Νέες τουρκικές προκλήσεις και αμερικανικό «ενδιαφέρον»

Στις αρχές της βδομάδας που πέρασε ήταν η σειρά του υπουργού Ενέργειας της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ, να ξεκαθαρίσει ότι το τουρκικό κεφάλαιο θα εντείνει αμείωτα και τα παζάρια και την επιθετικότητά του σε όλη τη γύρω περιφέρεια, υπερασπιζόμενο τα δικά του γεωπολιτικά συμφέροντα σε μια περίοδο γοργών και σοβαρών αναδιατάξεων: 
«Εκείνοι που κάνουν βρώμικους λογαριασμούς στη Μεσόγειο... ας εγκαταλείψουν αυτές τις τρέλες» δήλωσε ο Φατίχ Ντονμέζ, προσθέτοντας ότι η Τουρκία «δεν θα καθίσει στις κερκίδες να παρακολουθεί με δεμένα τα χέρια» τις εξελίξεις και αναγγέλλοντας ότι σύντομα, εκτός από το γεωτρύπανο «Φατίχ», θα ξεκινήσει γεωτρήσεις και το «Γιαβούζ». Μάλιστα, για να περιγράψει την αποφασιστικότητα των Τούρκων να αντισταθούν σε κολιγιές που τους αγνοούν, ο Ντονμέζ θύμισε ότι και «χτες» η Τουρκία «δεν έμεινε θεατής στη συντριβή των Τουρκοκυπρίων».

Στο μεταξύ, τουρκικά δημοσιεύματα επαναφέρουν σχεδόν καθημερινά τη σημασία που έχουν η Νοτιοανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή συνδυασμένα για τους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων (ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας), καλώντας την τουρκική κυβέρνηση και την αστική τάξη να προχωρήσουν χωρίς καμία καθυστέρηση σε μέτρα όπως: Αμεση ανακήρυξη της ΑΟΖ της στη Μεσόγειο και απόκτηση ναυτικής βάσης στην Κύπρο. Στην ίδια συζήτηση «μπλέκονται» ακόμα και επενδυτικές παροτρύνσεις για τη δημιουργία ναυπηγείων στην περιοχή Ισκεντερούν (που βρίσκεται απέναντι από την Κύπρο και η οποία μάλιστα περιλαμβάνεται σε σχέδια διάνοιξης νέων ενεργειακών διαδρόμων, μαζί με την Κύπρο και το Σουέζ), αλλά και πιο καθαρά γεωπολιτικές συστάσεις, όπως η συνεργασία με τη Συρία, αλλά και με Ρωσία, Κίνα εναντίον της πολιτικής των ΗΠΑ και της ΕΕ στην περιοχή.

Μάλιστα, διαστάσεις φαίνεται να παίρνει η συζήτηση ειδικά για την ανακήρυξη τουρκικής ΑΟΖ,μαζί με μια πιο «προσεκτική» επαναξιολόγηση των συμμαχιών της Αγκυρας στην περιοχή. Μεσοβδόμαδα η «Χουριέτ» παρέθετε αποσπάσματα παρέμβασης του υποναύαρχου Τσιχάτ Γιαϊτσί, που υποστήριζε ότι η γεωγραφική θέση της Τουρκίας «της δίνει το δικαίωμα να χαράξει διαγώνιες γραμμές για να καθορίσει τις θαλάσσιες ζώνες της και να υπογράψει συμφωνίες οριοθέτησης (ΑΟΖ) με Λιβύη, Ισραήλ και Λίβανο». Επανέρχονται δηλαδή συστηματικά οι τουρκικοί σχεδιασμοί που εξαφανίζουν την ελληνική υφαλοκρηπίδα στο Καστελόριζο, ενώ δεν περνούν απαρατήρητες οι συχνές - πυκνές εκτιμήσεις για την ανάγκη η Αγκυρα να μελετήσει πάλι τα περιθώρια αναθέρμανσης των σχέσεών της ειδικά με το Τελ Αβίβ (μεταξύ άλλων ο Γιαϊτσί αναφέρθηκε και στα οφέλη που η ανακήρυξη τουρκικής ΑΟΖ θα είχε για το Ισραήλ, «στενεύοντας την ΑΟΖ της "ελληνικής Κύπρου"».

Οι ΗΠΑ δεν χάνουν χρόνο

Φυσικά, οι σχεδιασμοί και οι προκλήσεις της Τουρκίας εκδηλώνονται με φόντο τους ευρύτερους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς στη γειτονιά μας, που οι ΗΠΑ ξεκαθαρίζουν ότι έχει κρίσιμη σημασία για την «αντιμετώπιση» της Ρωσίας και όχι μόνο.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η Ουάσιγκτον επιταχύνει «πρακτικά βήματα» για την αναβάθμιση της συνεργασίας της με Ελλάδα και Κύπρο, αναγνωρίζοντάς τες (μαζί με το Ισραήλ) ως πολύ σημαντικούς συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, αλλά και αναγνωρίζοντας σταθερά τη σημασία η Τουρκία να παραμείνει στο «δυτικό στρατόπεδο».

Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση της αξιωματούχου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία, Γιούρι Κιμ, που μίλησε στο 35o Συνέδριο της Παγκόσμιας Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα (ΠΣΕΚΑ). Εξηγώντας την κατεύθυνση ενίσχυσης της «στρατηγικής συνεργασίας» με Ελλάδα και Κύπρο που επιδιώκουν οι ΗΠΑ, ξεχώρισε την ανάγκη οι τρεις πλευρές να εργαστούν για την υλοποίηση όλων των «πρακτικών πτυχών» της συνεργασίας τους, μνημονεύοντας συγκεκριμένα τον «Στρατηγικό Διάλογο» Ελλάδας - ΗΠΑ και τη «Δήλωση Προθέσεων» που οι ΗΠΑ υπέγραψαν με την Κύπρο, χαράσσοντας τους επόμενους σταθμούς στην περαιτέρω σύσφιξη της ενεργειακής και στρατιωτικής συνεργασίας των Αμερικανών με τις δύο χώρες. Μάλιστα, «ζεσταίνοντας την πλάτη» των Τούρκων σε μια περίοδο που εντείνουν τις προκλήσεις στην περιοχή, η Κιμ σημείωσε ότι η Ουάσιγκτον έχει δύο βασικούς ΝΑΤΟικούς συμμάχους στην Ανατολική Μεσόγειο και φυσικά επενδύει και σε κάθε αποκλιμάκωση της(μεταξύ τους) έντασης. «Ευελπιστούμε θερμά και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να εξασφαλίσουμε πως οι ΝΑΤΟικοί μας σύμμαχοι δεν θα έρθουν σε σύγκρουση. Αυτό δεν ωφελεί κανέναν... Είναι αναγκαίο να χρησιμοποιήσουμε ιδιαίτερα μέτρα για να αποφύγουμε μια τέτοιου είδους σύγκρουση».

Την Πέμπτη, ήταν η σειρά της πρέσβειρας των ΗΠΑ στη Λευκωσία, Τζούντιθ Γκάρμπερ, να κάνει αντίστοιχες επισημάνσεις και όσον αφορά την Κύπρο. Ετσι, επανέλαβε μεν τα περί ...αναγνώρισης του δικαιώματος της Κύπρου να αναπτύξει τους πόρους στην ΑΟΖ της, αλλά και επισήμανε με έμφαση ότι οι πόροι «θα πρέπει να μοιραστούν ακριβοδίκαια μεταξύ των δύο κοινοτήτων του νησιού», στο πλαίσιο «μιας συνολικής διευθέτησης του Κυπριακού», μην παραλείποντας να θυμίσει πάλι την αξία που έχουν οι υδρογονάνθρακες της Κύπρου και της περιοχής όλης για τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης (βλ. απεξάρτηση από ρωσικό αέριο).

Αλλωστε, όλα τα παραπάνω συζητήθηκαν και στις νέες επαφές που είχε στη Λευκωσία ο βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάθιου Πάλμερ, που συζήτησε και τις «διάφορες πτυχές για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων» στο Κυπριακό, όπως και την άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο και τη στρατιωτική συνεργασία.

Η σχέση όμως παραμένει «στρατηγική»

Στο ίδιο πλαίσιο ξετυλίγονται πολλά παράλληλα παζάρια ΗΠΑ - Τουρκίας, με δεδομένο και το ότι η δεύτερη έχει ρόλο σε πολλά ανοιχτά «μέτωπα».

Σχεδόν καθημερινά επανέρχονται προειδοποιήσεις Αμερικανών αξιωματούχων για τον κίνδυνο να πληγούν ανεπανόρθωτα οι σχέσεις Ουάσιγκτον - Αγκυρας, εξαιτίας και της συμφωνίας αγοράς των ρωσικών «S-400».

Ενδεικτική είναι η τοποθέτηση του βοηθού υφυπουργού Αμυνας των ΗΠΑ, Αντριου Γουίντερνιτζ, σε εκδήλωση του Foreign Policy, που περιέγραψε ως «απαράδεκτους» τους κινδύνους που προκαλεί για ΗΠΑ - ΝΑΤΟ η τουρκική αγορά των «S-400». Την ίδια στιγμή, ωστόσο, πρόσθεσε ότι η Ουάσιγκτον «προσβλέπει σε μία μακρόχρονη διμερή σχέση με την Τουρκία... Η σχέση μας έχει πολλά επίπεδα και αυτή η στρατηγική εταιρική σχέση που έχουμε θα διατηρηθεί και ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να συζητήσουμε και αυτό το θέμα μαζί τους (σ.σ. για τους "S400")».