «παραλήπτη», στέλνουν το λογαριασμό στους λαούς και οι υποτιθέμενες εναλλακτικές λύσεις, όπως η προαναφερόμενη πρόταση για τα κορονο-ομόλογα που προβάλλουν κυρίως σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις αλλά και οι κυβερνήσεις των «κρατών του Νότου», στην Ελλάδα από κοινού η κυβέρνηση της ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΙΝΑΛ και οι υπόλοιποι. Τα «σπασμένα» για τη στήριξη του κεφαλαίου θα τα πληρώσει και εδώ ο λαός, ενώ πρόκειται για προτάσεις που συνδέονται με το σχέδιο της Κομισιόν για «νέα αρχιτεκτονική της ΕΕ», για ενιαία και πιο αποτελεσματική εφαρμογή των αντιδραστικών κατευθύνσεων και των «μνημονίων διαρκείας» της ΕΕ σε βάρος των λαών.

Σε όλες τους τις εκδοχές τα σενάρια αυτά είναι εξίσου αντιλαϊκά. Επιβεβαιώνουν ότι ο λαός μας και οι υπόλοιποι λαοί δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από κανένα «φιλολαϊκό σενάριο» στο πλαίσιο της ΕΕ και της οικονομίας του κεφαλαίου, αλλά μόνο σε σύγκρουση μαζί τους.

Τ. Γ.