Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας

Ηταν 8 Σεπτέμβρη του 1943 όταν στις 6.30' το απόγευμα μεταδόθηκε από το BBC το παρακάτω ραδιοφωνικό μήνυμα: «Εδώ στρατηγός Ντουάιτ Ντ. Αϊζενχάουερ, αρχιστράτηγος των Συμμαχικών Δυνάμεων. 

Η ιταλική κυβέρνηση παρέδωσε τις ένοπλες δυνάμεις της άνευ όρων. Οι εχθροπραξίες μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των Συμμάχων Εθνών και της Ιταλίας τερματίζονται αμέσως.

Ολοι οι Ιταλοί που τώρα βοηθούν έμπρακτα στην εκδίωξη του Γερμανού επιδρομέως από το ιταλικό έδαφος, θα έχουν τη βοήθεια και την υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών».

 Το ραδιοφωνικό αυτό μήνυμα ήταν γραμμένο σε δίσκο για να μπορεί να επαναλαμβάνεται απ' όλους τους συμμαχικούς ραδιοσταθμούς, ενώ ακολουθούσε και μετάφραση στα ιταλικά ούτως ώστε ο ιταλικός λαός να γίνεται γνώστης των εξελίξεων. Μια ώρα αργότερα το περιεχόμενο του μηνύματος του Αϊζενχάουερ επιβεβαίωσε με δήλωσή του από τη Ρώμη και ο επικεφαλής της ιταλικής κυβέρνησης στρατάρχης Μπαντόλιο. Ηταν πλέον σαφές ότι η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει, ενώ το φασιστικό στρατόπεδο αδυνάτιζε αισθητά.

Η 8η του Σεπτέμβρη δεν είναι φυσικά η μέρα της ιταλικής συνθηκολόγησης, παρά μόνο η μέρα που το γεγονός αυτό ανακοινώθηκε. Η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει από τις 3 Σεπτεμβρίου του 1943, όταν η 8η αγγλική στρατιά του Μοντγκόμερι πέρασε το στενό πορθμό της Μεσσήνης από τη Σικελία κι αποβιβάστηκε στη μύτη της ιταλικής μπότας. Η υπογραφή της συνθηκολόγησης - όπως μας πληροφορεί ο Τσόρτσιλ - έγινε εκείνη τη μέρα σ' ένα δάσος από ελιές κοντά στις Συρακούσες. 

Συμφωνήθηκε όμως το γεγονός να κρατηθεί μυστικό ώσπου να γίνει η δεύτερη και κύρια συμμαχική απόβαση, η οποία σχεδιάστηκε να πραγματοποιηθεί στο καλάμι του ποδιού της Ιταλίας, στο Σαλέρνο, στα νότια της Νεαπόλεως.

Η παράδοση στον ΕΛΑΣ της μεραρχίας «Πινερόλο»

Ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης (αριστερά),

δέχεται την παράδοση της ιταλικής μεραρχίας Πινερόλο

από τον διοικητής της στρατηγό Αντόλφο Ινφάντε (δεξιά),

 τον Οκτώβρη του 1943.

Τα Τρίκαλα τα κατείχαν οι Ιταλοί με τη μεραρχία «Πινερόλο» και ένα σύνταγμα ιππικού. Εκεί είχαν συγκεντρωθεί όλες οι ιταλικές δυνάμεις της Δυτικής Θεσσαλίας, αφού εκκένωσαν την Καρδίτσα, την Καλαμπάκα και άλλες κωμοπόλεις. Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας έγινε στις 8 Σεπτέμβρη 1943. Η είδηση κυκλοφόρησε αστραπιαία τα μεσάνυχτα από χωριό σε χωριό με έκτακτους συνδέσμους από την οργάνωση του ΕΑΜ Τρικάλων. Το τι έγινε τότε δεν περιγράφεται. Οι καμπάνες στα χωριά χτυπούσαν χαρμόσυνα. Ο ΕΛΑΣ, οι πολιτικές οργανώσεις του ΕΑΜ και όλος ο λαός κινητοποιήθηκαν αμέσως. Επρεπε οι ιταλικές δυνάμεις να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ, με όλον τον οπλισμό τους και όλο το στρατιωτικό υλικό, για να μην αιχμαλωτιστούν από τους Γερμανούς που ισχυρές δυνάμεις τους βρίσκονταν στη Λάρισα. Και, δεύτερο, οι Αγγλοι ήθελαν και προσπάθησαν να παραμερίσουν τον ΕΛΑΣ και να παραδοθούν οι Ιταλοί στον ΕΔΕΣ. Σχετικά με αυτό το θέμα ο αρχηγός του ΕΛΑΣ στρατηγός Στ. Σαράφης γράφει στο βιβλίο του ο ΕΛΑΣ (σελ. 196-197):

«... Ο Κρις μού ανακοίνωσε ότι οι Ιταλοί ζητούσαν να συναντηθούμε και να συζητήσουμε για την παράδοσή τους. Πρόσθεσε, όμως, πως δε θέλουν να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ, γιατί φοβούνται μην τους σκοτώσουν. Αλλά θέλουν να παραδοθούν στον ΕΔΕΣ. Απάντησα πως η Θεσσαλία είναι περιοχή του ΕΛΑΣ, όπου ο ΕΔΕΣ δεν έχει κανένα τμήμα και κατά συνέπεια οι Ιταλοί, αν θέλουν να παραδοθούν, να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ».

Στο μεταξύ δυνάμεις του ΕΛΑΣ προωθούνταν στα Τρίκαλα ύστερα από συνεννοήσεις, κανονίστηκε συνάντηση του Διοικητή της Ιταλικής Μεραρχίας στρατηγού Ινφάντε με την ηγεσία του ΕΛΑΣ. Η συνάντηση έγινε στο χωριό Σωτήρα, δυόμισι χιλιόμετρα περίπου έξω από τα Τρίκαλα προς τα Χάσια. Εκεί στο ύπαιθρο κάτω από τα ψηλά δέντρα (φτελιάδια), συναντήθηκαν οι αντιπροσωπείες.

Ο χώρος είχε προετοιμαστεί κατάλληλα από την ΕΠΟΝ του χωριού και των γειτονικών χωριών. Στη συνάντηση πήραν μέρος ο Ιταλός στρατηγός Ινφάντε με το επιτελείο του, ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ Αρης Βελουχιώτης, με αντιπροσωπεία της πρώτης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ και ένας Αγγλος συνταγματάρχης, σύνδεσμος του στρατηγείου Μ. Ανατολής. Τη φρούρηση ανέλαβε τμήμα του Γεν. Στρατηγείου του ΕΛΑΣ.

Στο μεταξύ, ο κόσμος πολύς από το χωριό Σωτήρα και από τα γύρω χωριά, είχε συγκεντρωθεί σε μικρή απόσταση από το χώρο της συνάντησης. Χωρικοί κάθε ηλικίας, παρουσίαζαν μια γιορταστική και συγχρόνως αγωνιστική ατμόσφαιρα. Μέσα σε αυτό τον κόσμο, βρέθηκα και εγώ. Εκεί είδα από τη μια μεριά, όπως ερμηνεύω τώρα, την ηγετική φυσιογνωμία, την έντονη προσωπικότητα, τη χαρισματικότητα και την ικανότητα του Αρη Βελουχιώτη. Και από την άλλη, το αγωνιστικό πάθος, την έξαρση την πίστη και τη σιγουριά του λαού. Ενός λαού που έβλεπε καθαρά, ότι, παράλληλα με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, έκανε και ταξικό αγώνα. Αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση, τη δικαίωση, την πρόοδο και την άνοδο του βιοτικού του επιπέδου.

Οι περισσότεροι από τον κόσμο που έρχονταν εκεί και δεν είχαν ξαναδεί τον Αρη ρωτούσαν: «αυτός είναι ο Αρης;» και τον κοίταζαν αχόρταγα. Τον θαύμαζαν και τον καμάρωναν. Ο Αρης, βλέπετε, είχε γίνει θρύλος. Εκεί είχα δει για δεύτερη φορά τον Αρη. Και να, τώρα, τον ξαναβλέπω νεκρό! Οχι όλο το σώμα αλλά το κεφάλι του μόνον, κρεμασμένο στο φανοστάτη. Και αυτό ένα χρόνο περίπου μετά την απελευθέρωση της χώρας μας από τους φασίστες καταχτητές και λίγους μήνες μετά την οριστική συντριβή της χιτλερικής Γερμανίας από τον Κόκκινο Στρατό...

Τι ειρωνεία να πέφτουν οι ήρωες, οι τίμιοι και ικανοί αγωνιστές από τους τελειωτικά ηττημένους εχθρούς των. Να δολοφονούνται και να πανηγυρίζουν τα φασιστοειδή υπολείμματα. Να ξαναζωντανεύει ο μύθος της Λερναίας Υδρας, γιατί δε βρέθηκε ή δε θέλησε κάποιος να δώσει οριστικό τέλος με τον αναμμένο δαυλό.