Απόσπασμα Σουλίου του ΔΣΕ

Το απόσπασμα Σουλίου του ΔΣΕ, 21/5/1948, (διοικητής Χρόνης Βάης - Αχιλλέας Πετρίτης, πολιτικός επίτροπος Νίκος Φίνογλου - Γερονίκος), που είχε συγκροτηθεί μόλις τον Φλεβάρη στα μετόπισθεν του εχθρού στην πολιορκημένη Μουργκάνα, πετυχαίνει μεγάλη νίκη καταλαμβάνοντας την κωμόπολη της Παραμυθιάς και τα γύρω χωριά.

Οι κυβερνητικές δυνάμεις που κινητοποιήθηκαν για να το παγιδέψουν και να το καταστρέψουν δεν τα κατάφεραν.

Τουναντίον, οι μαχητές του ΔΣΕ πέτυχαν αλλεπάλληλες νίκες το επόμενο διάστημα, στους Μπαουσούς Ιωαννίνων (διαλύοντας μια ίλη ιππικού), στα υψώματα της Λίππας (κατά της διοίκησης της 76 Tαξιαρχίας), από τη Φιλιππιάδα έως τα περίχωρα της Πρέβεζας κ.ά. Ακολούθως, το απόσπασμα Σουλίου του ΔΣΕ μετονομάστηκε τιμητικά σε 159 επίλεκτη ταξιαρχία.

Μαζί με το λαό

Στη Μουργκάνα, ο ΔΣΕ εφάρμοσε με επιτυχία την κατεύθυνση του Αρχηγείου Ηπείρου και οργάνωσε την Επιμελητεία λειτουργώντας μαζί με τους κατοίκους των χωριών, πολλά συνεργεία βοηθητικών υπηρεσιών, όπως άλεσης σιτηρών, παρασκευής ψωμιού, ραφτάδικο, τσαγκαράδικο, κατασκευής πετάλων και καρφιών για τα μεταγωγικά, αργαλειών και πλεκτομηχανών, σιδεράδικο, ξυλουργείο, άλλα εποχικά συνεργεία.

Σε έκθεση του Κυβερνητικού Αντιπροσώπου Ηπείρου της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης με ημερομηνία 7-8-48 και τίτλο «Εκθεση για την κατάσταση και τη δουλειά της Λαϊκής Εξουσίας στην περιοχή Μουργκάνας - Καλαμά, από τα μέσα Απρίλη έως τέλος Ιούνη 1948», αναφέρεται ανάμεσα στα άλλα:

«...Οργανώθηκαν τα Λαϊκά Συμβούλια και οι Λαϊκές Επιτροπές σε 30 χωριά της περιοχής που, ανάμεσα στα άλλα καθήκοντα, φρόντιζαν για την ενίσχυση του ΔΣΕ σε τρόφιμα, με οργανωμένο τρόπο. Στη μάχη της ανοιξιάτικης σποράς... σπάρθηκαν συνολικά 7.630 στρέμματα... για πρώτη φορά σπάρθηκαν σε 4 χωριά 65 στρ. ρύζι. Για να επιτευχθούν τα αποτελέσματα αυτά, χρειάστηκε επίμονη δουλειά των λαϊκών επιτροπών. Σε 2 χωριά διαθέσαμε ζευγάρια. Σε 4 χωριά μοιράσαμε σπόρο καλαμποκιού. Υστερα από επίμονες προσπάθειες των Λαϊκών Επιτροπών, καθαρίστηκαν και λειτούργησαν τα ποτιστικά αυλάκια και εξασφαλίστηκε το πότισμα... Στους πεινασμένους κατοίκους 5 ορεινών χωριών μοιράσαμε τον Απρίλη 7.000 οκ. καλαμπόκι και τον Μάη σε ένα χωριό 300 οκ. αλεύρι που παράχθηκε από τον ΔΣΕ. Η διανομή έγινε ύστερα από μελέτη των αναγκών κάθε οικογένειας σε τρόπο ώστε οι οικογένειες που είχαν μεγαλύτερη ανάγκη ενισχύθηκαν περισσότερο... Για να αναπτυχθεί η μελισσοκομία στην περιοχή ιδρύθηκε μελισσοκομείο του Επαρχιακού Συμβουλίου Φιλιατών από 88 κυψέλες...».

Στο πλαίσιο της διαφώτισης, «...οργανώθηκε κάπως το διάβασμα του Δελτίου Ειδήσεων και άλλου διαφωτιστικού υλικού μέσα στο λαό...», «...σχολεία λειτουργούν σε 3 ελεύθερα χωριά...».

Πολλοί ήταν οι μαχητές και οι μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας που άφησαν την τελευταία τους πνοή στους απότομους βράχους της Μουργκάνας. Πολλοί και εκείνοι που συνέχισαν τον αγώνα στον Γράμμο και αλλού, δίνοντας τη ζωή τους για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Χιλιάδες και οι μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ που μετά το '49 πήραν το δρόμο της προσφυγιάς, βρίσκοντας καταφύγιο στις σοσιαλιστικές χώρες.

Στην πλειοψηφία τους νέα κορίτσια και αγόρια από τα χωριά της Ηπείρου, αλλά και την Κέρκυρα και αλλού. Αλλοι με ρίζες στην ΕΑΜική Αντίσταση, μέλη της ΕΠΟΝ και της ΟΚΝΕ, άλλοι κυνηγημένοι από την ωμή τρομοκρατία που ανέπτυξε το αστικό κράτος μετά την υπογραφή της απαράδεκτης Συμφωνίας της Βάρκιζας. Ολοι τους όμως είχανε τη ζωή πολύ, πάρα πολύ αγαπήσει.