Ένοπλη εξέγερση στην Κεφαλονιά

Ένοπλη εξέγερση ξεσπά, 16/8/1849, στην Κεφαλονιά κατά της βρετανικής κυριαρχίας.

Η εξέγερση καταστέλλεται από το βρετανικό στρατό, ενώ οι ηγέτες της συλλαμβάνονται και εκτελούνται δι’ απαγχονισμού.

Εκείνη την εποχή, η Κεφαλονιά και γενικά τα Επτάνησα, στέναζαν κάτω από την αγγλική κυριαρχία.

Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν κυρίως στο νοτιοανατολικό κομμάτι του νησιού, συγκεκριμένα στο χωριό Σκάλα, στην περιοχή του Ελειού και στην κοιλάδα του Ηράκλειου πεδίου, αλλά οι υπάρχουσες ενδείξεις πού κυρίως βασίζονται σε μαρτυρικές καταθέσεις δείχνουν ότι υπήρξε σχεδιασμός για εξέγερση σε ολόκληρο το νησί που όμως δεν πραγματοποιήθηκε.

Την 16η Αυγούστου ξεσηκώνονται οι Βάλτες οι Κορωνιοί, το Αράκλι και ο Ελειός, διακόπτεται η επικοινωνία με το υπόλοιπο νησί και εκδιώκονται κακήν κακώς οι χωροφύλακες από τον σταθμό χωροφυλακής Σκάλας.

Ακολουθούν επιθέσεις σε σπίτια γαιοκτημόνων που είχαν ιστορικό αντιαγροτικών πράξεων και επίσης όσων θεωρήθηκαν συνεργάτες των Άγγλων. Καίγονται σπίτια και αποθήκες και καταστρέφονται χρεόγραφα.

Κάποιοι γαιοκτήμονες εκτελούνται επί τόπου με πρώτο τον Νικόλαο Μεταξά Τζαννάτο, διακριθέντα για την συμμετοχή του στην Ελληνική επανάσταση αλλά και αδίστακτο εκμεταλλευτή των αγροληπτών -σέμπρων του.

Η επιστολή έπεσε στα χέρια των επαναστατών και επέφερε την εκτέλεση του.
Την 17η Αυγούστου είχαν ήδη συγκεντρωθεί 400-500 ένοπλοι και απεφάσισαν να βαδίσουν εναντίον της πρωτεύουσας. Όταν βρίσκονταν περίπου στα μέσα της διαδρομής δέχθηκαν βολές πυροβολικού από το Ιονικό ατμόπλοιο «Ιονία» που έφθασε προερχόμενο από την Κέρκυρα με στρατιωτικές ενισχύσεις.
Ένα μέρος των στασιαστών αποχωρίστηκε με σκοπό να εμποδίσει την απόβαση. Ακολούθησε πολύωρη μάχη όπου βέβαια στο τέλος οι στασιαστές υποχώρησαν τόσο λόγω έλλειψης πυρομαχικών όσο και λόγω της ασύγκριτής υπεροχής πυρός των αντιπάλων.

Η υπόλοιπη φάλαγγα συνάντησε την φρουρά του Αργοστολίου η οποία τους έκοβε τον δρόμο. Μετά από σύντομη μάχη οι επαναστάτες διαλύθηκαν και κατέφυγαν στα γύρω βουνά.
Οι τρείς αρχηγοί με μερικούς έμπιστους κατέφυγαν στα βουνά του Ληξουρίου με σκοπό να διαφύγουν στην Ελλάδα.

Εκεί φαίνεται διασπάστηκαν.
Την 11η Οκτωβρίου o Μπομποτής παραδίδεται στις αρχές και ομολογεί τα πάντα.
Το δεύτερο 15ήμερο του Οκτωβρίου συλλαμβάνεται ο Παπά Νοδάρος Ζαπάντης και ο Βλάχος.

Δικάζονται στο Αργοστόλι και καταδικάζονται σε θάνατο δι’ απαγχονισμού.
Την επομένη το πρωί καλείται ο Δεσπότης Κεφαλλονιάς να καθαιρέσει τον παπά από την ιερατική του ιδιότητα, μετά τους ντύνουν με ευτελή ενδύματα και σιδηροδέσμιους τους οδηγούν στο Ληξούρι όπου τους περίμενε στημένη η αγχόνη.

Οι Άγγλοι ήδη από το τέλος Αυγούστου αποκτούν τον ελέγχουν σε όλο το νησί.
Παρά την επικράτηση του Αγγλικού στρατού τα πνεύματα είναι οξυμένα στο έπακρο και η κατάσταση κάθε άλλο παρά ελέγχεται σταθερά και σίγουρα.

Οι ίδιοι οι Άγγλοι εκτιμούν ότι ή παραμικρή κωλυσιεργία και καθυστέρηση εγκυμονεί τον κίνδυνο να ξεσηκωθούν όχι 500 αλλά 5.000 με απρόβλεπτα αποτελέσματα.

Έτσι ο Ward για να αποφύγει δυσάρεστες εκπλήξεις καλεί τον Αγγλικό στόλο από την Μάλτα ο οποίος φθάνει τις 10 Σεπτεμβρίου στο Αργοστόλι με επικεφαλής τον γνωστό Ναύαρχο Parker και αποβιβάζει 13,000 στρατιώτες και 10 τηλεβόλα.
Αρχικά οι Άγγλοι κηρύττουν τον στρατιωτικό νόμο μόνο στις εξεγερμένες περιοχές.

Την 5η Σεπτεμβρίου με εντολή του Αρμοστή Ward η ισχύς του στρατιωτικού νόμου επεκτείνεται σχεδόν σε όλη την Κεφαλλονιά με εξαίρεση το Αργοστόλι και την Λειβαθώ. Με βάση τον στρατιωτικό νόμο επιβάλλεται ο πλήρης αποκλεισμός του νησιού από θαλάσσης. Όλα τα πλωτά μέσα είτε μεταφέρονται φρουρούμενα στο Αργοστόλι είτε βυθίζονται.

Οργανώνονται δύο μόνιμα στρατοδικεία ένα στη Σκάλα και ένα στα Σίσια τα οποία με συνοπτικές διαδικασίες επιβάλλουν ποινές που ποικίλουν από φυλάκιση, δημόσια μαστίγωση και εξορία και φθάνουν μέχρι την θανατική ποινή οι οποίες ποινές εκτελούνται άμεσα.

Σύμφωνα με τις επίσημες πηγές 21 θανατώθηκαν.
Στην πραγματικότητα οι εκτελεσθέντες πρέπει να ήταν πολύ περισσότεροι. Ο Μομφεράτος αναφέρει πάνω από 40.

Περίπου 80, κατ’ άλλους πάνω από 400, μαστιγώθηκαν. Πολλοί από αυτούς πέθαναν αργότερα από τις πληγές, άλλοι έμειναν ανάπηροι.

Πολλοί καταδικάστηκαν σε αειφυγία, εξορία και πολυετείς φυλακίσεις.

Είναι χαρακτηριστικά όσα αφιέρωσε ή λαϊκή μούσα τόσο στους πρωταγωνιστές της εξέγερσης όσο και στην Αγγλική βαρβαρότητα.

Λίγα διασώθηκαν αλλά αρκούντως χαρακτηριστικά:
«επιάσανε τον Μπομποτή κρεμάσανε τον Βλάχο
κρεμάν και τον παπά Ληστή που την ευχή του νάχω»
Και παρά κάτω:
«Στη φυλακή μας έχουνε κι είμαστ’ αποκλεισμένοι
μα θάβγουμε καμιά φορά σαν σκύλοι λυσσιασμένοι»
Επίσης:
«Κι αν τον παπά κρεμάσανε
και το ληστή το Βλάχο
εγώ εις τα τσαρούχια μου
τους Άγγλους ούλους γράφω»

Απόσπασμα από την ομιλία του Γιάννη Βλαχούλη