Ηφαίστειο επικίνδυνων ρύπων και ασθενειών

Σε όποιον ηχεί «λαϊκίστικος» αυτός ο τίτλος, θεωρούμε σκόπιμο να παραθέσουμε αρχικά ένα απόσπασμα από μια σχετική με το θέμα ανακοίνωση της διοίκησης Δούρου, μέχρι πρότινος περιφερειάρχη Αττικής και προέδρου του ΕΔΣΝΑ, του διαβαθμικού φορέα της Τοπικής Διοίκησης για τη διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής.

Πριν από δύο ακριβώς χρόνια, με αφορμή την αποκάλυψη - ύστερα από επεξεργασία στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ του 2015 - που «επιβεβαίωνε», κατά τη διατύπωση του σχετικού δελτίου Τύπου, «την τρομακτική τάση ανόδου συμμετοχής των νεοπλασιών στην Περιφερειακή Ενότητα Δυτικής Αττικής», είδε το φως της δημοσιότητας, μεταξύ άλλων, η παρακάτω ομολογία: «Η επί μισό αιώνα λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής αναμφισβήτητα αποτελεί - όπως έχει άλλωστε διαπιστώσει και η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (σ.σ. που επαναπαύθηκε εντέλει στις διαπιστώσεις αυτές) - "μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου"» (ΔΤ του ΕΔΣΝΑ, 29/3/2018, τριάμισι χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων της περιφερειάρχη - οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Στο ίδιο μήκος κύματος, αλλά πιο προσεκτικός στις εκφράσεις του, ο νυν περιφερειάρχης και πολιτικός προϊστάμενος της διοίκησης του ΕΔΣΝΑ, κ. Πατούλης, σε επιστολή του προς τα πολιτικά κόμματα (Οκτώβρης 2019) δηλώνει ενήμερος της τραγικής κατάστασης στον ΧΥΤΑ Φυλής, σημειώνοντας: «Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχίζεται άλλο. Τόσο γιατί βλάπτει το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, όσο και γιατί έχει ήδη επέλθει ο κορεσμός του μοναδικού ΧΥΤΑ που διαθέτει σήμερα το Λεκανοπέδιο, στη Φυλή» (οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Άλλο τα λόγια, άλλο η πράξη...

Αυτά, όμως, μόνο στα λόγια. Στην πράξη, όπως αποδεικνύεται από τα πεπραγμένα και μη της κ. Δούρου (γενικότερα του ΣΥΡΙΖΑ) και από το πρόγραμμα του κ. Πατούλη (γενικότερα της ΝΔ) στη βάση της προκατόχου του, και όπως τεκμηριωμένα έχουν αποκαλύψει και καταγγείλει το ΚΚΕ και η «Λαϊκή Συσπείρωση Αττικής», παραμένει στον πυρήνα των επιλογών του πολιτικού προσωπικού του κεφαλαίου η διαιώνιση του ΧΥΤΑ Φυλής, της ΟΕΔΑ Φυλής (Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων) στο σύνολό της, καταστροφική για την υγεία των λαϊκών στρωμάτων του Θριασίου και της Δυτικής Αθήνας και για το περιβάλλον. Είναι φανερό ότι στο πλαίσιο του έντονου ενδομονοπωλιακού ανταγωνισμού, η συνισταμένη των εκτιμήσεων των επιχειρηματικών ομίλων της χώρας, που άλλωστε στη μεγάλη πλειοψηφία τους επιδοκίμασαν το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων του 2015, των ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ, δείχνει τη διατήρηση του «μοντέλου Φυλής» ως τη βέλτιστη, υπό τις τρέχουσες συνθήκες, επιλογή για τη διασφάλιση των κερδών τους.

Το γεγονός ότι με την επιλογή τους αυτή κεφάλαιο και κυβερνήσεις γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους την υγεία, την ποιότητα ζωής εκατοντάδων χιλιάδων κατοίκων του Θριασίου και της Δυτικής Αθήνας, αυτούς μεν μπορεί να μη τους ενδιαφέρει, υποχρεώνει όμως τον γράφοντα να αποδείξει, και με νεότερα του 2015 στοιχεία, του πιο πάνω τίτλου το αληθές!

Αποκαλυπτικά στοιχεία

Τα στοιχεία αυτά περιέχονται στην «Τελική Εκθεση» (Μάρτης 2018) και στα επιμέρους 13μηνιαία τεύχη (από 1/1/17 έως 31/1/18) του Προγράμματος Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης των ΧΥΤΑ Φυλής και Ανω Λιοσίων, που υλοποιήθηκαν το 2017 από εξειδικευμένη εταιρεία για λογαριασμό του ΕΔΣΝΑ και προέκυψαν από σειρά δειγματοληψιών και αναλύσεων. Τα 13 παραδοτέα του υπόψη Προγράμματος εντοπίστηκαν αναρτημένα στην ιστοσελίδα του ΕΔΣΝΑ.

Σύμφωνα με αυτά:

1. Σχετικά με τα απορρέοντα από τον ΧΥΤΑ επιφανειακά νερά και τα λιμνάζοντα σε αυτόν, σημειώνουμε τα εξής:

(α) Ακόμη και τα απορρέοντα προς το παρακείμενο ρέμα νερά («Μαυρηνώρα» ή «Ρεματάκι») εμφανίζουν μικροβιολογική φόρτιση κατά εκατοντάδες έως δεκάδες χιλιάδες φορές μεγαλύτερη σε σχέση με τα επεξεργασμένα προς άρδευση λύματα! Χειρότερη είναι η κατάσταση στα λιμνάζοντα νερά.

(β) Η οργανική ρύπανση σε ορισμένες θέσεις ξεπερνά και αυτή των ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων!

(γ) Διαπιστώνονται μεγάλες υπερβάσεις (πολλαπλάσιες των θεσπισμένων ορίων) στα απορρέοντα επιφανειακά νερά ως προς τους πλέον επικίνδυνους τοξικούς ρύπους: Κάδμιο, μόλυβδος, υδράργυρος, νικέλιο, μαζί και το χρώμιο, προσθέτουμε εμείς. Σε θέσεις με λιμνάζοντα νερά βρέθηκαν τιμές μέχρι και 1.320 φορές πάνω από το επιτρεπόμενο όριο για το νικέλιο, 450 φορές για το χρώμιο, 1.120 φορές για τον μόλυβδο, 3,6 φορές για τον υδράργυρο και 312 φορές για το κάδμιο.

Εφιαλτικό «κοκτέιλ» από μολυσματικούς παράγοντες

Συμπέρασμα: Ενα εφιαλτικό «κοκτέιλ» από μολυσματικούς παράγοντες, από οργανικούς ρύπους και από καρκινογόνους και άλλους τοξικούς και επικίνδυνους ρύπους διασπείρονται στην ευρύτερη περιοχή μέσω των επιφανειακών νερών που είτε ρέουν από τον ΧΥΤΑ, βεβαρημένα με υψηλό φορτίο στραγγισμάτων, είτε λιμνάζουν πάνω σε αυτόν, δημιουργώντας εκτός των άλλων και μόνιμες εστίες επώασης και εξάπλωσης νοσογόνων παραγόντων.

2. Τα παραπάνω ευρήματα αντανακλούν και στην υποβάθμιση της ποιότητας των υπόγειων νερών, όπως προκύπτει από τις μετρήσεις των 4 κατάντη γεωτρήσεων ελέγχου (τρεις για τον ενεργό ΧΥΤΑ Φυλής και μία για τους ΧΥΤΑ - ΧΔΑ Α. Λιοσίων) που έγιναν τον Ιούνιο και το Δεκέμβριο.

Οι δειγματοληψίες του Ιουνίου έδειξαν:

(α) Σε 2 ή και στις 3 κατάντη γεωτρήσεις Α, Β, Γ του ΧΥΤΑ Φυλής διαπιστώθηκε υπέρβαση του ορίου (της «ανώτερης αποδεκτής τιμής») των παρακάτω ρύπων εξαιτίας των στραγγισμάτων του ΧΥΤΑ: PH (στις 2 γεωτρήσεις), ηλεκτρική αγωγιμότητα (στις 2), αργίλιο (και στις 3), νικέλιο (στις 2), χλωριούχα (στις 2) και αμμώνιο (και στις 3).

(β) Επιπλέον αυτών, στις γεωτρήσεις αυτές διαπιστώθηκε, σε αντιπαραβολή με τις τιμές της ανάντη γεώτρησης - «μάρτυρα», σοβαρή επίπτωση των στραγγισμάτων του ΧΥΤΑ ως προς τους ρύπους: Κάδμιο (σε 2), ολικό χρώμιο (σε 2), μόλυβδος (σε 2), νικέλιο (σε 1), θειικά (σε 1).

(γ) Στην κατάντη γεώτρηση των ΧΥΤΑ Ι, ΙΙ και ΧΔΑ Ανω Λιοσίων («γεώτρηση θερμοκηπίου») διαπιστώθηκε υπέρβαση του ορίου των παρακάτω ρύπων: Αργίλιο, αρσενικό, μόλυβδος, νικέλιο, αμμώνιο.

Επιπλέον αυτών, διαπιστώθηκε σοβαρή επίπτωση των στραγγισμάτων ως προς τους ρύπους ολικό χρώμιο και θειικά.

Οι δειγματοληψίες του Δεκεμβρίου έδειξαν:

(α) Σε 2 ή και στις 3 κατάντη γεωτρήσεις Α, Β, Γ του ΧΥΤΑ Φυλής διαπιστώθηκε υπέρβαση του ορίου των παρακάτω ρύπων εξαιτίας των στραγγισμάτων του ΧΥΤΑ: Ηλεκτρική αγωγιμότητα (σε 2), αργίλιο (και στις 3), νικέλιο (και στις 3), χλωριούχα (και στις 3) και αμμώνιο (και στις 3).

(β) Στην κατάντη γεώτρηση των ΧΥΤΑ Ι, ΙΙ και ΧΔΑ Α. Λιοσίων διαπιστώθηκε υπέρβαση του ορίου των παρακάτω ρύπων: Αργίλιο, αρσενικό, μόλυβδος, νικέλιο και αμμώνιο.

Εμφανέστατη είναι και η οργανική ρύπανση των κατάντη της ΟΕΔΑ υπόγειων νερών, με οργανικό ρυπαντικό φορτίο έως και 10πλάσιο (!) για το μήνα Ιούνιο αλλά και 18πλάσιο (!) για το μήνα Δεκέμβριο έναντι αυτού των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων (10 mg/l), που προορίζονται για απόρριψη στα υπόγεια νερά μέσω γεωτρήσεων.

Μόλυνση των υπόγειων νερών

Σοβαρότατη προκύπτει και η μικροβιολογική μόλυνση των υπόγειων νερών μέσω των στραγγισμάτων του ΧΥΤΑ. Στις μετρήσεις του Δεκεμβρίου εντοπίστηκαν πλήθος εντερόκοκκων (δείκτες κοπρανώδους μόλυνσης) και στις 4 κατάντη γεωτρήσεις, με τις τιμές των μετρήσεων να υπερβαίνουν κατά 46, 55, 65 και 125 φορές (ανάλογα με τη γεώτρηση) το ανώτερο όριο για τα ολικά κολοβακτηρίδια, έναντι αυτού των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων (2 ολ. κολ. ανά λίτρο), που προορίζονται για απόρριψη στα υπόγεια νερά μέσω γεωτρήσεων.

3. Διαπιστώνεται σημαντική διαφυγή και υπόγεια μετανάστευση του βιοαερίου. Σύμφωνα με την «Τελική Εκθεση», διαπιστώθηκε διαφυγή βιοαερίου στο 41% επί του συνόλου των μετρήσεων στην Α' Φάση του ΧΥΤΑ Φυλής και στο 68% για τον ΧΥΤΑ Λιοσίων.

Ειδικότερα, ως προς την υπόγεια μετανάστευση, η γεώτρηση ανάντη του ΧΥΤΑ Φυλής στο υψηλότερο σημείο του εδαφικού αναγλύφου αποτελεί αψευδή μάρτυρα μαζικής υπόγειας μετανάστευσης του βιοαερίου προς την κατεύθυνση των Ανω Λιοσίων και των άλλων ανάντη του ΧΥΤΑ οικισμών, μέσα από τα διαπερατά ασβεστολιθικά πετρώματα του λόφου «Σκαλιστήρι». Στους 10 από τους 12 μήνες η μέση περιεκτικότητα του μεθανίου στα ληφθέντα δείγματα του αέρα της γεώτρησης έφτασε το 25,7%!

4. Σοβαρές παραλείψεις και αστοχίες διαπιστώνονται ως προς την αποτελεσματική συλλογή των στραγγισμάτων και την περιβαλλοντική παρακολούθησή τους. Προβληματικός, αν όχι επικίνδυνος, και σε κάθε περίπτωση εκτός των ισχυουσών διατάξεων προκύπτει και ο τρόπος διάθεσης της άλμης (του υγρού υπολείμματος από την επεξεργασία των στραγγισμάτων με τη μέθοδο της αντίστροφης ώσμωσης, «βαρυφορτωμένου» με τεράστιες ποσότητες τοξικών ρύπων) καθώς, κατά παράβαση των αναφερόμενων στην ισχύουσα και τότε ΑΕΠΟ, μεταφέρεται και απορρίπτεται στο Κέντρο Επεξεργασίας βοθρολυμάτων και αστικών λυμάτων (ΚΕΛ) 

Μεταμόρφωσης!

Και αφού όλα αυτά ήταν και παραμένουν σε γνώση των διοικήσεων Περιφέρειας Αττικής και ΕΔΣΝΑ, προφανώς και των αρμόδιων υπουργών, πόσο «λαϊκίστικη» θα μπορούσε, επίσης, να χαρακτηριστεί η καταγγελία ότι η εμμονή στο «μοντέλο Φυλής» αποτελεί πολιτική προγραφής της υγείας και της ποιότητας ζωής της εργατικής τάξης, των λαϊκών νοικοκυριών του Θριασίου και της Δυτικής Αθήνας; Πολιτική που ούτε η πανδημία του κορονοϊού δεν έβαλε σε δοκιμασία, αντίθετα χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για fast track και εν κρυπτώ «κατεπείγουσες» διαδικασίες; Ρητορικό το ερώτημα, το μαζικό κίνημα της περιοχής, φορείς και ταξικά σωματεία, έχουν δώσει έμπρακτα την αγωνιστική τους απάντηση.

 Του Μπάμπη Ζιώγα

Ο Μπάμπης Ζιώγας είναι πολιτικός μηχανικός, υγιεινολόγος, μέλος της Ομάδας Περιβάλλοντος του Τμήματος Οικονομίας της ΚΕ του ΚΚΕ