Το δίκιο της πυγμής

«Κι εμείς οι Αθηναίοι γνωρίζουμε, όπως κι εσείς, ότι κατά τον ανθρώπινο νόμο τα δίκαια κρίνονται μόνον από ίσους, ενώ τα δυνατά τα πράττουν οι ισχυροί και τα παραδέχονται οι ασθενείς...». Αυτό ήταν το επιχείρημα των Αθηναίων στον, κατά Θουκυδίδη, περίφημο διάλογο με τους Μηλίους. Κι ήταν η σφαγή των Μηλίων που μας παρέδωσε τον πυρήνα του Δικαίου της Πυγμής, αφού εξανδραποδίστηκαν, θέλοντας να μείνουν ουδέτεροι και να μην προσχωρήσουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία (Ε' βιβλίο Ιστορίας Θουκυδίδη).

Δεν ξέρω τι σόι γράμματα μαθαίνουμε στο σχολείο, σύντροφοι, ξέρω όμως πόσες ουσιαστικές και βαθιές συζητήσεις όφειλε ένα λαϊκό και έντιμο εκπαιδευτικό σύστημα να ανοίγει στις αίθουσές του. Γιατί αν ο Θουκυδίδης δεν μετατρεπόταν απλώς σε τσιτάτο - κλισέ της σύγχρονης πολιτικής, τότε ίσως τα παιδιά από νωρίς, αλλά και μεγαλώνοντας, θα κατανοούσαν και τη βία και τον πολιτισμό, αλλά κυρίως το δίκαιο, διαφορετικά.

Ετσι λοιπόν δεν θα καταντούσαμε να θεωρούμε, υπό το πρίσμα του Δικαίου της Πυγμής, φυσικό ή σχεδόν φυσικό γεγονός ορμέμφυτων κινήτρων, τη βία που ασκεί ο ισχυρός, ο δυνατός, ο μάγκας, ο κραταιός, ο έχων την εξουσία στον αδύναμο, τον εξαθλιωμένο, τον κουρασμένο, τον περιθωριοποιημένο... Οπως ακριβώς έπραξε το σύγχρονο ελληνικό κράτος, που περήφανο καλπάζει στην ανηφόρα της ανάπτυξης με ευρωπαϊκά πλουμιστά χαλινάρια, αμερικάνικη σέλα και σπιρούνια, καμάρι της ελεύθερης αγοράς, όταν: Φώναξε να δικάσει τέσσερα χρόνια μετά την Πυροσφαγή των Ματίων (δικός μου ο οδυνηρός σαρκασμός), τους υπεύθυνους γι' αυτήν κατά την κρίση και το κατηγορητήριό του, στριμώχνοντας πάνω από 300 ανθρώπους - παράγοντες της δίκης σε μια αίθουσα των 50, όσους χωράει ένα μέτριο παλιό πούλμαν. Ποια πυγμή της βλακείας αυτή τη φορά ή μήπως της φύσης αυτής καθ' αυτής του συστήματος, επανέλαβε το πάκτωμα των κατοίκων του Ματιού, που πυρπολήθηκαν κυριολεκτικά σ' ένα ασφυκτικό περιβάλλον κόλασης, στη δικαστική αίθουσα απονομής «δικαιοσύνης». Μου φαίνεται εξωφρενικό. Εξοργιστικό. Εξωνημένο. Και εν τέλει τόσο εξωπραγματικό, ώστε να μοιάζει όπως τα πολλά μεγάλα ψέματα ως αλήθεια. Δηλαδή δεν πέρασε, όπως λένε οι άθλιες συγγνώμες και οι αποδιδόμενες στη γραφειοκρατία μεταμέλειες, από κανενός το μυαλό όταν έστελνε τις κλήσεις, για να παραστούν οι διάδικοι στη δίκη, ότι μετατρέπεται σε σφαγέα και πυρπολητή της αξιοπρέπειας, της απαντοχής, της ανημπόριας, της ανθρώπινης υπόστασης βρε αδερφέ, των εγκαυματιών που επέζησαν και όσων συνεχίζουν με τις στάχτες των οικείων τους.

Με το προηγούμενο της δίκης της Χρυσής Αυγής, για να χρησιμοποιήσω κι εγώ κλισεδάκια του τύπου το δις εξαμαρτείν..., αφαιρείται κάθε άλλοθι για έλλειψη χώρου και αίθουσας. Ας έφτιαχναν και μια και δυο και τρεις Airbnb, αυτήν την καινοτομία της εκμεταλλευτικής ιδιοκτησίας γης και ακινήτων. Δεν αντέχει σε λεπτομέρειες η συζήτηση για δίκες σαν κι αυτήν των πολλαπλών ενόχων και με θύμα το σύνολο της κοινωνίας, από τη σκοπιά την άθλια της κτιριακής επάρκειας. Γιατί μια δήθεν άστεγη Δικαιοσύνη είναι εξ ορισμού άδικη. Και συνάμα τυραννική. Οχι μόνο για τους δικαζόμενους και τους δικαστές, αλλά κυρίως για τα θύματα. Εκτός των άλλων, όμως, κάτι τέτοιες κορυφαίες στιγμές της κρατικής, και απολύτως συνειδητής πυγμής, κλονίζουν ακόμα κι αυτό το βαθύτερο χθόνιο κατά τους αρχαίους, προσοχή χθόνιο όχι καταχθόνιο, αίσθημα αναζήτησης του δικαίου, την ανάγκη να δίνει η Νέμεση απάντηση στην Υβρη. Αυτό είναι επικίνδυνο για κάθε κοινωνία, αφού όταν χαθεί και το κίνητρο, και η ελπίδα, και η πεποίθησή της ότι μπορεί και να αναζητήσει και να εφαρμόσει το δίκιο σε όλους απ' όλους και για όλους, τότε προστρέχει στη διάλυση και τον χαμό της, δυστυχώς θεωρώντας τον φυσικό κι αναπόφευκτο.

Δεν είναι καθόλου παράξενο να βλέπουμε παντού γύρω μας και να ακούμε περί του αφανισμού του κόσμου τούτου, μιλώντας αβασάνιστα για τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, αφού αμελέτητα κι επιπόλαια, αβασάνιστα κι ανεκπαίδευτα, διαλέξαμε να κουκουλώσουμε με τα μεγαλεία του Παρθενώνα τη σφαγή των Μηλίων. Και σαν τα πρόβατα καταντήσαμε να θεωρούμε αφύσικη και αδύνατη τη μη συμμετοχή στην... αθηνοΝΑΤΟική συμμαχία.

Της
Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ