Χιλιάδες εργαζόμενοι εκτεθειμένοι σε ακόμα χειρότερους όρους και συνθήκες δουλειάς

Για την κατάσταση στους χώρους δουλειάς σε συνθήκες πανδημίας καθώς και για τον ρόλο των Επιτροπών Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, μιλήσαμε με τον Βασίλη Οψιμο, βιολόγο και επιθεωρητή Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας.

* * *

-- Η κυβέρνηση διατείνεται ότι ο κρατικός μηχανισμός αντέδρασε έγκαιρα και προφύλαξε τον λαό από τα χειρότερα. Ποια είναι η δική σας εμπειρία από τους χώρους δουλειάς, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις συνθήκες Υγείας και Ασφάλειας;

-- Η επιδημία του κορονοϊού και τα μέτρα που παίρνει ο εργαζόμενος κόσμος για την αυτοπροστασία του απέδειξαν όλη τη γύμνια του μηχανισμού του αστικού κράτους.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, η επιδημία αξιοποιείται από την κυβέρνηση ως μια καλή ευκαιρία για να προωθήσει με πιο εντατικό τρόπο τους αντιδραστικούς σχεδιασμούς της για παραπέρα χτύπημα των εργασιακών δικαιωμάτων, για μείωση των μισθών στο όνομα του «να επιζήσουν οι επιχειρήσεις», για σταδιακή κατάργηση των Δώρων και στον ιδιωτικό τομέα, για περιορισμό της συνδικαλιστικής δράσης.

Την ίδια ώρα, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι βρίσκονται ήδη απολυμένοι στις ουρές της ανεργίας, αναγκασμένοι να ζήσουν με το «γενναιόδωρο» 800άρι για τον επόμενο ενάμιση μήνα και με αβεβαιότητα για το τι τους περιμένει όταν ξανανοίξουν οι επιχειρήσεις.

Εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι εξακολουθούν να εργάζονται, δίχως να τηρούνται τα συγκεκριμένα μέτρα προφύλαξης για την πανδημία και δίχως να παίρνονται ειδικά μέτρα προστασίας όσων ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, σε χώρους ήδη επιβαρυμένους με βλαπτικούς παράγοντες (χημικούς, βιολογικούς κ.τ.λ.) που μπορεί, έχοντας αδυνατίσει μακροχρόνια τον οργανισμό, να λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά στον τρόπο επίδρασης του ιού και στην εμφάνιση σοβαρών συμπτωμάτων.

Το παράδειγμα των επαρχιών του Μπέργκαμο και της Μπρέσια στη Βόρεια Ιταλία, δυο περιοχών με μεγάλο όγκο βιομηχανικής δραστηριότητας, είναι αποκαλυπτικό. Κάτω από την πίεση της Confidustria (του ΣΕΒ της Ιταλίας) όλες οι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες έμειναν σε πλήρη λειτουργία για εβδομάδες μετά την εμφάνιση της επιδημίας, με αποτέλεσμα τη ραγδαία εκτίναξη των κρουσμάτων και των θανάτων.

Και στη χώρα μας, το κάλεσμα για αποφυγή του «συνωστισμού» σταματά έξω από τις πύλες των εργοστασίων και των υπηρεσιών. Εκεί που οι επιχειρήσεις δεν συνεχίζουν ακάθεκτες την παραγωγή τους, συχνά και με εντατικοποίηση της εργασίας, οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να πάρουν τις κανονικές τους άδειες ή άδειες άνευ αποδοχών, να υπογράψουν προσωρινή αναστολή των συμβάσεων εργασίας τους και άλλα ευφάνταστα κόλπα των καπιταλιστών.

Το διάστημα αυτό έγινε κραυγαλέο ακόμα ένα ζήτημα που τα ταξικά σωματεία είχαν πάντοτε στην πρώτη γραμμή της πάλης τους: Οι τεράστιες ελλείψεις σε μέτρα Υγείας και Ασφάλειας στους χώρους εργασίας, που οδηγούν σε χιλιάδες εργατικά «ατυχήματα» και επαγγελματικές ασθένειες κάθε χρόνο, και η συστηματική υπονόμευση από όλες τις κυβερνήσεις της Επιθεώρησης Εργασίας, με αποτέλεσμα την αδυναμία ουσιαστικής εφαρμογής της όποιας κολοβής νομοθεσίας.

Σήμερα, η υποστελέχωση της Επιθεώρησης Εργασίας δείχνει τα όριά της: Η εφαρμογή της εκ περιτροπής εργασίας στις υπηρεσίες, έχει ως αποτέλεσμα το κάθε Τμήμα της Επιθεώρησης να λειτουργεί με 1-2 επιθεωρητές σε καθημερινή βάση, έχοντας να καλύψει τεράστιες εκτάσεις με χιλιάδες εργαζόμενους. Γίνεται φανερό ότι ο έλεγχος της παραβίασης των μέτρων ασφάλειας γίνεται πρακτικά αδύνατος και τα εργατικά «ατυχήματα» παραμένουν δίχως επιτόπιο έλεγχο, με αποτέλεσμα τα αίτιά τους πιθανόν να μην μπορέσουν ποτέ να διερευνηθούν.

Και σαν μην έφθαναν όλα αυτά, η κυβέρνηση, υλοποιώντας πάγιο αίτημα των ιδιωτικών εταιρειών στο χώρο της Υγείας και Ασφάλειας (ΕΞΥΠΠ) και του ΣΕΒ, προχώρησε με το άρθρο 13 της ΠΝΠ 20/3/2020 στη διεύρυνση της δυνατότητας άσκησης της ειδικότητας της Ιατρικής της Εργασίας από γιατρούς που δεν έχουν ειδικευτεί σε αυτήν, καταργώντας προηγούμενους περιορισμούς.

Πρακτικά ακυρώνεται έτσι η ειδικότητα της Ιατρικής της Εργασίας. Μια ειδικότητα που, εν μέσω πανδημίας, μπορεί να συμβάλει ακόμα περισσότερο στην πρόληψη και προστασία της υγείας των εργαζομένων, ευπαθών ομάδων ακόμα και των εργαζομένων στον κλάδο της Υγείας, με τη μεθοδολογία εκτίμησης, πρόληψης και αντιμετώπισης βιολογικών παραγόντων επαγγελματικού κινδύνου.

-- Πώς μπορούν να αντιδράσουν τα ταξικά συνδικάτα στη νέα αυτή επίθεση;

-- Το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα σηκώνει και εδώ το γάντι και υπερασπίζει την υγεία και τη ζωή των εργαζομένων, κόντρα στους σχεδιασμούς της αστικής τάξης και την πλήρη ανυποληψία της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας, που διεξάγει «αγώνα» μέσα από τα τηλεπαράθυρα με βιντεοκλήσεις.

Αναφέρουμε ενδεικτικά ορισμένες αξιέπαινες πρωτοβουλίες που θα πρέπει να πολλαπλασιαστούν το επόμενο διάστημα: Τη σύσταση Επιτροπής Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας από το Εργατικό Κέντρο Λαυρίου και Ανατολικής Αττικής, τις καταγγελίες του Συλλόγου Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας για την κατάσταση στις μεγάλες αλυσίδες τροφοδοσίας, τις παρεμβάσεις του Συνδικάτου Επισιτισμού - Τουρισμού Αττικής για την τήρηση στοιχειωδών μέτρων ασφάλειας σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, την καταγγελία για απόκρυψη και μη διερεύνηση εργατικών «ατυχημάτων» από το Συνδικάτο Εργαζομένων ΟΤΑ Μαγνησίας στους χώρους της καθαριότητας, όπου δεν προβλέπονται ούτε υποτυπώδη μέτρα για μολυσματικούς παράγοντες (π.χ. φόρμες μιας χρήσης) και αρκετές άλλες.

Το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα αξιοποιεί κάθε χαραμάδα στην υπάρχουσα νομοθεσία, για να στηρίξει τα συμφέροντα των εργαζομένων και να οξύνει την ταξική πάλη σε κάθε χώρο δουλειάς. Οι Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας, εκεί όπου υπάρχουν, χρειάζεται να πάρουν δραστήριες πρωτοβουλίες, να παλέψουν για την επιβολή των μέτρων ασφάλειας, σε σύγκρουση με τους μηχανισμούς της εργοδοσίας και την υπονομευτική δράση του εργοδοτικού συνδικαλισμού.

Ταυτόχρονα, πρέπει να δημιουργηθούν και νέες Επιτροπές στους χώρους δουλειάς, όχι σαν διακοσμητικά όργανα δήθεν «συνδιαχείρισης» και «κοινωνικής ειρήνης» με την εργοδοσία, αλλά σαν όργανα πάλης στο πλάι των ταξικών συνδικάτων, σαν όργανα καθημερινής, συστηματικής απασχόλησης με κρίσιμα ζητήματα της ζωής των εργαζομένων.

-- Τι εκτιμάτε ότι θα σημάνει η διαβόητη «επιστροφή στην κανονικότητα» για τους εργαζόμενους;

-- Είναι σίγουρο ότι η αστική τάξη και τα κόμματά της θα επιχειρήσουν να μονιμοποιήσουν τα αποτελέσματα των «έκτακτων μέτρων»: Τους χαμηλότερους μισθούς - φιλοδωρήματα, την εκ περιτροπής εργασία, τα αυξημένα ωράρια σε μια σειρά από κλάδους, την μη τήρηση των μέτρων Υγείας και Ασφάλειας, το κουτσούρεμα των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, τους μηχανισμούς ηλεκτρονικής παρακολούθησης και καταστολής.

Θα προσπαθήσουν να μετατρέψουν το «μένουμε σπίτι» σε «μένουμε σκυμμένοι και υπάκουοι». Να συντηρήσουν το παραμύθι περί της αναγκαιότητας μιας «εθνικής προσπάθειας», όπου όλοι «πρέπει» να βάλουν πλάτη, μια που η πανδημία φαίνεται να επιταχύνει την έκρηξη της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, που υπέβοσκε παγκοσμίως όλο το προηγούμενο διάστημα.

Μόνο η μαζική οργάνωση, παρέμβαση και πάλη των λαϊκών στρωμάτων, σε αντιπαράθεση και σύγκρουση με τους μηχανισμούς της εργοδοσίας, του αστικού κράτους και της συνδικαλιστικής μαφίας, που δουλεύουν από κοινού και με τον ίδιο στόχο, μπορεί να βάλουν κάποιο φρένο, να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για την ανατροπή όλου αυτού του σάπιου οικοδομήματος.

Σήμερα η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, πρώτα και κύρια των δεξιοτήτων του εργαζόμενου ανθρώπου, έχει δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για να ικανοποιούνται οι ανάγκες για αποτελεσματική φροντίδα της υγείας, για ασφαλείς συνθήκες εργασίας, για περιορισμό του εργάσιμου χρόνου και πολύπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου. Το εμπόδιο που μπλοκάρει την αξιοποίησή τους σε αυτήν την κατεύθυνση είναι η καπιταλιστική ιδιοκτησία πάνω στους όρους και τα αποτελέσματα της παραγωγής.

Συνέντευξη του  Βασίλη Οψιμο, βιολόγου και επιθεωρητή Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας

Το νομοθετικό πλαίσιο για τις Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας

Σύμφωνα με τον Ν. 3850/2010 (άρθρα 4-7, 42, 46), οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 άτομα έχουν δικαίωμα να συστήνουν Επιτροπή Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, αποτελούμενη από εκλεγμένους αντιπροσώπους τους. Σε μικρότερες επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι επιλέγουν εκπρόσωπό τους για την υγεία και την ασφάλεια της εργασίας.

Τα μέλη της Επιτροπής Υγείας και Ασφάλειας ή ο αντιπρόσωπος προστατεύονται από τις εργοδοτικές παρεμβάσεις στο έργο τους (άρθρο 7, παρ. 9 και άρθρο 46, παρ. 4), όπως ακριβώς και τα μέλη της διοίκησης των συνδικαλιστικών οργάνων (από καταγγελία της σχέσης εργασίας, δυσμενή μεταχείριση κ.τ.λ.). Οι εργοδότες οφείλουν να παρέχουν στα μέλη της επιτροπής ή στον εκπρόσωπο επαρκή απαλλαγή από την εργασία, δίχως απώλεια αποδοχών, για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους (άρθρα 4 και 42).

Η Επιτροπή ή ο εκπρόσωπος των εργαζομένων έχουν τις αρμοδιότητες (άρθρο 5, παρ. 1) να προτείνουν μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και να παρακολουθούν την τήρηση των μέτρων υγείας και ασφάλειας. Πρέπει να ενημερώνονται από τη διοίκηση της επιχείρησης για τα στοιχεία των εργατικών «ατυχημάτων» και των επαγγελματικών ασθενειών και σε περιπτώσεις σοβαρών εργατικών «ατυχημάτων» μπορούν να προτείνουν τα κατάλληλα μέτρα για την αποτροπή επανάληψής τους.

Ενημερώνονται, επίσης, για την εισαγωγή στην επιχείρηση νέων παραγωγικών διαδικασιών, μηχανημάτων, εργαλείων και υλικών ή για τη λειτουργία νέων εγκαταστάσεων, στο μέτρο που επηρεάζουν τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας. Ο εργοδότης ή εκπρόσωπός του οφείλουν να συνεδριάζουν από κοινού με την Επιτροπή ή τον εκπρόσωπο των εργαζομένων τουλάχιστον μια φορά το τρίμηνο για τα παραπάνω θέματα (άρθρο 5, παρ. 2).

Η Επιτροπή ή ο εκπρόσωπος των εργαζομένων έχουν το δικαίωμα να παρίστανται και να διατυπώνουν τις παρατηρήσεις τους κατά τις επισκέψεις και τους ελέγχους της Επιθεώρησης Εργασίας (άρθρο 46, παρ. 6), αλλά και να απευθύνονται οι ίδιοι στην Επιθεώρηση (άρθρο 46, παρ. 5).