Επίκαιρα πάντα τα βασικά συμπεράσματα αυτού του αγώνα

 ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 1944

Η πάλη του ΚΚΕ κατά τη δεκαετία 1940 - 1949, οπότε πραγματοποιήθηκαν οι τρεις μεγάλες ανατάσεις του λαϊκού κινήματος, συνιστά τη μεγαλύτερη προσφορά του Κόμματός μας στην εργατική τάξη και στα φτωχά λαϊκά στρώματα, καθώς και τη μεγαλύτερη συμβολή του στη δράση του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος στον 20ό αιώνα.

Ο Δεκέμβρης του 1944 αποτέλεσε μια κρίσιμη ταξική σύγκρουση. Η αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας, που εξ αντικειμένου διαπερνούσε την

ελληνική κοινωνία και τα προηγούμενα χρόνια, το Δεκέμβρη αναδείχθηκε με μεγαλύτερη οξύτητα, καθώς είχε φύγει από τη μέση ο παράγοντας της ξένης κατοχής.

Ο Δεκέμβρης ήταν το προοίμιο της τρίχρονης εποποιίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).

Η λαϊκή ένοπλη πάλη το Δεκέμβρη υπήρξε φαινόμενο μοναδικό σε όλη την καπιταλιστική Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως μοναδικός υπήρξε και ο αγώνας του ΔΣΕ.

Η σύγκρουση του Δεκέμβρη πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες διαφορετικές από εκείνες της τριπλής φασιστικής Κατοχής, σε μια φάση που ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν είχε ακόμα τελειώσει, αν και η έκβασή του είχε κριθεί. Η γερμανική ιμπεριαλιστική μηχανή και τα συμμαχικά της κράτη βρίσκονταν σε απόλυτη υποχώρηση, ενώ ο Κόκκινος Στρατός προέλαυνε ακάθεκτος, έχοντας ήδη παίξει καθοριστικό ρόλο στη συντριβή του φασισμού στην ευρωπαϊκή σκηνή του πιο αιματηρού πολέμου που γνώρισε η ανθρωπότητα.

***

Στις μάχες των 33 ημερών, πρωταρχικά αναδείχθηκαν η μαζική λαϊκή οργάνωση και αυτενέργεια, η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη και η πολιτική επαγρύπνηση, μαζί με την αυτοθυσία, σε έναν αγώνα που δόθηκε με πρωταγωνιστή την εργατική τάξη και το Κόμμα της, το ΚΚΕ.

Στην μπροσούρα «Οι Ανατολικές Συνοικίες το Δεκέμβρη του 1944», ανάμεσα σε πλήθος περιστατικών μαζικού ηρωισμού διαβάζουμε και το εξής:

«Πίσω από κάθε μαχητή παραμόνευε και ένας άμαχος για να πάρει τη θέση του. Το Σύνταγμα των Ανατολικών Συνοικιών, που είχε τις πρώτες μέρες του Δεκέμβρη 1.300 μαχητές, είχε απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες οκτακόσιους! Και στην τελευταία μέρα του Δεκέμβρη βρέθηκε με δύναμη 1.800! Εκείνο που δημιουργούσε έναν τεχνικό διαχωρισμό ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και το λαό ήταν η έλλειψη όπλων. Αν υπήρχαν όσα όπλα ζητούσε ο λαός, τότε το ΙΙ Σύνταγμα θα μεταβαλλότανε σε Στρατιά!».

***

Η ιδεολογικοπολιτική διαπάλη για τον ηρωικό ένοπλο αγώνα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ το Δεκέμβρη του 1944, εναντίον του βρετανικού στρατού στην Ελλάδα και των εγχώριων συμμάχων του, υπήρξε σκληρή και συνεχίζεται αμείωτη, παρά το γεγονός ότι μας χωρίζουν 75 χρόνια από εκείνα τα γεγονότα. Ανάλογα δε με την κάθε φορά πολιτική συγκυρία, η διαπάλη αποκτά πιο οξυμένο χαρακτήρα. Δείχνει και αυτό με τον δικό του τρόπο πόσο επίκαιρα είναι μια σειρά από βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από εκείνο τον μεγάλο λαϊκό αγώνα.

Μπορούσαν, άραγε, το ΕΑΜ και το ΚΚΕ να καταλάβουν την εξουσία τις μέρες της Απελευθέρωσης της Αθήνας (12 Οκτώβρη 1944);

Παρότι η Ιστορία δεν γράφεται με υποθετικά σχήματα, η κατάκτηση της εργατικής εξουσίας προϋπέθετε διαχωρισμό των ΕΑΜικών δυνάμεων από τους πολιτικούς και στρατιωτικούς στόχους των «συμμάχων» και της κυβέρνησης Παπανδρέου, γεγονός που θα όξυνε πολύ περισσότερο την ταξική πάλη. Προϋπέθετε ακόμα αναδιάταξη των συμμαχιών μέσα στο ΕΑΜ - ΕΛΑΣ σε βάση επαναστατική, και μετατροπή των φύτρων εξουσίας (λαϊκός στρατός, λαϊκή Δικαιοσύνη) σε όργανα της επαναστατικής δράσης. Επρεπε επίσης να προετοιμαστούν το Κόμμα και ισχυρές λαϊκές δυνάμεις για την εφαρμογή σχεδίου κατάληψης της Αθήνας μετά την αποχώρηση των Γερμανών, σε συνδυασμό με αντίστοιχη δράση και συγκέντρωση δυνάμεων για την κατάληψη και άλλων βασικών κέντρων της χώρας, ιδιαίτερα της Θεσσαλονίκης.

Το Κόμμα μας ήταν ιδεολογικά - πολιτικά ανέτοιμο για να διαμορφώσει τέτοιες εξελίξεις. Το στάδιο της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, που είχε χαράξει η 6η Ολομέλεια της ΚΕ το Γενάρη του 1934 (και το οποίο επικύρωσε λίγο αργότερα το 5ο Συνέδριο του ΚΚΕ), αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία προσαρμόστηκαν η στρατηγική του «αντιφασιστικού μετώπου», την οποία υιοθέτησε το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ (Δεκέμβρης 1935) σύμφωνα με τις αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Ιούλης - Αύγουστος 1935), και η πολιτική της λεγόμενης «δημοκρατικής εξέλιξης».

Η στρατηγική των «αντιφασιστικών μετώπων» στηριζόταν στην ανάλυση ότι «...οι εργαζόμενες μάζες σε μια σειρά καπιταλιστικές χώρες είναι υποχρεωμένες σήμερα να διαλέξουν συγκεκριμένα όχι ανάμεσα στη δικτατορία του προλεταριάτου και στην αστική δημοκρατία, αλλά ανάμεσα στην αστική δημοκρατία και το φασισμό».

Στο 7ο Συνέδριο τέθηκαν επίσης οι βάσεις για την αυτοδιάλυση της ΚΔ, που τελικά πραγματοποιήθηκε στις 15/5/1943. Με αυτήν την απόφαση η ΚΔ παραμέριζε το χαρακτήρα της διάσπασης της Β' Διεθνούς και μάλιστα το βασικό πρόβλημα που αποτέλεσε τον συγκεκριμένο παράγοντα της προδοσίας της: Τη στάση των εργατικών κομμάτων απέναντι στον Α' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο και τη στρατηγική σύνδεσής του με τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Με αυτά τα δεδομένα γίνεται καθαρό πως η ΕΑΜική πάλη το Δεκέμβρη του 1944 πρέπει να συνεξετάζεται στο γενικότερο πλαίσιο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε συνάρτηση με τη στρατηγική του ΚΚΕ ως αναπόσπαστου τμήματος του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος.

***

Στις αναλύσεις του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος και του ΚΚ Σοβιετικής Ενωσης, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος χαρακτηριζόταν αρχικά ιμπεριαλιστικός - βλ. π.χ. το 18ο Συνέδριο του ΠΚΚ (μπ.) το 1939 - και στη συνέχεια αντιφασιστικός / εθνικοαπελευθερωτικός / πατριωτικός. Σε αυτήν τη βάση συγκροτήθηκαν και οι αντιφασιστικές συμμαχίες.

Οι αντιφάσεις για το χαρακτήρα του πολέμου είχαν αντανάκλαση και στην πολιτική του ΚΚΕ, τόσο στη διάρκεια της Κατοχής όσο και τις μέρες της Απελευθέρωσης.

Αμέσως μετά το 7ο Συνέδριο της ΚΔ και πριν το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ, η 4η Ολομέλεια της ΚΕ (27-28/9/1935) αποφάσισε: «Το ΚΚΕ συνεργάζεται όχι μόνο με τα σοσιαλιστικά και αγροτικά κόμματα (...) αλλά και όλα τα άλλα κόμματα (...) που στέκονται σε μια ελάχιστη δημοκρατική - αντιφασιστική βάση (...) όπως των Φιλελευθέρων». Είχε προηγηθεί η Απόφαση της ΚΕ (Αύγουστος 1935) η οποία έθετε το στόχο για «τον σχηματισμό της αντιφασιστικής - δημοκρατικής κυβέρνησης», με τη συμμετοχή του ΚΚΕ. Η ουσία του 6ου Συνεδρίου, όπως και της 4ης Ολομέλειας, ήταν η εξής μετάβαση: Μέσα από την πάλη κατά του μοναρχοφασισμού, στη δημοκρατική επανάσταση και μετά στο σοσιαλισμό. Το ΚΚΕ αντιμετώπισε και το Δεκέμβρη με βάση την παραπάνω στρατηγική.

***

Το βαθύτερο αντιφατικό γεγονός ήταν ότι το ΚΚΕ, όντας καθοδηγητής της ένοπλης λαϊκής πάλης, συμμετείχε σε μια αστική κυβέρνηση με πολιτικό στόχο την «ομαλή αστική δημοκρατική εξέλιξη» ως μεταβατική στην πάλη για το σοσιαλισμό. Τέτοια εξέλιξη ήταν ανεδαφική. Η ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων, όπως είχε διαμορφωθεί προς το τέλος της Κατοχής, προϋπέθετε ταξική σύγκρουση, αιματηρή τρομοκρατία εκ μέρους της αστικής τάξης, ανεξάρτητα από το πόσο το συνειδητοποιούσε το ίδιο το Κόμμα, ταυτόχρονα με το όργιο της πτωματολογίας και της προβοκάτσιας που οργάνωσαν οι Βρετανοί και οι εγχώριοι κρατικοί μηχανισμοί. Ποια ομαλότητα ήταν δυνατό να έρθει, για παράδειγμα, μετά το δολοφονικό όργιο των οργάνων της αστικής τάξης, των λαομίσητων Ταγμάτων Ασφαλείας, εναντίον χιλιάδων αγωνιστών, ακόμα και ανθρώπων που δεν είχαν ενεργή ανάμειξη στην οργανωμένη πάλη;

Το ΚΚΕ αντιμετώπισε τον ένοπλο αγώνα των 33 ημερών ως μέσο επίτευξης ενός στόχου που δεν έβγαινε από το πλαίσιο της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ομως η ταξική πάλη έχει τους δικούς της αδήριτους νόμους.