Επιχείρηση ιμπεριαλιστικής υπονόμευσης και αντεπανάστασης

ΤΣΕΧΟΣΛΟΒΑΚΙΑ 1968

Συμπληρώνονται φέτος 50 χρόνια* από τα γεγονότα του Αυγούστου του 1968 στην Τσεχοσλοβακία, δηλαδή από την προσπάθεια αποτροπής της επιχείρησης αντεπανάστασης, οργανωμένης από δυνάμεις που δρούσαν μέσα και έξω από τη χώρα. Με αφορμή αυτήν την επέτειο, κάθε χρόνο χύνεται πολύ μελάνι. Αστοί και οπορτουνιστές ιστοριογράφοι και αναλυτές συμπράττουν στην αντισοσιαλιστική προπαγάνδα, στην επιχείρηση διαστρέβλωσης της πραγματικότητας, προβολής της παρέμβασης της ΕΣΣΔ και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών ως ωμής επέμβασης και εισβολής στο εσωτερικό της χώρας, προβάλλοντας, από την άλλη, ως προοδευτική την προσπάθεια αντεπανάστασης.

Αναπαράγουν τα συνθήματα της «Ανοιξης της Πράγας», του «Σοσιαλισμού με δημοκρατία», του «Σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο» κ.λπ., συνθήματα κάτω από τα οποία ξεδιπλώθηκε η επιχείρηση υπονόμευσης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και καπιταλιστικής παλινόρθωσης, υπό την επίδραση της οπορτουνιστικής ηγεσίας του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας με επικεφαλής τον Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ.

Ταυτόχρονα αναπαράγουν τα περί ολοκληρωτισμού και την προσπάθεια εξίσωσης του σοσιαλισμού με τον φασισμό.

Τι ήταν η «Ανοιξη της Πράγας»;

Βασίλ Μπίλακ, Σλοβάκος κομμουνιστής, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Τσεχοσλοβακικού ΚΚ, πρωτοστάτησε στην αντιμετώπιση της αντεπανάστασης το 1968. Πέθανε 96 χρόνων στις 6/2/14 στην Μπρατισλάβα πιστός στα ιδανικά του σοσιαλισμού - κομμουνισμού

Το Γενάρη του 1968 επικρατεί στο ΚΚ Τσεχοσλοβακίας δεξιά οπορτουνιστική γραμμή με επικεφαλής τον Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ. Η νέα κρατική και κομματική ηγεσία της Τσεχοσλοβακίας προχωρά σε μια σειρά από οικονομικές μεταρρυθμίσεις στην κατεύθυνση της χαλάρωσης της κοινωνικής ιδιοκτησίας και του κεντρικού σχεδιασμού και ταυτόχρονα σε μια σειρά μέτρων υπονόμευσης της σοσιαλιστικής εξουσίας.

Θυμίζουμε ότι οι αντιλήψεις περί ενσωμάτωσης στοιχείων της αγοράς στη σοσιαλιστική οικοδόμηση είχαν επικρατήσει εδώ και πολλά χρόνια στην ΕΣΣΔ και γενικότερα στα σοσιαλιστικά κράτη, ενώ με ορόσημο το 20ό Συνέδριο του 1956 είχε επισημοποιηθεί η δεξιά οπορτουνιστική στροφή στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Ετσι, το ΚΚ βρέθηκε ανέτοιμο να αντιμετωπίσει αυτές τις εξελίξεις.

Είχαν αυτές οι μεταρρυθμίσεις στόχο την «ανανέωση του σοσιαλισμού»; Ας δούμε τι λένε οι πρωταγωνιστές της «Ανοιξης της Πράγας» και πρώτ' απ' όλους ο Οττα Σικ, Τσεχοσλοβάκος οικονομολόγος, μέλος της ΚΕ του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας, διευθυντής του Οικονομικού Ινστιτούτου της Ακαδημίας Επιστημών της Τσεχοσλοβακίας, εμπνευστής της «Νέας Οικονομικής Πολιτικής».

Σε μια συνέντευξη το 1990, ο Σικ είπε ότι για τον εαυτό του αποκρούει το χαρακτηρισμό «μεταρρυθμιστής»: «Εμείς, ο πυρήνας των οικονομικών μεταρρυθμιστών, δεν προσπαθούσαμε τότε στην Πράγα να μεταρρυθμίσουμε τον κομμουνισμό. Ο πραγματικός στόχος μας ήταν να τον καταργήσουμε και να οικοδομήσουμε ένα νέο σύστημα. Επρεπε μεν να μιλάμε πάντα για μεταρρύθμιση και για σοσιαλιστική δημοκρατία ή σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς, γιατί αλλιώς δε θα φθάναμε (σ.σ. δηλαδή, οι γνώμες τους δε θα 'φθαναν) καθόλου στην κοινή γνώμη... Η έννοια της μεταρρύθμισης ήταν μια παραχώρηση στις σχέσεις εξουσίας».

Εχει σημασία να τονίσουμε ότι ο Σικ θεωρείται από τους θεωρητικούς πατέρες της έννοιας «Τρίτος Δρόμος» για το σοσιαλισμό. Στην ίδια συνέντευξή του, ο Οττα Σικ έσπευσε να διευκρινίσει ότι τα περί «Τρίτου Δρόμου» ήταν ...«ένας ελιγμός παραπλάνησης»! Στόχος ήταν ο καθαρόαιμος καπιταλισμός... Αρα λοιπόν η «Ανοιξη της Πράγας» ντύθηκε τα χρώματα του «σοσιαλισμού με δημοκρατία», με στόχο όμως να παλινορθώσει τον καπιταλισμό. Ο,τι δηλαδή έκανε 20 χρόνια μετά ο Γκορμπατσόφ με την Περεστρόικα στην ΕΣΣΔ.

Επομένως, τα γεγονότα του 1968 πρέπει να ιδωθούν υπό το πρίσμα της ταξικής πάλης ανάμεσα σε δυνάμεις που επιδίωκαν την καπιταλιστική παλινόρθωση, έστω και συγκαλυμμένα στην αρχή, και σε δυνάμεις που παρότι δεν ήταν εκτός της γενικότερης οπορτουνιστικής επίδρασης, λαθεμένων θέσεων και επιλογών, πάντως υπεράσπιζαν το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της οικονομίας και της εξουσίας, τις όποιες κατακτήσεις των προηγούμενων χρόνων.

Είναι επίσης χαρακτηριστική η απάντηση του Β. Χάβελ, (μετέπειτα επικεφαλής της αντεπανάστασης του 1989) στον συγγραφέα Μ. Κούντερα, το Φλεβάρη του 1969, ότι: «οι μεγάλες κατακτήσεις της "Ανοιξης της Πράγας" δεν ήταν παρά η αποκατάσταση των ελευθεριών που υπήρχαν τριάντα χρόνια νωρίτερα (σ.σ. επί καπιταλισμού) στην Τσεχοσλοβακία και που ίσχυαν σε όλες τις άλλες δημοκρατικές χώρες (βλέπε: αστικές δημοκρατίες)».

Ο ρόλος της ιμπεριαλιστικής επέμβασης

Ενα τμήμα των λαϊκών μαζών που κινητοποιήθηκαν κάτω από τα συνθήματα της «Ανοιξης της Πράγας» παραπλανήθηκαν από τις αναφορές περί «ανανέωσης του σοσιαλισμού», διαφορετικά δεν θα είχαν έρεισμα οι εμπνευστές της «Ανοιξης» στην κοινή γνώμη, όπως παραδέχεται ο Οττα Σικ...

Το άλλο που κρύβεται, είναι ότι της στρατιωτικής επέμβασης του Συμφώνου της Βαρσοβίας, είχε προηγηθεί η έμμεση και άμεση επέμβαση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ...

Στρατηγική του ιμπεριαλισμού ήταν η εσωτερική υπονόμευση. Ετσι στο πλαίσιο του «Ψυχρού Πολέμου», ο τότε εμπειρογνώμονας προγραμματισμού του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και αργότερα σύμβουλος του Προέδρου Κάρτερ, Σ. Μπρεζίνσκι, έγραφε σχετικά με τα ανατρεπτικά σχέδια: «Η πιο επιθυμητή μορφή αλλαγής θα άρχιζε με μια εσωτερική φιλελευθεροποίηση των ανατολικοευρωπαϊκών κρατών... Η Ανατολική Ευρώπη με τους ιστορικούς δεσμούς της με τη Δύση και με τις προοδευτικότερες συνθήκες διαβίωσης πριν την κατάληψη της εξουσίας από τους κομμουνιστές, θα πραγματοποιήσει την αλλαγή αναμφισβήτητα γρηγορότερα από τη Ρωσία. Αυτό ισχύει κύρια για την Τσεχοσλοβακία και λιγότερο για την Ουγγαρία και την Πολωνία» (Μπρεζίνσκι: «Εναλλακτική λύση της διαίρεσης», Κολωνία, Δυτ. Βερολίνο, 1966, σελ. 179).

Τον Ιούλη του 1968, είδε το φως της δημοσιότητας (χωρίς τη θέληση των εκπονητών του) το «σχέδιο επιχειρήσεων», που επεξεργάστηκαν το Πεντάγωνο και η CIA ενάντια στις σοσιαλιστικές χώρες και ειδικά ενάντια στην Τσεχοσλοβακία.

Στο σχέδιο αυτό προβλέπονταν «διαφοροποιημένη» μεταχείριση ορισμένων χωρών, συνδυασμός της εξωτερικής πολιτικής και της ιδεολογικής δολιοφθοράς με τις προσπάθειες να εξασθενίσει η ενότητα της σοσιαλιστικής κοινότητας.

Σε πολλές σελίδες του βασικού σχεδίου και στα ειδικά παραρτήματα, που αφορούν στις λεπτομέρειές του, με κυνική αυθάδεια αναφέρονται μερικές παραλλαγές για την προετοιμασία και την πραγματοποίηση υπονομευτικών ενεργειών στις σοσιαλιστικές χώρες. Υπήρχαν προσαρτημένες χωριστές οδηγίες για τις Ενοπλες Δυνάμεις και τα Τμήματα Ασφάλειας, ονομαστικές καταστάσεις των στρατιωτικών φρουρών, ειδικά της ΛΔ Γερμανίας και της ΣΔ Τσεχοσλοβακίας.

Στα παραρτήματα του σχεδίου είχαν γραφτεί λεπτομερειακά οι λεγόμενες «πρωτεύουσες ενέργειες» των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ και της κατασκοπείας τους ενάντια στις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Αυτές προέβλεπαν πρώτα απ' όλα την «απελευθέρωση της Ανατολικής Γερμανίας και της Τσεχοσλοβακίας». Είχαν καθοριστεί συγκεκριμένα οι εντολές υπονομευτικής δράσης.

Στις αρχές του Μάη του 1968 ο αντιπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ χαιρέτισε «με ενδιαφέρον και συμπάθεια» την εξέλιξη των γεγονότων στην Τσεχοσλοβακία. Ωστόσο, αρχικά επίσημα κρατήθηκε επιφυλακτική στάση για την «φιλελευθεροποίηση» ενώ η φροντίδα για την ηθική υποστήριξη των αντισοσιαλιστικών δυνάμεων στην Τσεχοσλοβακία είχε ανατεθεί στον αστικό Τύπο. Ο αμερικανικός Τύπος είχε καταπιαστεί με την αναζήτηση διαφόρων μεθόδων «ενθάρρυνσης» της πορείας της Τσεχοσλοβακίας προς την αντισοσιαλιστική κατεύθυνση και σε πρώτη γραμμή, φυσικά, με τη βοήθεια επιχορηγήσεων σε δολάρια.

ΗΠΑ και ΝΑΤΟ προετοίμαζαν το έδαφος

Τέτοιες ενέργειες έγιναν χωρίς αργοπορία. Στις 17 του Μάη η Γερουσία εξέτασε σχέδιο νόμου με την επωνυμία «Τσεχοσλοβάκικη εμπορική πράξη 1968». Με αυτόν το νόμο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει το δικαίωμα να κλείνει εμπορικές συμφωνίες με την Τσεχοσλοβακία, παρέχοντας σ' αυτήν περισσότερο ευνοϊκούς όρους, καθώς και το δικαίωμα διευθέτησης του ζητήματος για τον τσεχοσλοβάκικο χρυσό, που πήραν οι ΗΠΑ στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, και, τέλος, το δικαίωμα παροχής στη ΣΔ Τσεχοσλοβακίας δανείου έως 500 εκατ. δολαρίων.

«Η Τσεχοσλοβακία ακολουθεί ανιούσα γραμμή - δήλωσε ο συντάκτης του νομοσχεδίου, γερουσιαστής Ουόλτερ Μεντέιλ - στη χώρα αυτή χρειάζονται νέες επαφές με τη Δύση... Οι εμπορικοί περιορισμοί που χρησιμοποιήθηκαν έως τώρα μπορούν να βλάψουν το φιλελεύθερο κίνημα στην Τσεχοσλοβακία... Η ψήφιση του νομοσχεδίου δείχνει το ενδιαφέρον μας και τη συμπάθειά μας προς τα γεγονότα της Πράγας».

Τους επόμενους μήνες υπήρξαν μια σειρά οικονομικές παρεμβάσεις των ΗΠΑ σε αυτή την κατεύθυνση.

Ο αστικός Τύπος επικρότησε αυτές τις κινήσεις ενώ σημειωνόταν η ανάγκη να κυριαρχήσει η γραμμή της «ήσυχης αντεπανάστασης» και επισημαινόταν ότι «η ώρα της εξέγερσης δεν έχει έρθει ακόμα ωστόσο θα ωριμάσει οπωσδήποτε».

Εκτός από τις ΗΠΑ αμεσο ρόλο στην υπονόμευση του σοσιαλισμού στην Τσεχοσλοβακία επαιξε η Δυτική Γερμανία (ΟΔΓ) . Σε αυτή την κατεύθυνση αξιοποιήθηκαν οι εκκλήσεις για «προσέγγιση» με τη Δυτική Γερμανία, που δε δημοσιεύτηκαν μόνο στον Τύπο και μεταδόθηκαν από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, αλλά και αναφέρθηκαν σε ομιλίες μερικών καθοδηγητικών παραγόντων του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας. Αυτή η δουλειά δεν περιορίστηκε μόνο σε προφορικές δηλώσεις.

Τα δυτικά σύνορα της Τσεχοσλοβακίας άνοιξαν πραγματικά και πλημμύρισαν ανεμπόδιστα τη χώρα - ανακατεμένοι με το ρεύμα των τουριστών - σαμποτέρ και κατάσκοποι από τις δυτικές χώρες, και πρώτα απ' όλα, όπως ήταν επόμενο, από τη Δυτική Γερμανία.

Τον Απρίλη - Μάη του 1968 έγιναν πολυάριθμες μυστικές συναντήσεις, στο έδαφος της Βαυαρίας, της ηγεσίας του Χριστιανοκοινωνικού Κόμματος της Δυτικής Γερμανίας με αντιπροσώπους της Τσεχοσλοβάκικης Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης, όπου διεξήχθησαν συνομιλίες για την αποκατάσταση άμεσων επαφών ανάμεσα σ' αυτά τα κόμματα.

Οπως επίσης αποκαλύφθηκε αργότερα στον διεθνή Τύπο, το ΝΑΤΟ επεξεργάστηκε συγκεκριμένο σχέδιο για την έξοδο της Τσεχοσλοβακίας από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Συγκεκριμένα το Συμβούλιο του ΝΑΤΟ εκπόνησε σχέδιο με το κωδικό όνομα «Ζέφυρος», εκτιμώντας ότι υπάρχουν δυνατότητες να αξιοποιηθεί η δράση των λεγόμενων «μεταρρυθμιστών του σοσιαλισμού» που εκφράζουν επιθυμία σύσφιξης των σχέσεων με την «Δύση».

Οι δυνάμεις του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας που αντέδρασαν σε αυτήν την προοπτική, με επικεφαλής μέλη της ΚΕ, οργάνωσαν την αντίσταση στην αντεπανάσταση και ζήτησαν βοήθεια από την ΕΣΣΔ και το Σύμφωνο της Βαρσοβίας μιας και η ιμπεριαλιστική επέμβαση είχε πάρει πια ανοιχτά χαρακτηριστικά.

Ανοιχτή δράση αντεπαναστατικών οργανώσεων

Το 1968 εμφανίστηκαν ανοιχτά να δρουν ενάντια στο σοσιαλιστικό κράτος και το ΚΚ Τσεχοσλοβακίας, με σκοπό την παλινόρθωση του καπιταλισμού, αντικομμουνιστικές οργανώσεις, όπως η Κ-231 και η Λέσχη των λεγόμενων ακομμάτιστων ΚΑΝ, με επικεφαλής τον Β. Χάβελ, ο οποίος διατέλεσε και Πρόεδρος της Τσεχίας μετά την αντεπανάσταση στα 1989, που είχαν διασυνδέσεις με διάφορα ιμπεριαλιστικά επιτελεία. Και που έκαναν δυναμική εμφάνιση την Πρωτομαγιά του 1968 στην Πράγα, με αντισοσιαλιστικά - αντικομμουνιστικά συνθήματα και διακηρύξεις για εγκαθίδρυση αστικού πολιτικού συστήματος.

Στην ουσία, η αντεπανάσταση έκανε ανοιχτά την εμφάνισή της.

Ομως εκτός από αυτές τις δυνάμεις ενεργοποιήθηκαν και πολιτικές δυνάμεις που λειτουργούσαν στην Τσεχοσλοβακία και θεωρούνται «σύμμαχες» του ΚΚ από το 1948 στο πλαίσιο του λεγόμενου «Εθνικού Μετώπου». Οπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα Τσεχοσλοβακίας, που καθοδηγούνταν από τη Σοσιαλιστική Διεθνή και το Λαϊκό Κόμμα, ενώ ανάλογη δραστηριότητα ανέπτυσσε και η εκκλησιαστική οργάνωση «Εργο της Εκκλησιαστικής Αναγέννησης». Ολες αυτές οι οργανώσεις ενοποίησαν τη δράση τους, ανεξάρτητα από τις επιμέρους διαφορές τους, σ' ένα σκοπό: Την ανατροπή της σοσιαλιστικής εξουσίας.

Χαρακτηριστικό της δραστηριότητας που αναπτύχθηκε είναι το γεγονός ότι στις 14 του Ιούνη οι Τσεχοσλοβάκοι αντεπαναστάτες προσκάλεσαν τον Αμερικανό μεταγενέστερα σύμβουλο Ασφαλείας του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Κάρτερ, Ζ. Μπρεζίνσκι, να κάνει διαλέξεις στην Πράγα! Εκεί εξέθεσε ανοιχτά τη στρατηγική της «φιλελευθεροποίησης». Στις διαλέξεις του ο Μπρεζίνσκι καλούσε να συντρίψουν το ΚΚ Τσεχοσλοβακίας και να διαλύσουν την πολιτοφυλακή και τα όργανα της κρατικής ασφάλειας. Σε κλειστή συνεδρίαση στο Ινστιτούτο της Διεθνούς Πολιτικής της Ακαδημίας Επιστημών της Τσεχοσλοβακίας, δήλωνε: «Η αφετηριακή μου θέση συνίσταται στο ότι ο λενινισμός στις συνθήκες της σύγχρονης ανεπτυγμένης κοινωνίας εξέπνευσε». Ο Μπρεζίνσκι, όπως ομολόγησε, υποστήριζε το «ενδιαφέρον τσεχοσλοβάκικο πείραμα».

Η αντεπανάσταση, που ξέσπασε τον Αύγουστο του 1968, οδηγούσε τη χώρα στον εμφύλιο πόλεμο με την αποφασιστική συνδρομή του διεθνούς ιμπεριαλισμού μέσω των αντισοσιαλιστικών δυνάμεων.

Σε απόφαση της ΚΕ του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας, μετά τα γεγονότα του Αυγούστου, γινόταν η εξής εκτίμηση: «Τον Αύγουστο του 1968, η αντεπανάσταση πήρε επικίνδυνη έκταση στην Τσεχοσλοβακία και η χώρα βρέθηκε στο χείλος του εμφυλίου πολέμου. Το ερώτημα "ποιος θα επιβληθεί" γινόταν πιεστικό. Θα επικρατούσε η αντεπανάσταση με τη βοήθεια της διεθνούς αντίδρασης και θα ολοκλήρωνε το ολέθριο έργο της ή οι σοσιαλιστικές δυνάμεις θα κατάφερναν να αποκρούσουν την αντεπανάσταση και να σώσουν την υπόθεση του σοσιαλισμού;».

Αυτό που δεν έγινε εφικτό το 1968 έγινε πραγματικότητα το 1989, είκοσι χρόνια μετά. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ηγέτης της «Ανοιξης της Πράγας» Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ έγινε σύμβολο του 1989 και μάλιστα την περίοδο 1989 - 1992 διετέλεσε Πρόεδρος της τσεχοσλοβακικής Βουλής. Αποδείχθηκε όμως έτσι ότι από την κρίση του 1968 δεν βγήκαν σωστά συμπεράσματα από τις δυνάμεις που αντιστάθηκαν στην αντεπανάσταση. Δεν διορθώθηκαν πολιτικές στην κατεύθυνση ενίσχυσης της σοσιαλιστικής ιδιοκτησίας και της σοσιαλιστικής εξουσίας, αλλά συνέχισαν να υιοθετούνται πολιτικές που ενίσχυσαν την κοινωνική βάση της αντεπανάστασης, αδυνάτισαν το σοσιαλιστικό χαρακτήρα. Η αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ μέσω της Περεστρόικα ενίσχυσε τις αντεπαναστατικές δυνάμεις σε όλα τα κράτη της σοσιαλιστικής εξουσίας.

«Η ιστορία όλων των έως τώρα κοινωνιών είναι η ιστορία ταξικών αγώνων»¹

Η ιστορία των κοινωνικών επαναστάσεων επιβεβαιώνει ότι πριν από την εκδήλωσή τους, απέναντι σε κάθε εκφρασμένη απειλή στην εξουσία της εκάστοτε κυρίαρχης τάξης, όπως και στην περίοδο που το καθήκον της εξέγερσης βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη, το κράτος των εκμεταλλευτών στρέφει όλη τη δύναμή του προκειμένου να αναχαιτίσει και να τσακίσει τις επαναστατικές δυνάμεις.

Η προσπάθεια αυτή, που παίρνει ακόμη πιο ακραία χαρακτηριστικά στην περίπτωση της σοσιαλιστικής επανάστασης, δεν σταματά ακόμα και όταν νικήσει η εργατική τάξη και με τη δική της εξουσία οικοδομεί τη σοσιαλιστική κοινωνία. Η σύγκρουση του νέου με το παλιό και το ενδεχόμενο νίκης της αντεπανάστασης δεν εξαλείφονται. Οσο περισσότερα είναι τα μετερίζια που κατακτά η εργατική τάξη, τόσο πιο σκληρές θα γίνονται η ταξική πάλη και η αντίδραση του κεφαλαίου μέσα και έξω από την κάθε χώρα.

Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο η ανατροπή της αστικής τάξης και της δικτατορίας της καθιστά αναγκαία μια ριζικά νέα εξουσία, την εργατική, που ως κρατική εξουσία εμπεριέχει τη βία. Η διαφορά από το κράτος και τη βία που ασκούν οι εκμεταλλεύτριες τάξεις, είναι ότι πρόκειται για βία της πλειοψηφίας του λαού σε βάρος της μειοψηφίας των εκμεταλλευτών, που δεν αποδέχονται, όπως έχει δείξει η Ιστορία, την ήττα τους και επιχειρούν να παλινορθώσουν το εκμεταλλευτικό καθεστώς.

Η κύρια λειτουργία της εξουσίας αυτής είναι βέβαια η δημιουργική, η κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, η ανάπτυξη της κοινωνίας με κεντρικό σχεδιασμό, χωρίς εκμετάλλευση, αλλά με γνώμονα τις ανάγκες της εργατικής τάξης, του λαού και με την ολόπλευρη συμμετοχή τους στη λήψη και τον έλεγχο για την υλοποίηση των αποφάσεων. Το κράτος των εργατών όμως δεν απεμπολεί το δικαίωμα να υπερασπίζεται τον εαυτό του, να προστατεύει το δημιουργικό του αυτό έργο, μέσω της αντιμετώπισης της αντεπαναστατικής δράσης και απομόνωσης των αντεπαναστατικών στοιχείων.

Η έκβαση της πάλης για την κατάκτηση των μαζών καθορίζει τελικά την «τύχη» της επανάστασης ή της αντεπανάστασης, γιατί καμιά κοινωνική επανάσταση δεν πραγματοποιείται δίχως μαζική πολιτική δράση, δίχως άσκηση επαναστατικής βίας, ακόμη και ένοπλης λαϊκής πάλης, όταν οι εκμεταλλευτές στρέφουν όλους τους μηχανισμούς τους, ιδεολογικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς, για την καταστολή της.

Χαρακτηριστικά ανέφερε ο Λένιν: «Στην Ιστορία δεν υπήρξαν επαναστάσεις που, κατακτώντας τες, να μπορείς να τις βάλεις στην τσέπη και να επαναπαυτείς στις δάφνες. Οποιος νομίζει ότι υπάρχουν τέτοιες επαναστάσεις, αυτός όχι μόνο δεν είναι επαναστάτης, αλλά είναι και ο χειρότερος εχθρός της εργατικής τάξης. Δεν υπήρξε ούτε μια τέτοια επανάσταση, ακόμη και δευτερεύουσας σημασίας, ακόμη και αστική, όταν επρόκειτο να περάσει η εξουσία από τη μια εύπορη μειοψηφία στην άλλη μειοψηφία.

(...) Η επανάσταση περνάει τις πιο σοβαρές δοκιμασίες στην πράξη, στην πάλη, στη φωτιά. Αν είσαι καταπιεζόμενος, εκμεταλλευόμενος και σκέπτεσαι να γκρεμίσεις την εξουσία των εκμεταλλευτών, αν αποφάσισες να φέρεις την υπόθεση της ανατροπής έως το τέλος, τότε πρέπει να ξέρεις ότι θα αναγκαστείς να υποστείς την πίεση των εκμεταλλευτών όλου του κόσμου και αν είσαι έτοιμος να αντισταθείς σ' αυτήν την πίεση και να υποστείς καινούργιες θυσίες για να αντέξεις στην πάλη, τότε είσαι επαναστάτης. Σε αντίθετη περίπτωση θα σε συντρίψουν»².

Η ιστορία των σοσιαλιστικών επαναστάσεων αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη για το επαναστατικό κίνημα. Από τον Οκτώβρη του 1917 που εγκαινίασε τις σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 20ού αιώνα, η «επιχείρηση» σοσιαλιστική οικοδόμηση στην Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο δέχτηκε τη λυσσαλέα επίθεση του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος.

Ο κατάλογος μακρύς. Στη Σοβιετική Ρωσία αμέσως μετά την επανάσταση επιχειρήθηκε ωμή ιμπεριαλιστική στρατιωτική επέμβαση, σχεδιάστηκαν εξεγέρσεις και σαμποτάζ μέσα στη χώρα. Ο Β' Παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός Πόλεμος είχε στο στόχαστρο την ΕΣΣΔ. Στις υπόλοιπες χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης έγιναν σχεδιασμένες απόπειρες ανατροπής (Γερμανία 1953, Ουγγαρία 1956, Τσεχοσλοβακία 1968, Πολωνία 1980).

Η ιστορική πείρα βέβαια μας έδειξε ότι ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ισχυρότερος από τους λαούς που επέλεξαν να οικοδομήσουν το σοσιαλισμό. Διδάσκει ταυτόχρονα ότι ο κίνδυνος νίκης της αντεπανάστασης, πέρα από τις επιδιώξεις και τα σχέδια της αστικής τάξης και του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος, συνυπάρχει με τη δυνατότητα ή την αδυναμία των κομμάτων που ηγούνται στην προσπάθεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην κάθε χώρα. Είναι χαρακτηριστική η θέση που διατύπωσε ο Λένιν ότι για μια πραγματική αντεπανάσταση δεν αρκεί μόνο η επιθυμία της αστικής τάξης, αλλά και να κάνουν λάθη οι επαναστάτες.

Στις εκτιμήσεις του ΚΚΕ για τα αίτια των ανατροπών δίνεται προτεραιότητα στους εσωτερικούς παράγοντες, στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που αναπαρήγαγαν τον οπορτουνισμό στο έδαφος της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Αξιοποιήθηκαν εργαλεία και σχέσεις παραγωγής του καπιταλισμού με διεύρυνση της αγοράς, σε βάρος των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής και κατανομής και του κεντρικού σχεδιασμού στην οικονομία. Δεν υποτιμούνται βεβαίως η μακρόχρονη επίδραση και η πολύμορφη παρέμβαση του ιμπεριαλισμού στην ανάπτυξη του οπορτουνισμού και στην εξέλιξή του σε αντεπαναστατική δύναμη.

Ο κίνδυνος ανατροπής δεν έχει προδιαγεγραμμένη ημερομηνία λήξης όσο μέσα στη χώρα δεν έχουν κυριαρχήσει πλήρως οι κομμουνιστικές σχέσεις παραγωγής, ενώ ο ιμπεριαλισμός διατηρεί ικανές δυνάμεις σε διεθνές επίπεδο.

«Δεν είναι δυνατό να νικήσουμε σε διεθνή κλίμακα ολοκληρωτικά, οριστικά, νικώντας μόνο στη Ρωσία, αλλά είναι δυνατό μόνο τότε, όταν θα νικήσει το προλεταριάτο σε όλες τουλάχιστο τις αναπτυγμένες χώρες, ή έστω και σε μερικές από τις πιο μεγάλες αναπτυγμένες χώρες. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να πούμε με απόλυτη βεβαιότητα ότι η υπόθεση του προλεταριάτου νίκησε, ότι ο πρώτος σκοπός μας - η ανατροπή τού καπιταλισμού - πραγματοποιήθηκε»³. Αυτήν την αλήθεια την απέδειξε με τον πιο δραματικό τρόπο όλη η ιστορία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης τον προηγούμενο αιώνα.

Παραπομπές

1. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» σελ. 25, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»

2. Β. Ι. Λένιν, Απαντα τ. 38, σελ. 52, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»

3. Ο.π. σελ. 42

Του Δημήτρη ΞΕΚΑΛΑΚΗ
Ο Δ. Ξεκαλάκης είναι μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ και του Γραφείου της ΕΠ της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ

·         *Το άρθρο  γράφτηκε στις 26 Αυγούστου 2018