Δημοσιεύεται στον Ριζοσπάστη τηλεγράφημα του Αλβέρτου Αϊνστάιν προς την κυβέρνηση Βενιζέλου

Δημοσιεύεται στον Ριζοσπάστη τηλεγράφημα του Αλβέρτου Αϊνστάιν προς την κυβέρνηση Βενιζέλου. Ο μεγάλος επιστήμονας, που ήταν και μέλος της Επιτροπής Αμύνης των Θυμάτων της Λευκής (αστικής) Τρομοκρατίας στα Βαλκάνια, διαμαρτύρονταν για την αποβολή φοιτητών από το Πανεπιστήμιο για πολιτικούς λόγους, απαιτώντας την ελευθερία της σκέψης των φοιτητών.

Οι διώξεις στο Πανεπιστήμιο

Οι διώξεις, επεκτάθηκαν γρήγορα και στον πανεπιστημιακό χώρο, με βάση εκθέσεις που αποστέλλονταν από το περιβόητο «φοιτητικό» της Ασφάλειας.

Στις 22 Φεβρουαρίου 1929, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Ματθαιόπουλος, στέλνει έγγραφο σε φοιτητές, καλώντας τους να παρουσιαστούν στη Σύγκλητο και να απολογηθούν διότι… «παρακολουθήσατε κομμουνιστικήν συγκέντρωσιν και μετ’ άλλων κομμουνιστών συνειργάσθητε δια την οργάνωσιν εργατικών αθλητικών ομίλων και συμπεριεφέρθητε κατά τρόπον απάδοντα εις την αξιοπρέπειαν του φοιτητού και προσβάλλοντα την αξιοπρέπειαν του Πανεπιστημίου».

Με άλλη επιστολή, ο Πρύτανης καλούσε σε απολογία τη φοιτήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής, Ελένη Σακελλαρίου διότι … «κατά μήνα Ιανουάριον 1928, ειργάσθητε επί μισθώ εις τα γραφεία του «Ριζοσπάστου».
Υπήρξαν όμως και άλλες, ακόμη πιο σοβαρές περιπτώσεις. Στις αρχές Μαρτίου 1929, οι δύο νεοεκλεγέντες εκπρόσωποι της αριστεράς στο Δ.Σ. του συλλόγου φοιτητών της Νομικής Σχολής Αθηνών, είχαν τοιχοκολλήσει  ανακοίνωση στην είσοδο της σχολής, δηλώνοντας ότι δέχονταν να θεωρηθούν οι εκλογές που είχαν πραγματοποιηθεί λίγες μέρες νωρίτερα στο σύλλογο ως άκυρες και να επαναληφθούν, καθώς είχαν λάβει μέρος σ’ αυτές ελάχιστοι φοιτητές. Μία ομάδα φασιστών του λεγόμενου «αντικομμουνιστικού ομίλου» βλέποντας την ανακοίνωση, επιτέθηκε κατά των φοιτητών, ενώ η αστυνομία που κατέφθασε, αντί για τους δράστες της επίθεσης, συνέλαβε τέσσερις φοιτητές, τους Νιφλή, Τζίλα, Κορδή και Μπουρνά. Και λίγη ώρα αργότερα, τους οδήγησε στο αυτόφωρο πλημμελειοδικείο που τους καταδίκασε σε φυλάκιση 15 ημερών τον καθένα και ένα βαρύ για την εποχή χρηματικό πρόστιμο. Συνήγορος υπεράσπισης των 4 φοιτητών, ήταν ένας νεαρός τότε δικηγόρος που επρόκειτο αργότερα να αναδειχθεί σε μορφή του αριστερού κινήματος, ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης.

Τα φοιτητικά αιτήματα

Εκτός όμως από τη συνδικαλιστική και πολιτική δραστηριότητα των φοιτητών, οι αρχές είχαν να αντιμετωπίσουν και τα σοβαρά αιτήματά τους που με κάθε είδους κινητοποιήσεις έθεταν σε κάθε ευκαιρία.

Σύμφωνα με την νεανική εφημερίδα «Φοιτητικό Θάρρος», τα αιτήματα των φοιτητών εκείνης της εποχής, όπως αναδημοσιεύθηκαν στο Ριζοσπάστη  της 6-3-1929, ήταν:

-Να ελαττωθούν τα δίδακτρα, τα εξέταστρα και οι τιμές των συγγραμμάτων. Να εγγράφονται ατελώς στο Πανεπιστήμιο οι άποροι και οι πρόσφυγες και να παίρνουν δωρεάν τα βιβλία.

-Να σταματήσουν οι απειλές περί καταργήσεως του προσφυγικού φοιτητικού συσσιτίου.

-Να δίδεται στους φοιτητές αναβολή κατάταξης στο στρατό.

-Να χορηγούνται «ευκολίες» (μειωμένο εισιτήριο) στα συγκοινωνιακά μέσα.

-Να χωριστούν οι διάφορες σχολές σε τμήματα για τη συστηματικότερη μόρφωση των φοιτητών και να εκδοθούν περισσότερα συγγράμματα σε φτηνές τιμές.

-Να καθιερωθεί η δημοτική γλώσσα ως επίσημη γλώσσα του κράτους και της εκπαίδευσης.

-Να γίνει πραγματική φοιτητική λέσχη στην Αθήνα και να ιδρυθεί και στη Θεσσαλονίκη πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη και φοιτητική Λέσχη

-Να δοθεί πλήρης ελευθερία λόγου, Τύπου και συγκεντρώσεων στους σπουδαστές και να μην αποβάλλεται από το Πανεπιστήμιο κανείς για τα πολιτικά του φρονήματα.

Τα προβλήματα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Τα αιτήματα αυτά αλλά και άλλα, που απέβλεπαν στη βελτίωση της παρεχόμενης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, προβάλλονταν με κάθε ευκαιρία από τους εκπροσώπους του φοιτητικού κόσμου της χώρας. Ιδιαίτερα από τους φοιτητές του «νεαρού» τότε πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που είχε αρχίσει να λειτουργεί από τις 11 Οκτωβρίου 1926 αρχικά στο κτίριο «Aλλατίνι», για να  μεταστεγαστεί τον Οκτώβριο του 1927, στο μέγαρο της οδού Εθνικής Aμύνης, όπου προηγουμένως στεγαζόταν το B΄ Στρατιωτικό Νοσοκομείο.

Στο ίδιο αυτό ιστορικό κτίριο, μαζί με Φιλοσοφική Σχολή, λειτούργησε το 1927 και η Φυσικομαθηματική Σχολή με πρώτο της τμήμα το Τμήμα Δασολογίας, που το 1937 μαζί με το Τμήμα Γεωπονίας αποχωρίστηκαν και δημιούργησαν τη Γεωπονοδασολογική Σχολή. Το 1929 άρχισε να λειτουργεί εκεί και η Σχολή Nομικών και Oικονομικών Eπιστημών. 

Όπως διαβάζουμε στην εφημερίδα Μακεδονία στις 13 Φεβρουαρίου 1929, επιτροπή φοιτητών της Σχολής Νομικών και Οικονομικών Επιστημών του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αποτελούμενη από τους Στ. Ελαφρό, Β. Καλεύρα, Ι. Μέρλο, Α. Γιαννιό και Αρ. Παρτσαλίδη, είχε επισκεφθεί τον αρχηγό των αριστερών Φιλελευθέρων, Αλέξανδρο Παπαναστασίου, που υπήρξε ο ιδρυτής του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ζητώντας να ενεργήσει ώστε η Νομική Σχολή, που ασφυκτιούσε μαζί με τις άλλες σχολές στο κτίριο της παλιάς Φιλοσοφικής, να στεγαστεί σε δικό της χώρο.

Είχε προηγηθεί στις 19 Μαίου 1927, η πρώτη απεργία των φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής με αίτημα τη βελτίωση του επιπέδου των παρεχόμενων σπουδών από το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Η απεργία εκείνη, είχε αντιμετωπισθεί με μία προκλητική δήλωση του Πρύτανη Γεώργιου Σωτηριάδη ότι «το καθηγητικόν σώμα θα ηδύνατο να ανεχθή πνευματικήν ανεπάρκειαν των φοιτητών, ουδέποτε όμως θα παραδεχθή την ηθικήν της απειθαρχίας, ήτις πρέπει να παταχθή αμειλίκτως»

Oι αποβολές των φοιτητών

Οι απεργιακοί αγώνες των φοιτητών εκείνης της περιόδου, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ήταν απόρροια των πολύ σοβαρών προβλημάτων που αντιμετώπιζαν τόσο στους πανεπιστημιακούς χώρους, όσο και με τη διαβίωσή τους, δεδομένου ότι η Ελλάδα βρισκόταν για μία ακόμη φορά αντιμέτωπη με μία μεγάλη οικονομική κρίση, που οδήγησε το 1932 στην πτώχευση της χώρας από την κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου.

Για την καταστολή του ανερχόμενου φοιτητικού κινήματος, και παράλληλα με την εφαρμογή του «ιδιώνυμου» στα εργατικά σωματεία, γίνονται αθρόες αποβολές αριστερών φοιτητών από το Πανεπιστήμιο, με βάση τα σημειώματα που έστελναν στην Σύγκλητο του Πανεπιστήμιου οι αστυνομικές αρχές. Ήταν, σε μικρογραφία βέβαια, κάτι ανάλογο με τις εκτοπίσεις των συνδικαλιστών και των κομμουνιστικών στελεχών.

Η παρέμβαση του Αϊνστάϊν

Άγνωστο πως και από πού, ο μεγάλος Γερμανοεβραίος φυσικός, που αναπτύσσοντας τη θεωρία της σχετικότητας, είχε ταράξει τα νερά της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, εξασφαλίζοντας το 1921 το Νόμπελ Φυσικής, πληροφορήθηκε για τις διώξεις των αριστερών Ελλήνων φοιτητών. Και ευαισθητοποιημένος όχι μόνο στον τομέα της επιστημονικής έρευνας αλλά και των ανθρώπινων και ακαδημαϊκών ελευθεριών, είχε στείλει από το Βερολίνο στην Αθήνα δύο τηλεγραφήματα: Το ένα προς τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο και το δεύτερο προς τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου.

To τηλεγράφημα του Αϊνστάϊν στον Βενιζέλο έλεγε:

Πρωθυπουργόν Βενιζέλον

Αθήνας

Διαμαρτυρόμαστε εντόνως ενάντια στην αποβολή φοιτητών από το Πανεπιστήμιο. Απαιτούμε την ελευθερία στην εκδήλωση των σκέψεων ανάμεσα στους φοιτητές.

Καθηγητής Άλμπερτ Αϊνστάϊν

Το δεύτερο τηλεγράφημα που είχε σταλεί στη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπογράφονταν εκτός από τον διάσημο νομπελίστα φυσικό και από τους Γερμανούς καθηγητές Ερρίκο Λέβε και Φριτς, έλεγε:

Σύγκλητον Πανεπιστημίου

Αθήνας

Διαμαρτυρόμαστε εντόνως ενάντια στην αποβολή φοιτητών που αγωνίστηκαν για τα πολιτικά τους φρονήματα. Αιτούμε την άμεσο επανεγγραφή τους. 

Πληροφορίες απο  Φ.Θ