Ελεονόρα Μαρξ

 

Γεννήθηκε στο Λονδίνο, στις 16 Ιανουαρίου του 1855 και πέθανε στις 31 Μαρτίου το 1898. Ηταν η έκτη κόρη του Μαρξ και της γυναίκας του, Τζένι φον Βεστφάλεν (Jenny von Westphalen). Από μικρή την αποκαλούσαν «Tussy» για την αγάπη της για τις γάτες. Έδειξε από νωρίς ενδιαφέρον για την πολιτική, σε σημείο που έγραφε γράμματα σε πολιτικούς ενόσω ήταν ακόμη παιδί. Η φρίκη που έννοιωσε από «Το κρέμασμα των μαρτύρων του Μαντζεστερ» όταν ήταν 12 χρονών την ακολουθούσε για όλη της την ζωή. Η διήγηση ιστοριών από τον πατέρα της επίσης της έδωσε ενδιαφέρον στη λογοτεχνία, τόσο που μπορούσε να διηγείται προφορικά αποσπάσματα έργων του Σαίξπηρ ήδη από τριών ετών. Στην ηλικία των δεκάξι, η Ελεονόρα έγινε γραμματέας του πατέρα της, που την είχε μεγάλη εμπιστοσύνη και τον συνόδευε σε όλο τον κόσμο σε σοσιαλιστικές ομιλίες.

Το έσκασε από το σπίτι

Έναν χρόνo μετά, ερωτεύτηκε τον Hippolyte Lissagaray. Η Ελεάνορ το έσκασε από το σπίτι και πήγε στο Μπράιτον να εργαστεί σαν δασκάλα. Ένα χρόνο μετά βοήθησε τον Lissagaray, ένα δημοσιογράφο και μέλος της Παρισινής Κομμούνας ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει στο Λονδίνο μετά τη καταστολή της Κομμούνας, να γράψει την Ιστορία της Κομμούνας του 1871 (History of the Commune of 1871). Το βιβλίο άρεσε στο πατέρα της και συμφώνησε στην μεταφρασή του στα αγγλικά από την ίδια, ανκαί δεν συμφωνούσε με την σχέση της κόρης του με το συγγραφέα του μια που την περνούσε 34 χρόνια. Το 1880, ο Μαρξ άλλαξε άποψη, και επέτρεψε το γάμο τους, αλλά παρά την συμφωνία του πατέρα της η Ελεάνορ τελικά τα χάλασε με το φίλο της το 1882.

Στίς αρχές της δεκαετίας του 1880 η Ελεάνορ αποφάσισε να να βοηθήσει τους ηλικιωμένους γονείς της, όμως η μητέρα της πέθανε το Δεκέμβρη του 1881 και ο πατέρας της το Μάρτιο του 1883. Ο πατέρας της της ανέθεσε την επιμέλεια της έκδοσης των χειρογράφων του που δεν είχαν ακόμη εκδοθεί και την αγγλόφωνη έκδοση του κύριου έργου του, Το Κεφάλαιο.

Η αναμνηστική πλάκα στον τοίχο του σπιτιού της

Πολιτική δράση

Το 1884, η Ελεάνορ μπήκε στο Social Democratic Federation (SDF) με αρχηγό τον Henry Hyndman στην Αγγλία και μετά από ψηφοφορία έγινε στέλεχος. Κατά τη διάρκεια της δράσης της στο SDF, γνώρισε τον Edward Aveling, με τον οποίο έζησε όλη την υπόλοιπη ζωή της. Τον ίδιο χρόνο, μία διαφωνία μέσα στο κόμμα την ανάγκασε να φύγει και να ιδρύσει την Socialist League. Η διαφωνία είχε σχέση με τον χαρακτήρα του Hyndman που κατηγορούνταν για δικτατορικές τάσεις αλλά και διαφωνίες πάνω στο θέμα του διεθνισμού.

Ο Hyndman κατηγορήθηκε από τον Μαρξ για ροπή προς τον εθνικισμό. Ήταν αντίθετος με την πρόταση του Μαρξ να σταλθεί αντιπροσωπεία στο Γαλλικό Εργατικό Κόμμα λέγοντας πως η πρόταση ήταν μια «οικογενειακή μανούβρα», καθώς η αδερφή της Ελεονόρας, η Λώρα, και ο άντρας της, ο Paul Lafargue, ήταν μέλη αυτού του κόμματος. 

Ιδρύει την Σοσιαλιστική Ένωση

Έτσι η Ελεονόρα Μαρξ και ο Aveling έγιναν ιδρυτικά στελέχη της Socialist League. Η Μαρξ έγραφε στη μηνιαία εφημερίδα της League, την ‘Commonweal, κυρίως για θέματα περί γυναικών. Το 1885, βοήθησε τη διοργάνωση του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Συνεδρίου στο Παρίσι. Το επόμενο έτος, ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με τον Aveling και το Γερμανό σοσιαλιστή Βίλχελμ Λίμπκνεχτ (Wilhelm Liebknecht), συγκεντρώνοντας χρήματα για το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας. Η Socialist League κράτησε μόνο μέχρι το 1889. Οι αναρχικοί, με τους οποίους διαφωνούσε έντονα η Μαρξ, είχαν μπει μαζικά στην οργάνωση κι έτσι δημιουργήθηκαν αντιθέσεις που διέλυσαν τελικά το κόμμα.

Μέλος στην Συνδικαλιστική Ομοσπονδία Εργαζομένων Γυναικών.

Το 1884, η Ελεονόρα Μαρξ έγινε μέλος στην Συνδικαλιστική Ομοσπονδία Εργαζομένων Γυναικών. Υποστήριξε πολλές απεργίες όπως την Απεργία Bryant & May του 1888 και την Απεργία του λιμανιού του Λονδίνου του 1889. Βοήθησε στην οργάνωση της Ένωση Εργατών Αερίου (GMB) και έγραψε πολλά βιβλία και άρθρα.

Στο εργατικό κόμμα

Το 1893, ο Keir Hardie ίδρυσε το Ανεξάρτητο εργατικό κόμμα (Independent Labour Party, ILP), και η Μαρξ ήταν παρούσα στο ιδρυτικό συνέδριο ως παρατηρήτρια, ενώ ο Aveling ήταν σύνεδρος. Ο σκοπός τους, που ήταν να αλλάξουν τις θέσεις του ILP προς το Μαρξισμό, απέτυχε, καθώς το κόμμα παρέμεινε υπό την επήρεια των Χριστιανοδημοκρατών. Το 1897, η Ελεονόρα και ο Aveling επανήλθαν στην Σοσιαλδημοκρατική Ομοσπονδία, όπως και τα περισσότερα παλαιά μέλη της Socialist League

Συγγραφικό έργο

Εκτός από το Κεφάλαιο μετέφρασε πολλά έργα του Μαρξ στα αγγλικά και επιμελήθηκε της έκδοσης τους με την βοήθεια του Ενγκελς που έτρεφε μεγάλη συμπάθεια γιαυτήν όπως «Μισθός τιμή και κέρδος», «Κριτική για το Πρόγραμμα Γκότα» κ.α αλλά ήταν πολυγραφότατη για θέματα του γυναικείου κινήματος, ομιλίες συνεδριών κ.α. Μετέφρασε πολλά λογοτεχνικά κείμενα στα αγγλικά.

Καριέρα στο θέατρο και λογοτεχνικές μεταφράσεις

Τη δεκαετία του 1880, η Μαρξ ενδιαφέρθηκε περισσότερο για το θέατρο και την ηθοποιία. Πίστευε πως η τέχνη μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως ένα σοσιαλιστικό και φεμινιστικό εργαλείο. Επίσης μετάφρασε πολλά λογοτεχνικά έργα, και έκανε τη πρώτη Αγγλική μετάφραση ενός έργου του Γκυστάβ Φλωμπέρ, Μαντάμ Μποβαρύ. Μετέφρασε το The Lady from the Sea και το « Εχθρός του λαού» του Ερίκου Ίψεν. Το 1886, υποδύθηκε με τρόπο συναρπαστικό, το A Doll’s House του Ίψεν στο Λονδίνο, στο ρόλο της Nora Helmer, με τον Aveling ως Torvald Helmer, και τον Τζωρτζ Μπερναρντ Σω ως Krogstad.

Αυτοκτονία

Το 1898, η Ελεάνορ ανακάλυψε πως ο Aveling είχε παντρευτεί μυστικά μια νεαρή ηθοποιό. Ο Aveling την εξαπάτησε και πρότεινε μια κοινή αυτοκτονία, παρόλο που αυτός ουδέποτε σκόπευε να πραγματοποιήσει. Αντίθετα, της έδωσε υδροκυάνιο, το οποίο η Ελεάνορ χρησιμοποίησε για να αυτοκτονήσει, ενώ ο Aveling έφυγε από το σπίτι. Υπήρξε μεγάλη λαϊκή οργή για αυτή του την ενέργεια , αλλά τελικά η έρευνα της αστυνομίας τον αθώωσε από κάθε υπευθυνότητα. Ο Aveling πέθανε τέσσερις μήνες μετά.

Αναμνηστική πλάκα

Στις 9 Σεπτέμβρη 2008 μία μπλε αναμνηστική πλάκα τοποθετήθηκε στον τοίχο του σπιτιού της ‚σαν μνημείο στο Jews Walk του Sydenham, στο νοτιοανατολικό Λονδίνο, εκεί όπου η Ελεάνορ έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της. Είναι η πλάκα της επαναστάτριας κόρης του Μαρξ που πίστευε στην επανάσταση και στον έρωτα μέχρι θανάτου.

Πάνος Αλεπλιώτης