Χτύπημα της Κυριακάτικη Αργίας

ΧΤΥΠΗΜΑ ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗΣ ΑΡΓΙΑΣ - ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΜΟΥ ΧΡΟΝΟΥ 

Συνεχής ενίσχυση του αντεργατικού οπλοστασίου και στη «μεταμνημονιακή περίοδο»

 

Η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), με την οποία έκρινε συνταγματικό τον νόμο 4472/2017 της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ για την «απελευθέρωση» της λειτουργίας των εμπορικών
καταστημάτων τις Κυριακές από το Μάη μέχρι και τον Οκτώβρη σε μια σειρά περιοχές, υπό το μανδύα της τουριστικής κίνησης, επιβεβαιώνει πως το αντεργατικό οπλοστάσιο όχι μόνο παραμένει άθικτο και στη «μεταμνημονιακή περίοδο», αλλά ενισχύεται συνεχώς από τις κυβερνήσεις του κεφαλαίου και τη νομολογία των αστικών δικαστηρίων.
Σε πλήρη αντίθεση με τους κάλπικους ισχυρισμούς της κυβέρνησης περί «ενίσχυσης της θέσης των εργαζομένων», η εργασιακή ζούγκλα εξαπλώνεται συνεχώς, εισχωρεί σε κάθε πτυχή της ζωής του εργαζόμενου, ακριβώς γιατί αυτό επιβάλλουν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου.
Ακριβώς γι' αυτά τα συμφέροντα, πάνω στις ανατροπές της περιόδου 2010 - 2014 σε βάρος της εργατικής τάξης ο ΣΥΡΙΖΑ στα τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησής του πρόσθεσε νέα αντεργατικά νομοθετήματα, ισχυροποίησε ακόμα περισσότερο το οπλοστάσιο των μονοπωλίων σε βάρος των εργαζομένων.
Ενα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ενεργοποίηση του μνημονιακού νόμου Βρούτση - Αχτσιόγλου, που με το «τυράκι» μιας αύξησης λίγων δεκάδων ευρώ αλυσοδένει μόνιμα τον κατώτατο μισθό, να καθορίζεται με Υπουργική Απόφαση και με κριτήριο την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα, δηλαδή με βάση τις ανάγκες και τους στόχους του κεφαλαίου.
Αντίστοιχη εμβληματική αντεργατική νομοθεσία της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ είναι και ο νόμος 4472/2017 για το παραπέρα χτύπημα της κυριακάτικης αργίας, τον οποίο ήρθε να «νομιμοποιήσει» και η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ.
Το χτύπημα αυτό έρχεται να «κουμπώσει» με όλο το αντεργατικό οπλοστάσιο που διατήρησε σε πλήρη ισχύ η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για το «ξεχείλωμα» του ωραρίου των εργαζομένων, το χτύπημα του σταθερού εργάσιμου χρόνου, όπως είναι η αντιδραστική νομοθεσία για τη «διευθέτηση του χρόνου εργασίας», μέσω της οποίας καταργείται το πραγματικό 8ωρο και επιτυγχάνεται για το κεφάλαιο η μη πληρωμή της επιπλέον ημερήσιας εργασίας των μισθωτών. Τα παραπάνω, μαζί με το πλαίσιο μέσα στο οποίο θεριεύουν η μερική απασχόληση, η εκ περιτροπής εργασία, οι Συμβάσεις με ημερομηνία λήξης κ.ο.κ., λύνουν στο κεφάλαιο τα χέρια για να χρησιμοποιεί τους εργαζόμενους όποτε, όπως και για όσο θέλει με βάση τα συμφέροντά του...

Δουλειά - λάστιχο με τη «διευθέτηση» του χρόνου εργασίας

Αναλυτικότερα, με τον νόμο 3986/2011, που ορίζει τους τρόπους «διευθέτησης» του χρόνου εργασίας, δίνεται η δυνατότητα στον εργοδότη να μην καταβάλλει κανένα τίμημα για την επιπλέον εργασία στην οποία υποχρεώνει τον εργαζόμενο. Συγκεκριμένα, όπως προβλέπει ο νόμος, οι επιπλέον ώρες εργασίας δεν πληρώνονται ως υπερωρία, αλλά η αμοιβή τους «είναι ίση με την αμοιβή για εργασία σαράντα (40) ωρών εβδομαδιαίως (...)».
Με το άρθρο 42 ο νόμος 3986/2011 δίνει στον εργοδότη τρεις δυνατότητες «διευθέτησης» του χρόνου εργασίας:
-- Στην πρώτη περίπτωση,«σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως σαράντα (40) ωρών εβδομαδιαίως, επιτρέπεται για μία χρονική περίοδο (περίοδος αυξημένης απασχόλησης) ο εργαζόμενος να απασχολείται δύο (2) ώρες την ημέρα επιπλέον των οκτώ (8) ωρών, υπό την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον των σαράντα (40) (ή του μικρότερου συμβατικού ωραρίου) ώρες εργασίας την εβδομάδα αφαιρούνται από τις ώρες εργασίας μιας άλλης χρονικής περιόδου (περίοδος μειωμένης απασχόλησης). Αντί της παραπάνω μειώσεως των ωρών εργασίας, επιτρέπεται να χορηγείται στον εργαζόμενο ανάλογη ημερήσια ανάπαυση (ρεπό) ή συνδυασμός μειωμένων ωρών εργασίας και ημερών αναπαύσεως. Το χρονικό διάστημα των περιόδων αυξημένης και μειωμένης απασχόλησης δεν υπερβαίνει συνολικά τους έξι (6) μήνες σε διάστημα δώδεκα (12) μηνών (περίοδος αναφοράς)».
-- Στη δεύτερη περίπτωση, ο εργοδότης μπορεί να εφαρμόζει τη «διευθέτηση» και πέραν των τριών μηνών, αφού ο νόμος τού επιτρέπει να κατανείμει όπως αυτός θέλει «διακόσιες πενήντα έξι (256) ώρες εργασίας από το συνολικό χρόνο απασχόλησης εντός ενός (1) ημερολογιακού έτους» σε ένα διάστημα 32 βδομάδων ή λίγο παραπάνω από 7 μήνες!
-- Η τρίτη περίπτωση διατυπώνεται με επαρκή... ασάφεια ώστε να δίνονται ακόμα μεγαλύτερες δυνατότητες στον εργοδότη. Η περίπτωση αυτή ορίζει ότι «με επιχειρησιακές και κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας μπορεί να καθορίζεται άλλο σύστημα διευθέτησης χρόνου εργασίας, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κλάδου ή της επιχείρησης».

Μπαράζ αντεργατικών νομοθετημάτων για τον εργάσιμο χρόνο

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν περιορίστηκε βέβαια μόνο στην πλήρη εφαρμογή των αντεργατικών νομοθετημάτων των προηγούμενων κυβερνήσεων: Ετσι, στο συγκεκριμένο πεδίο, το 2017 με τον νόμο 4498 εναρμόνισε το ελληνικό Δίκαιο με την ευρωενωσιακή Οδηγία 2003/88/ΕΚ «σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας», για την οργάνωση του χρόνου εργασίας των νοσοκομειακών γιατρών.
Με το νόμο αυτό καθιερώνεται «κατά κανόνα ως βάση για την οργάνωση του χρόνου εργασίας, η μέχρι δώδεκα (12) ώρες συνεχής εργασία με παρουσία στο χώρο εργασίας». Παραπέρα, ξεχειλώνει ακόμα και αυτό το 12ωρο εργασίας, το οποίο μπορεί να γίνει 24ωρο! Ετσι, ενώ ορίζει ότι «η ημερήσια ανάπαυση των ιατρών είναι υποχρεωτική και διάρκειας δώδεκα (12) συνεχόμενων ωρών ανά εικοσιτετράωρο», λίγο πιο κάτω προσθέτει: «Επιτρέπεται παρέκκλιση (...) για λόγους λειτουργίας της υπηρεσίας (...) Αν μειώνεται ή χάνεται ο χρόνος ημερήσιας ανάπαυσης, παρέχεται αμέσως μετά περίοδος αντισταθμιστικής ανάπαυσης έως δώδεκα (12) ώρες»!
Ενας άλλος τρόπος για την επίτευξη του 60ωρου είναι η συνδυασμένη εφαρμογή των όσων προβλέπουν οι νόμοι για την υπερεργασία και την υπερωρία. Στο πλαίσιο αυτό, ένας εργαζόμενος με 6 μέρες απασχόληση τη βδομάδα και συμβατικό ωράριο 40 ωρών μπορεί να φτάσει να δουλέψει μέχρι και 60 ώρες τη βδομάδα. Ο νόμος επιτρέπει στον εργοδότη να υποχρεώσει τον εργαζόμενο να δουλέψει ως υπερεργασία επιπλέον 8 ώρες του 40ωρου, σύνολο 48 ώρες. Ακόμα, ο εργοδότης μπορεί να του επιβάλει 2 ώρες τη μέρα υπερωρία (4093/2012), δηλαδή 12 ώρες τη βδομάδα. Σύνολο 60 ώρες τη βδομάδα.
Και μιας και η υπερεργασία και η υπερωρία αμείβονται - ακόμα - με προσαυξήσεις, οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου έχουν φροντίσει να μειώνουν τις σχετικές αποζημιώσεις με αλλεπάλληλους νόμους, ώστε να γίνονται όλο και πιο φθηνές.
Ετσι, ενώ με το νόμο 2874/2000 η υπερεργασία αμειβόταν με προσαύξηση 50%, με το νόμο 3863/2010 αμείβεται με προσαύξηση 20%. Για τις μέχρι 120 υπερωρίες το χρόνο προβλεπόταν προσαύξηση 50% και τώρα 40%. Για πάνω από 120 υπερωρίες προσαύξηση 75% και τώρα 60%. Μεγάλη μείωση σημειώθηκε και στις παράνομες υπερωρίες: Η προσαύξηση για αυτές ήταν 250% και τώρα είναι μόλις 80%, πάντα αν και εφόσον διαπιστωθεί ότι γίνονται από τους ανύπαρκτους ελέγχους των αρμόδιων υπηρεσιών του αστικού κράτους...

Απόλυτη προσαρμογή του ωραρίου στις εκάστοτε ανάγκες του κεφαλαίου

Πάνω σε αυτές τις άθλιες Οδηγίες της ΕΕ (το «κοινωνικό κεκτημένο» της οποίας δεν περνά μέρα που να μην εκθειάζει ο ΣΥΡΙΖΑ), όπως η 2003/88, πάτησε το 2017 το Δικαστήριο της ΕΕ και εξέδωσε απόφαση που επιτρέπει τη συνεχόμενη εργασία ακόμα και για 12 μέρες χωρίς ανάπαυση για τους εργαζόμενους που δουλεύουν 6 μέρες τη βδομάδα ή για 10 μέρες χωρίς ανάπαυση για τους εργαζόμενους που δουλεύουν 5 μέρες τη βδομάδα. Οπως ήταν και ο χαρακτηριστικός τίτλος του σχετικού δελτίου Τύπου του Δικαστηρίου της ΕΕ για τη συγκεκριμένη απόφαση: «Η εβδομαδιαία ανάπαυση εργαζομένων δεν πρέπει να χορηγείται υποχρεωτικά την ημέρα που έπεται έξι συνεχόμενων ημερών εργασίας»!
Ολο αυτό το πλέγμα των αντεργατικών νόμων δίνει επιπλέον τη δυνατότητα στους εργοδότες, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον πολυπληθή κλάδο του Εμπορίου, να υποχρεώνουν χιλιάδες εργαζόμενους, κυρίως νέους και γυναίκες, να δουλεύουν στην πραγματικότητα ως ωρομίσθιοι, με συμβάσεις που επιβάλλουν ένα είδος «διευθέτησης» του εργάσιμου χρόνου, μοιράζοντας τις εβδομαδιαίες ώρες δουλειάς, έως 40 συνολικά, ανάλογα με την εμπορική κίνηση και τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Ετσι, το ωράριό τους είναι διαφορετικής διάρκειας κάθε μέρα, ενώ τη μια βδομάδα μπορεί να δουλεύουν 40 ώρες και μια άλλη μόλις 20 ή 16 ώρες.
Αντίστοιχα, το «σπαστό» ωράριο που έχουν τη δυνατότητα να επιβάλλουν οι εργοδότες, με βάση τους αντεργατικούς νόμους, υποχρεώνει τους εργαζόμενους να δουλέψουν ένα μέρος του ωραρίου, να διακόψουν για τρεις τουλάχιστον ώρες και να επιστρέψουν στο πόστο τους για να ολοκληρώσουν το ωράριό τους. Σε πολλές περιπτώσεις το «σπαστό» ωράριο σημαίνει δουλειά από το άνοιγμα μέχρι το κλείσιμο του καταστήματος, με ένα τρίωρο διάλειμμα το οποίο οι εμποροϋπάλληλοι περνούν στο χώρο δουλειάς ή γύρω από αυτόν, καθώς οι εργαζόμενοι στις μεγάλες εμπορικές αλυσίδες και στα εμπορικά κέντρα δουλεύουν συνήθως μακριά από τον τόπο κατοικίας τους. Ολος αυτός ο χρόνος δεν στοιχίζει τίποτα στις επιχειρήσεις και πουθενά δεν καταγράφεται, παρότι για τον εργαζόμενο είναι χρόνος που συνδέεται απόλυτα με την εργασία του.
Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα «αξιοποίησης» όλου αυτού του αντεργατικού πλαισίου από τη μεγαλοεργοδοσία αποτελούν τα όσα καταγγέλλει ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας για την αλυσίδα «Jumbo», η οποία επιχειρεί την τροποποίηση των ατομικών συμβάσεων των εργαζομένων. Οπως αναφέρει το σωματείο, η εργοδοσία, αξιοποιώντας «έμμεσες και άμεσες πιέσεις», απαιτεί την υπογραφή των εργαζομένων σε μία τροποποιητική Σύμβαση Εργασίας, με την οποία προβλέπεται η δυνατότητα να μετατρέπεται η εβδομαδιαία εργασία από πενθήμερη σε εξαήμερη ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης. Επιπλέον, το σωματείο καταγγέλλει πως το ημερήσιο ωράριο μετατρέπεται «από συνεχές σε διακεκομμένο, πάντα σύμφωνα με τις ανάγκες της εταιρείας».
Ολο αυτό το αντεργατικό πλέγμα, που «ζει και βασιλεύει» και ενισχύεται συνεχώς, ξεσκεπάζει την απάτη περί «τέλους των μνημονίων». Δεν χωράει λοιπόν για τους εργαζόμενους κανένας εφησυχασμός, καμιά αυταπάτη περί «νέας εποχής για τα εργατικά δικαιώματα». Απάντηση στην εργασιακή ζούγκλα που επιβάλλουν το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις του δίνει μόνο η ενίσχυση της πάλης των εργαζομένων για την ανατροπή της, για την ανάκτηση των τεράστιων απωλειών τους, για τις σύγχρονες ανάγκες τους.

 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΑΥΤΟΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ