Πολλαπλός εκτοξευτής πυραύλων BM-13 "Kατιούσα"

Στις 21 Ιουνίου 1941, ο πολλαπλός εκτοξευτής πυραύλων BM-13 υιοθετήθηκε από τον Κόκκινο Στρατό, ο οποίος αργότερα έλαβε το δημοφιλές όνομα "Kατιούσα".

Στις 21 Ιουνίου 1941, ο εκτοξευτής επιδείχθηκε στους ηγέτες της σοβιετικής κυβέρνησης και λίγες μόνο ώρες πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αποφασίστηκε να αρχίσει άμεσα η μαζική παραγωγή πυραύλων και του εκτοξευτή, ο οποίος έλαβε την επίσημη όνομα "BM-13".

Ήταν πραγματικά ένα όπλο πρωτοφανούς ισχύος - το βεληνεκές του βλήματος έφτασε τα οκτώμιση χιλιόμετρα και η θερμοκρασία στο σημείο εκτόξευσης άγγιζε τους 1.500 βαθμούς. Οι Γερμανοί προσπάθησαν επανειλημμένως να συλλέξουν ένα δείγμα της σοβιετικής τεχνολογίας θαύματος, αλλά τα πληρώματα τήρησαν αυστηρά τον κανόνα - δεν θα έπρεπε να πέσουν στα χέρια του εχθρού. Σε μια κρίσιμη περίπτωση, τα μηχανήματα ήταν εξοπλισμένα με μηχανισμό αυτοκαταστροφής. Από αυτές τις θρυλικές εγκαταστάσεις προέρχεται, στην πραγματικότητα, ολόκληρη η ιστορία της ρωσικής τεχνολογίας πυραύλων.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η παραγωγή εκτοξευτών καταμερίστηκε σε πολλές επιχειρήσεις με διαφορετικές παραγωγικές δυνατότητες, σε σχέση με αυτό, έγιναν περισσότερο ή λιγότερο σημαντικές αλλαγές στο σχεδιασμό της εγκατάστασης.

Έτσι, μέχρι και δέκα μοντέλα εκτοξευτή BM-13 χρησιμοποιήθηκαν από τα στρατεύματα, γεγονός που δυσκόλεψε την εκπαίδευση του προσωπικού και επηρέασε αρνητικά τη λειτουργία του στρατιωτικού εξοπλισμού. Για αυτούς τους λόγους, ένας ενοποιημένος (κανονικοποιημένος) εκτοξευτής BM-13N αναπτύχθηκε και τέθηκε σε λειτουργία τον Απρίλιο του 1943, κατά τη δημιουργία του οποίου οι σχεδιαστές έκαναν αναλυτικές αναφορές για όλα τα εξαρτήματα ώστε τα συγκροτήματα να αυξήσουν την κατασκευαστική δυνατότητα , να αυξήσουν την παραγωγή και να μειώσουν το κόστος. Ως αποτέλεσμα αυτού, όλες οι παραγωγικές μονάδες έλαβαν αναλυτικές γραπτές οδηγίες και η παραγωγή έγινε καθολική -ενοποιημένη.

Το BM-13, που δημιουργήθηκε στο NII-3 υπό την ηγεσία του Α,Γκ. Κόστικοφ, έγινε ένα από τα πρώτα σύγχρονα συστήματα πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων στον κόσμο. Προοριζόταν για την μαζική καταστροφή εχθρικού ανθρώπινου δυναμικού και εξοπλισμού σε μεγάλη έκταση.
Οκτώ ημέρες αργότερα, η πρώτη ξεχωριστή πειραματική πυραυλική μονάδα πυροβολικού σχηματίστηκε στη Μόσχα υπό τη διοίκηση του λοχαγού I.A. Φλιόροφ ρίχνοντας για πρώτη φορά πυρά στον εχθρό. Το αρχείο καταγραφής μάχης μονάδας λέει:
"14 Ιούλη 1941,ώρα 15:15'. Χτύπησαν τα φασιστικά τρένα στον σιδηροδρομικό κόμβο Όρσα. Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά. Μια θάλασσα από φωτιά."
"14/7/1941 16:39' Βολές κατά των ναζιστικών στρατευμάτων που περνούσαν μέσω της Ορσα. Μεγάλες απώλειες του εχθρού σε ανθρώπινο δυναμικό και στρατιωτικό εξοπλισμό, πανικός. Όλοι οι Ναζί που επέζησαν στην ανατολική ακτή αιχμαλωτίστηκαν από τις μονάδες μας ...». Αυτό το πρώτο χτύπημα ήταν τόσο αποτελεσματικό και συντριπτικό που οι Ναζί, σύμφωνα με τις αναφορές του στρατάρχη Τιμοσένκο στον Στάλιν, «... έβγαζαν τραυματίες και σκοτωμένους όλη μέρα, σταματώντας την επίθεση για μια μέρα».

Τον Αύγουστο του 1941, το Αρχηγείο της Ανώτατης Διοίκησης αποφάσισε να σχηματίσει οκτώ συντάγματα πυραυλικού πυροβολικού οπλισμένα με βάσεις μάχης BM-8 και BM-13. Το πυραυλικό πυροβολικό χρησιμοποιήθηκε μαζικά στις σημαντικότερες περιοχές του σοβιετικού-γερμανικού μετώπου και είχε σημαντικό αντίκτυπο στην πορεία των εχθροπραξιών. Κατόπιν αιτήματος του στρατού κατά τα χρόνια του πολέμου, δημιουργήθηκαν διάφορες εκδόσεις πυραύλων και εκτοξευτών (BM13-SN, BM8-48, BM31-12 κ.λπ.).

Ιούλιος 1941 - Δεκέμβριος 1944. Η σοβιετική βιομηχανία παρήγαγε πάνω από 10.000 οχήματα εκτοξευτών Kατιούσα και πάνω από 12 εκατομμύρια πυραύλους για αυτά.

Никос Антонович Кафтос

 

21 июня 1941 года на вооружение Красной Армии была принята многозарядная реактивная пусковая установка БМ-13, получившая позже народное имя «Катюша».

21 июня 1941 года пусковая установка продемонстрирована руководителям Советского правительства, и буквально за несколько часов до начала Великой Отечественной войны было принято решение о срочном развертывании серийного производства реактивных снарядов и пусковой установки, получившей официальное название «БМ-13».

Это было воистину оружие небывалой силы — дальность полета снаряда достигала восьми с половиной километров, а температура в эпицентре взрыва — полутора тысяч градусов. Немцы неоднократно пытались захватить образец советской чудо-техники, но экипажи «катюш» строжайше выдерживали правило — попасть в руки врага им было нельзя. На критический случай машины были снабжены механизмом самоликвидации. От тех легендарных установок идет, по сути, вся история российской ракетной техники.

В ходе войны производство пусковых установок в срочном порядке было развернуто на нескольких предприятиях, обладавших различными производственными возможностями, в связи с этим в конструкцию установки вносились более или менее существенные изменения.

Таким образом, в войсках использовалось до десяти разновидностей пусковой установки БМ-13, что затрудняло обучение личного состава и отрицательно сказывалось на эксплуатации боевой техники. По этим причинам была разработана и в апреле 1943 года принята на вооружение унифицированная (нормализованная) пусковая установка БМ-13Н, при создании которой конструкторы критически проанализировали все детали и узлы в целях повышения технологичности их производства и снижения стоимости, в результате чего все узлы получили самостоятельные индексы и стали универсальными.

БМ-13, созданная в НИИ-3 под руководством А. Г. Костикова, стала одной из первых в мире современных систем залпового огня. Она предназначалась для уничтожения массированными залпами скопления живой силы и техники противника на большой площади.

Уже через восемь дней в Москве была сформирована первая отдельная экспериментальная батарея реактивной артиллерии под командованием капитана И. А. Флёрова, которая 14 июля 1941 г. в районе железнодорожного узла Орша и на переправе через р. Оршицу впервые выпустила залпы по врагу. В журнале боевых действий батареи записано:

«14. 7. 1941 г. 15 часов 15 минут. Нанесли удар по фашистским эшелонам на железнодорожном узле Орша. Результаты отличные. Сплошное море огня».

«14. 7. 1941 г. 16 часов 45 минут. Залп по переправе фашистских войск через Оршицу. Большие потери врага в живой силе и боевой технике, паника. Все гитлеровцы, уцелевшие на восточном берегу, взяты нашими подразделениям в плен...». Этот первый удар был настолько эффективным и сокрушительным, что гитлеровцы, по докладам маршала Тимошенко Сталину, «... целый день вывозили раненых и убитых, остановив наступление на сутки».

В августе 1941 года Ставка Главного Командования приняла решение о сформировании восьми полков реактивной артиллерии, вооружённых боевыми установками БМ-8 и БМ-13. Реактивная артиллерия использовалась массированно на важнейших направлениях советско-германского фронта и оказывала значительное влияние на ход боевых действий. По заявкам армии в годы войны были созданы различные варианты реактивных снарядов и пусковых установок (БМ13-СН, БМ8-48, БМ31-12 и др.).

В июле 1941 — декабре 1944 гг. советская промышленность изготовила свыше 10 тыс. боевых машин «Катюша» и свыше 12 млн. реактивных снарядов к ним.

В августе 1941 года установка БМ-13 получила народное прозвище «Катюша». Наиболее правдоподобны три версии происхождения такого названия:

1. Первые установки производились на воронежском заводе им. Коминтерна и московском «Компрессор» – начальная буква навеяла лирический образ.

2. Боевую машину одушевили по любимой многими песне Блантера.

3. Неизвестный солдат написал на установке имя любимой девушки. Как бы то ни было, Катюша и оружие Победы стали неразделимы.