Πολλές «κοιλάδες των Τεμπών» καταμεσής της θάλασσας

 Τα ναυτικά εγκλήματα των τελευταίων ετών και η άθλια κατάσταση στις ενδομεταφορές χειμώνα - καλοκαίρι είναι η κορυφή του παγόβουνου της «απελευθέρωσης»

Οι αλλεπάλληλες βλάβες - μόνο το «ΚΡΗΤΗ ΙΙ» έχει μείνει δύο φορές από κύρια μηχανή τις τελευταίες 20 μέρες - οι προσαράξεις σε προβλήτες λιμανιών, τα ναυτεργατικά ατυχήματα και πολλά ακόμα περιστατικά, που προειδοποιούν καθημερινά για τους κινδύνους που διατρέχει η ανθρώπινη ζωή στη θάλασσα, είναι δηλωτικά της κατάστασης που έχει διαμορφώσει στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες το κυνήγι του κέρδους από τους εφοπλιστές, σε βάρος ναυτεργατών, νησιωτών και επιβατών, με τις αντιλαϊκές κυβερνήσεις να στρώνουν τον δρόμο, διαμορφώνοντας το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο.

Το σκηνικό αυτό - ειδικά τον χειμώνα - συμπληρώνεται με δεκάδες νησιά καταδικασμένα στην απομόνωση, αντιμετωπίζοντας ακόμα και πρόβλημα τροφοδοσίας. Το κερασάκι στην τούρτα είναι οι ασταμάτητες αυξήσεις στα ήδη πανάκριβα εισιτήρια, βασανίζοντας τους νησιώτες που έχουν ανάγκη να ταξιδέψουν στην ηπειρωτική Ελλάδα αλλά και εμποδίζοντας τις εργατικές - λαϊκές οικογένειες να πάρουν μια ανάσα διακοπών την καλοκαιρινή περίοδο.

Αυτή η ζοφερή κατάσταση φέρει τη σφραγίδα της «απελευθέρωσης» των εσωτερικών θαλάσσιων συγκοινωνιών (άρση του καμποτάζ) με βάση τον κανονισμό της ΕΕ 3577/92, τον οποίο προσυπέγραψαν ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ (ΣΥΝ τότε) και άρχισε να εφαρμόζεται σταδιακά στην Ελλάδα από το 2002, όταν ενσωματώθηκε στον νόμο 2932/2001 της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.

Τον ψήφισε «πατώντας» στο ναυάγιο του «ΕΞΠΡΕΣ ΣΑΜΙΝΑ», το γνωστό σαπάκι, που στις 26 Σεπτέμβρη 2002, μισό μίλι από το λιμάνι της Πάρου, βούλιαξε σε χρόνο μηδέν, πνίγοντας 82 ανθρώπους.

Η εφαρμογή του κανονισμού συνοδεύτηκε από την προπαγάνδα ότι η «απελευθέρωση» των εσωτερικών θαλάσσιων συγκοινωνιών, δηλαδή η ελεύθερη δρομολόγηση χωρίς περιορισμούς, θα τόνωνε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις ναυτιλιακές εταιρείες και ότι αυτές θα έφερναν τάχα πολλά, σύγχρονα και ασφαλή πλοία, με φτηνότερα μάλιστα εισιτήρια.

Σήμερα, 21 χρόνια μετά, ο λαός μπορεί καλύτερα να δει τις συνέπειες αυτής της πολιτικής σε βάρος του και να συνειδητοποιήσει ότι οι ανάγκες του για φτηνές, ασφαλείς, τακτικές ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, με σύγχρονα πλοία, η προστασία της ίδιας του της ζωής θα γίνονται διαρκώς θυσία στον βωμό της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων στην ακτοπλοΐα και της πολιτικής που τη στηρίζει με κάθε τρόπο.

Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους

Με τον κανονισμό 3577 επιβλήθηκε από την ΕΕ η «απελευθέρωση» των θαλάσσιων ενδομεταφορών, στο πλαίσιο της ενιαίας καπιταλιστικής αγοράς και των τεσσάρων «ελευθεριών» του Μάαστριχ (κίνησης κεφαλαίων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών και εργαζομένων).

Οι ρυθμίσεις του κανονισμού εξειδικεύτηκαν με τους νόμους 2932/2001 και 3872/2010 για την «απελευθέρωση» των ενδομεταφορών - τη μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων - που δίνουν στους εφοπλιστές το ελεύθερο να πολλαπλασιάσουν ακόμη περισσότερο τις «σημαίες ευκαιρίας» στα πλοία τους και την ένταση της εκμετάλλευσης, αλλά να απαλλαγούν κι από ναυτεργάτες που καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, συνδικαλιστική εκπροσώπηση και συγκροτημένα εργασιακά δικαιώματα.

Κωδικοποιώντας τις βασικές συνέπειες που είχε η «απελευθέρωση» των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών στη χώρα μας για τους ναυτεργάτες και όλο τον λαό, θα μπορούσαμε να σταθούμε στα παρακάτω:

1. Πυροδότησε έναν σφοδρό ανταγωνισμό ανάμεσα στις ακτοπλοϊκές εταιρείες - εγχώριες και μη - για το ποιος θα κερδίσει περισσότερα και θα αποκτήσει μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά, σε βάρος της ασφάλειας και της λαϊκής ανάγκης για φτηνές και τακτικές θαλάσσιες ενδομεταφορές.

Το αποτέλεσμα είναι σήμερα να κυριαρχούν η Τράπεζα Πειραιώς, η MIG, η αμερικανική «Private Equity Fund Fortress Investment Group LLC» και η ιταλική «Grimaldi», που αλληλοδιαπλέκονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα, η Τράπεζα Πειραιώς κατέχει πάνω από το 25% της «ΑΝΕΚ Lines», καθώς και το 31,2% της MIG.

Η MIG, με τη σειρά της, ελέγχει τον όμιλο «ATTICA Group», στον οποίο ανήκουν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ελληνική ακτοπλοΐα, «Superfast Ferries», «Blue Star Ferries» «Hellenic Seaways», «Africa Morocco». Η αμερικανική «Private Equity Fund Fortress Investment Group LLC» το 2014 έκλεισε συμφωνία με την «ATTICA Holdings» για την αναχρηματοδότηση, τον τραπεζικό δανεισμό της τελευταίας, με εγγύηση μετοχές της MIG.

Οι τελευταίες εξελίξεις αφορούν την απορρόφηση της ΑΝΕΚ από την «Attica» αλλά και την πώληση της «Attica» και όλων των εταιρειών της στην εταιρεία «STRIX Holdings», η οποία είναι 100% θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς. Στο μεταξύ, η εταιρεία SEA JET του Ηλιόπουλου έχει αποκτήσει το 5,84% της MIG που έχει το πλειοψηφικό πακέτο της «Attica». Γενικά, μύλος...

2. Από το 2002 που εφαρμόστηκε ο κανονισμός με τον νόμο 2932, ο οποίος εισήγαγε και την πατέντα των «άγονων» γραμμών, οι εφοπλιστές έχουν τσεπώσει από επιδοτήσεις - δηλαδή «ζεστό» χρήμα - κοντά 4 δισ. ευρώ, με όλες διαχρονικά τις κυβερνήσεις να ανταγωνίζονται ποια θα τους δώσει τα περισσότερα.

Ηδη η κυβέρνηση της ΝΔ από το 2022 αύξησε τις επιδοτήσεις από τα 90 στα 138 εκατ. ευρώ. Την ίδια χρονιά, οι εφοπλιστές πήραν έξτρα άλλα 85 εκατ. ευρώ, ενώ λόγω πανδημίας έχουν τσεπώσει άλλα 90 εκατ. ευρώ δωράκι ως «αναξιοπαθούντες».

3. Την ίδια περίοδο (2002 - 2022) οι αυξήσεις που επέβαλαν οι εφοπλιστές στα εισιτήρια ήταν μέχρι και 500% με 600%!

Μόνο το 2022, έγιναν 4 διαδοχικές αυξήσεις! Συγκεκριμένα, από τον Αύγουστο του 2021 έως και τον Ιούλη του 2022 τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια και ναύλα των οχημάτων πήγαν 4 φορές πάνω, με τη συνολική αύξηση να φτάνει κοντά στο 50%! Ενώ ήδη έχουν αρχίσει να προετοιμάζουν το έδαφος και για νέες αυξήσεις ενόψει της τουριστικής περιόδου που ξεκινάει από το Πάσχα. Ξεπερνάει τα όρια της πρόκλησης όσον αφορά τη Σύρο, που απέχει λιγότερο από 3 ώρες από τον Πειραιά, τα εισιτήρια στην οικονομική θέση να έχουν εκτοξευτεί τόσο ώστε πλέον μια 4μελής οικογένεια για να πάει και να γυρίσει χρειάζεται 404 ευρώ. Ενώ αν πάρει και αυτοκίνητο θα πρέπει να καταβάλει 609 ευρώ!

4. Από το 2002 έως σήμερα οι εφοπλιστές δρομολογούν και αποδρομολογούν πλοία ανάλογα με τι συμφέρει την κερδοφορία τους. Ως αποτέλεσμα ο στόλος έχει αποδεκατιστεί, τα περισσότερα πλοία είναι υπερήλικα - υποσυντήρητα, κάνουν ταξίδια - Οδύσσειες με 20 λιμάνια πηγαινέλα και βάζουν σε κίνδυνο πληρώματα και επιβάτες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το πλοίο «ΜΠΛΟΥ ΣΤΑΡ ΜΥΚΟΝΟΣ» για πάνω από 3 μήνες ταξιδεύει κανονικά με τα πιστοποιητικά αξιοπλοΐας του σε ισχύ, παρά το γεγονός πως είναι «εκτός» από βλάβη μία από τις 4 κύριες μηχανές του. Είναι επίσης ενδεικτικό ότι την Τρίτη 21 Μάρτη, σύμφωνα με επώνυμες καταγγελίες επιβατών, χρειάστηκε 7 ολόκληρες ώρες για να πάει από την Ικαρία στη Σάμο, ταξίδι που σκάρτα χρειάζεται μιάμιση ώρα. Να σημειωθεί ακόμα ότι ο «Ριζοσπάστης» ζήτησε εξηγήσεις από το υπουργείο, αλλά μέχρι και την Πέμπτη το μεσημέρι δεν είχε δοθεί καμία απάντηση.

5. Οι εφοπλιστές ετοιμάζονται να τσιμπήσουν άλλα 4,5 δισ. ευρώ για την ανανέωση των πλοίων τους!

Ηδη το υπουργείο Ναυτιλίας διαμορφώνει τις σχετικές πρωτοβουλίες «για πρώτη φορά σε συνεργασία με τους θεσμικούς εταίρους για χρηματοδοτήσεις που αφορούν την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου με "πράσινα" κριτήρια», σύμφωνα με τον γενικό του γραμματέα.

6. Οσον αφορά τους ναυτεργάτες, εντελώς ενδεικτικά:

- Η κυβέρνηση της ΝΔ ψήφισε τον νόμο 4150/2013, ο οποίος (απορρέει κι αυτός από τον κανονισμό 3577/92 της ΕΕ) δίνει τη δυνατότητα στους εφοπλιστές ουσιαστικά να καθορίζουν κατά την κρίση τους την οργανική σύνθεση των επιβατηγών πλοίων, παραβιάζοντας και εδώ τις ΣΣΕ και τη Διεθνή Σύμβαση 180, που προβλέπουν τις ώρες εργασίας και ανάπαυσης των πληρωμάτων. Το αποτέλεσμα είναι σε όλη τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου τα επιβατηγά πλοία να ταξιδεύουν με μισή οργανική σύνθεση, όταν αυτή είναι άμεσα συνδεδεμένη με την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα, καθώς οι ναυτεργάτες που πετιούνται εκτός οργανικής σύνθεσης, σε καταστάσεις κρίσης έχουν συγκεκριμένο πόστο (υποδιαίρεση) για τη χρήση των σωστικών μέσων και όχι μόνο.

- Το 2014 η κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, στο πλαίσιο της «απελευθέρωσης», ψήφισε τον νόμο 4262/2014, που προβλέπει στο άρθρο 38 για την επιβατηγό ναυτιλία «επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας» (μένει προσωρινά «παγωμένος» εξαιτίας των αγώνων των ναυτεργατών).

- Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ συνέχισε ψηφίζοντας τον νόμο 4504/2017, που προβλέπει στο άρθρο 78 ότι πριν από την έναρξη της δρομολογιακής περιόδου των επιβατηγών πλοίων κάθε τύπου «οι πλοιοκτήτες υποχρεούνται να έχουν εξοφλήσει τους βασικούς μισθούς και επιδόματα του πληρώματος του πλοίου». Δηλαδή, «βγάζει από τη μέση» όλα όσα έχει ενσωματωμένα ο μισθός (υπερωρίες, Δώρα γιορτών, κυριακάτικες αργίες κ.ά.) και προβλέπονται από τη ΣΣΕ.

- Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με την ψήφο και της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και των άλλων αστικών κομμάτων, ενσωμάτωσε στην ελληνική νομοθεσία την Οδηγία 2105/1794 της ΕΕ, ανοίγοντας την πόρτα για ομαδικές απολύσεις στα καράβια.

7. Αυτό το άκρως επικίνδυνο θεσμικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες έχει ήδη καταγράψει τραγικό απολογισμό:

• Επιβατηγό - οχηματαγωγό πλοίο «Norman Atlantic»: Στις 28/12/2014 ξέσπασε φωτιά στο κατάστρωμα των οχημάτων, λίγο μετά την αναχώρησή του από την Ηγουμενίτσα, 32 ναυτικά μίλια βορειοδυτικά των Οθωνών, με 12 νεκρούς και 18 αγνοούμενους.
• Δεξαμενόπλοιο «Αγία Ζώνη ΙΙ»: Ναυάγησε στις 10/2/2017 στη θαλάσσια περιοχή της Σαλαμίνας, βρωμίζοντας ολόκληρο τον Σαρωνικό Κόλπο με μαζούτ. Οι ναυτεργάτες γλίτωσαν την τελευταία στιγμή. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή αυτό το ναυάγιο, αντί να ενισχύσει με προσωπικό και μέσα τον μοναδικό κρατικό φορέα επιθεώρησης πλοίων, τον Κλάδο Ελέγχου Εμπορικών Πλοίων (ΚΕΕΠ), ιδιωτικοποίησε την επιθεώρηση, παραδίδοντας κάθε του αρμοδιότητα στις ιδιωτικές ανώνυμες εταιρείες των νηογνωμόνων, όπου μπορεί μέτοχοι να είναι και εφοπλιστές!
• Επιβατηγό - οχηματαγωγό πλοίο «Euroferry Olympia»: Στις 18/2/2022 ξέσπασε πυρκαγιά στο γκαράζ, με απολογισμό 11 νεκρούς. Ηταν καρμπόν με την πυρκαγιά στο «Norman Atlantic».

8. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στις 22 Ιούνη 2022, ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ ψήφισαν από κοινού στη Βουλή την «κωδικοποίηση» του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες.

Δηλαδή έσπευσαν και να θωρακίσουν από πάνω όλο αυτό το άθλιο καθεστώς, των επιδοτήσεων και του πλήθους προνομίων στους εφοπλιστές, την απομόνωση των νησιών, την άγρια εκμετάλλευση των ναυτεργατών, το οποίο διαμορφώνει όλες τις προϋποθέσεις για νέα προδιαγεγραμμένα εγκλήματα.

Α. Ζ.