6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ 1941: Σάλπισμα αγώνα

Συνέρχεται, 1/7/1941, η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (1-3/7/1941).

Ήταν μια Ολομέλεια καθοριστικής σημασίας, καθώς συγκλήθηκε λίγες μέρες μετά τη γερμανική εισβολή και έπαιξε πολύ σπουδαίο ρόλο στην ανασυγκρότηση του Κόμματος, το οποίο είχε δεχτεί σκληρά χτυπήματα από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, ενώ έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία του κινήματος της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης.

Η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ τον Ιούλη 1941

Στην απόφαση τονίζεται ότι: «Το βασικό καθήκον των Ελλήνων κομμουνιστών είναι η οργάνωση της πάλης του ελληνικού λαού για την υπεράσπιση της Σοβιετικής Ενωσης και την αποτίναξη του φασιστικού ζυγού. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας - υπογραμμίζεται στην απόφαση - καλεί τον ελληνικό λαό, τα κόμματα και τις οργανώσεις του, σ' ένα εθνικό μέτωπο απελευθέρωσης:
Α) Για το διώξιμο της γερμανοϊταλικής κατοχής από την Ελλάδα.
Β) Για την ανατροπή της κυβέρνησης - οργανέτου τους.
Γ) Για την καθημερινή υποστήριξη και υπεράσπιση της Σοβιετικής Ενωσης.
Δ) Για την υποστήριξη κάθε συνεπούς αντιφασιστικής δύναμης με όλα τα μέσα.
Ε) Για το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης από όλα τα κόμματα, που θα αποκαταστήσει τις δημοκρατικές ελευθερίες του λαού, θα του εξασφαλίσει ψωμί και δουλιά, θα συγκαλέσει συντακτική εθνοσυνέλευση και θα υπερασπίσει την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της Ελλάδας από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική δύναμη».

Αυτή η απόφαση ήταν το θεμέλιο της δημιουργίας του μεγάλου Επους της Αντίστασης αφού όπλισε την εργατική τάξη, το λαό με τη δύναμη της οργάνωσης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Ηταν η βάση για τη δημιουργία αρχικά του Εργατικού ΕΑΜ, στη συνέχεια της μεγάλης συμμαχίας του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου, του ΕΑΜ δηλαδή, του λαϊκού στρατού του ΕΛΑΣ, ένοπλου τμήματος του ΕΑΜ. Με την καθοδήγηση του ΕΑΜ και την ανάπτυξη της ένοπλης πάλης του ΕΛΑΣ δημιουργήθηκαν γρήγορα ελεύθερες περιοχές στην Ελλάδα, οι οποίες εκ των πραγμάτων έπρεπε να διοικηθούν, για να μπορέσουν οι κάτοικοί τους να ζήσουν οργανωμένα, προσφέροντας στον εαυτό τους και στον αγώνα για την Εθνική Απελευθέρωση. Ετσι άρχισαν να δημιουργούνται τα πρώτα όργανα Λαϊκής Αυτοδιοίκησης και Δικαιοσύνης. Ενώ το Μάρτη του 1944 ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΕΑΜ η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), γνωστή και ως Κυβέρνηση του Βουνού, ώσπου απελευθέρωσε την Ελλάδα τον Οκτώβρη του 1944.

Μπορεί βεβαίως η εθνικοαπελευθερωτική πάλη να μην οδήγησε το λαό στην εξουσία, σαν επιστέγασμα αυτού του μεγάλου έπους που έγραψε στην ιστορία. Αυτό είναι καίριο στρατηγικό ζήτημα, το οποίο η πολιτική πρωτοπορία, δηλαδή το Κόμμα της εργατικής τάξης, μπορεί να εξασφαλίσει αν σωστά υπολογίζει τις αντικειμενικές συνθήκες, το συσχετισμό των δυνάμεων, να προβλέπει και να προνοεί τις εξελίξεις, εφαρμόζοντας σωστά τις νομοτέλειες της ταξικής πάλης για το καθοριστικό ζήτημα, και ως προς τους ελιγμούς και συμβιβασμούς, αλλά και ως προς το στρατηγικό σκοπό. Ο οποίος βεβαίως πρέπει να είναι σωστά καθορισμένος. Και δεν ήταν. Στη σύνδεση του ζητήματος της εξουσίας με το ζήτημα της εθνικοαπελευθερωτικής πάλης έγιναν λάθη στρατηγικής. Και έγιναν πριν ακόμη την απελευθέρωση, με την υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, τις Συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας για το μεταπελευθερωτικό καθεστώς της Ελλάδας, το ζήτημα της ενότητας. Γιατί ουσιαστικά οι έχοντες την εξουσία στην Ελλάδα, (ΕΑΜ-ΠΕΕΑ) κατέληξαν να συμφωνήσουν να τη μοιραστούν μετά την απελευθέρωση. 

Μόνο που στο συγκεκριμένο ζήτημα δε χωράει μοιρασιά.

Για παράδειγμα, με τη διοργάνωση του Συνεδρίου του Λιβάνου, οι Αγγλοι και η άρχουσα τάξη της Ελλάδας επιχειρούσαν να προλάβουν τις εξελίξεις στη χώρα, να φρενάρουν, δηλαδή, τη διαγραφόμενη πορεία προς μια μεταπολεμική Ελλάδα του λαού της, να ανοίξουν το δρόμο για την εγκατάσταση της εξουσίας της αστικής τάξης στην Ελλάδα.

Ολ' αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα ο λαός μας την απελευθέρωσή του από τους Γερμανούς κατακτητές (στις 12 Οκτώβρη 1944 απελευθερώθηκε η Αθήνα) να μην προλάβει να τη χαρεί και να τη διατηρήσει για πολύ, αφού το ντόπιο αστικό κατεστημένο, προκειμένου να ξαναοργανώσει το κράτος του και να ξαναεδραιώσει την εξουσία του, ζήτησε τη στρατιωτική συμβολή των Αγγλων ιμπεριαλιστών. Για να οδηγηθεί το λαϊκό κίνημα στην άνιση ηρωική στρατιωτική μάχη του Δεκέμβρη του 1944 και στη συνέχεια μετά απ' αυτήν την προσωρινή ήττα στην απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας και την παράδοση των όπλων από τον ΕΛΑΣ στο ντόπιο καθεστώς και τους Αγγλους ιμπεριαλιστές. Και στη συνέχεια στον εμφύλιο πόλεμο.

Ορισμένες επισημάνσεις

Η ιστορική περίοδος, στην οποία αναφερόμαστε, είχε, από την άποψη των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων, ως ένα βασικό χαρακτηριστικό της την εθνικοαπελευθερωτική πάλη του λαού μας κατά της χιτλεροφασιστικής - ιμπεριαλιστικής κατοχής και υποδούλωσης. Αλλά μόνο μ' αυτό το χαρακτηριστικό δεν αποτυπώνεται ολόκληρη η ιστορική αλήθεια της εξελισσόμενης τότε πραγματικότητας. Γιατί η ταξική πάλη ανάμεσα στην άρχουσα τάξη της Ελλάδας, από τη μια πλευρά, και στην εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα, από την άλλη, διεξαγόταν ακόμη και σ' αυτήν την περίοδο.

Αλλωστε, ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε ως ιμπεριαλιστικός, ανάμεσα σε δύο συνασπισμούς καπιταλιστικών κρατών (Αγγλία, Γαλλία, ΗΠΑ, από τη μια πλευρά και Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, από την άλλη), για το εδαφικό ξαναμοίρασμα σφαιρών επιρροής, αλλά και με έναν κοινό σκοπό. Την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ. Η είσοδος της ΕΣΣΔ, αλλά και η ανάπτυξη των λαϊκοαπελευθερωτικών κινημάτων στις κατεχόμενες χώρες τον έκανε από τη δική τους μεριά απελευθερωτικό - αντιιμπεριαλιστικό.

Το κάλεσμα του αστικού κόσμου στους Αγγλους ιμπεριαλιστές για στρατιωτική δράση στην Ελλάδα ήταν αναγκαίο, γιατί διαφορετικά δεν είχε το συσχετισμό να επιβάλει την κυριαρχία του στο λαό.

Και ερχόταν ως συνέχεια της οικονομικοπολιτικής σύνδεσης του κεφαλαίου στην Ελλάδα με την αστική τάξη της Αγγλίας (ήταν «παραδοσιακοί» σύμμαχοι), μετά την ήττα του αντίπαλου συνασπισμού καπιταλιστικών κρατών στον πόλεμο. Την ανάγκη αυτή επέβαλε το γεγονός ότι στον εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο δεν ηγούνταν η αστική τάξη της Ελλάδας, αλλά η εργατική τάξη με τους συμμάχους της. Και στη μεταπελευθερωτική πορεία της Ελλάδας αυτό το γεγονός έβαζε τη σφραγίδα του. Αποδείχτηκε με τη μετέπειτα πορεία της Ελλάδας και τον εμφύλιο πόλεμο και τον ηρωικό λαϊκοεπαναστατικό αντιιμπεριαλιστικό αγώνα του ΔΣΕ. Ουσιαστικά σ' όλη την πορεία του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα το «ΠΟΙΟΣ - ΠΟΙΟΝ», στο ζήτημα της εξουσίας, απασχολούσε την άρχουσα τάξη και τα πολιτικά της κόμματα, αλλά και την εργατική τάξη. Αλλωστε, η ταξική πάλη στις ταξικές κοινωνίες ποτέ δε σταματά.

Επίσης, ακόμη πριν την απελευθέρωση και έχοντας επίγνωση των συνθηκών που δημιουργούνται παγκόσμια, ιδιαίτερα μετά τη νίκη των Σοβιετικών στο Στάλινγκραντ, που ήταν η αρχή του τέλους του πολέμου, αυτό που απασχολούσε την άρχουσα τάξη της Ελλάδας ήταν το μεταπελευθερωτικό καθεστώς. Γιατί την απασχολούσε; Μα γιατί στην Ελλάδα άρχισε να οργανώνεται μια νέα λαϊκή εξουσία. Το έπος του ΕΑΜ δεν ήταν μόνο η εθνική απελευθέρωση, αλλά και η δημιουργία των φύτρων της λαϊκής εξουσίας στην Ελλάδα. Που μπορεί βεβαίως να μην αγκάλιαζε τα τότε αστικά κέντρα, αλλά στην υπόλοιπη Ελλάδα είχε ήδη τη δική της δράση με τα όργανα λαϊκής αυτοδιοίκησης, τα λαϊκά δικαστήρια, αλλά και την Κυβέρνηση του Βουνού, όπως τη βάφτισε ο λαός την ΠΕΕΑ. Είχε ακόμη το δικό της λαϊκό στρατό τον ΕΛΑΣ και την πλειοψηφία του ελληνικού λαού συσπειρωμένη στο ΕΑΜ.

Επίκαιρα διδάγματα

«Το ΚΚΕ προσπαθεί να συσσωρεύει τη θετική και αρνητική εμπειρία από την 10ετία 1940-1949, στην προκειμένη περίπτωση από τα χρόνια 1941-1944...

Η συνύπαρξη του κοινωνικοταξικού περιεχομένου της λαϊκής πάλης με το εθνικοαπελευθερωτικό, πέραν των άλλων πολιτικών και πολεμικών συγκρούσεων με τις στρατιωτικές οργανώσεις του "δοσιλογισμού", που έτσι κι αλλιώς περιείχαν και το ταξικό στοιχείο, επιβεβαιώνεται και από τις ένοπλες συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τις αντιχιτλερικές και τις αγγλόφιλες οργανώσεις, όπως ο ΕΔΕΣ. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούν και οι συνεχείς προστριβές του ΕΛΑΣ με τους Εγγλέζους, η αμείωτη ιδεολογική και πολιτική πάλη των αστικών ελληνικών κυβερνήσεων της Μέσης Ανατολής κατά της ΠΕΕΑ και του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, καθώς και η αιματηρή καταστολή, από τους Εγγλέζους και την ελληνική κυβέρνηση στο Κάιρο, της ηρωικής "Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης" (ΑΣΟ) τον Απρίλη του 1944.

Οι δυνάμεις που συμμετείχαν στο ΕΑΜ εξέφραζαν διαφορετικά συμφέροντα. Εκτός από το ΚΚΕ, συμμετείχαν και δυνάμεις σοσιαλδημοκρατικές, φιλελεύθερες, γενικά αστικής πολιτικής κατεύθυνσης. Επρεπε να θεωρηθεί βέβαιο ότι δεν ήταν δυνατό η εργατική τάξη να βαδίσει μαζί τους σε όλες τις φάσεις της πάλης, πολύ περισσότερο όσο πλησίαζε το τέλος της Κατοχής.

Ηταν, επίσης, αναγκαίο να μελετηθεί η τακτική του αντίπαλου (Εγγλέζων και των εγχώριων αστικών δυνάμεων) και να προσαρμοστεί ανάλογα η στρατηγική του ΚΚΕ. Εφόσον ο ταξικός αντίπαλος προετοιμαζόταν για την "επόμενη μέρα του πολέμου", για τις μεταπολεμικές πολιτικές εξελίξεις, έπρεπε να κάνει το ίδιο από τη δική του σκοπιά και ο λαϊκός παράγοντας.

Το ΚΚΕ έδωσε στον αγώνα χιλιάδες από τα καλύτερα παιδιά του. Δημιούργησε πρότυπα στάσης ζωής μέσα από ένα μαζικό ηρωισμό, που κλόνισε το αστικό πολιτικό σύστημα και οδήγησε τα αστικά κόμματα σε απομαζικοποίηση και ανυποληψία.

Δεν μπόρεσε, ωστόσο, να διαμορφώσει τη στρατηγική που θα οδηγούσε προς την επαναστατική επίλυση του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας. Υπέταξε την πάλη γι' αυτήν στις εθνικοαπελευθερωτικές επιδιώξεις και τότε ακόμη που οι συνθήκες επέβαλαν, ιδίως μετά το 1943, να θέσει το ζήτημα της κατάκτησης της εξουσίας ως αποτελέσματος της αντιστασιακής πάλης και επάθλου του λαϊκού αγώνα. Ετσι, οδηγήθηκε στην υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο εγγλέζικο στρατηγείο της Μ. Ανατολής (5 Ιούλη 1943) και αργότερα στις Συμφωνίες του Λιβάνου (20 Μάη 1944) και της Καζέρτας (26 Σεπτέμβρη 1944), για να διατηρήσει και να διευρύνει την "εθνική ενότητα". Και δε διαμόρφωσε τις προϋποθέσεις μιας πορείας που θα είχε μεγάλες πιθανότητες να οδηγήσει στη νίκη.
Η κριτική αποτίμηση του κινήματός μας βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση με τη λαθολογία και το μηδενισμό. Στοχεύει στην ισχυροποίηση του εργατικού κινήματος και γενικότερα του λαϊκού παράγοντα σήμερα. Αντίθετα, ο εξωραϊσμός αντικειμενικά οδηγεί στην αποδυνάμωση και στον ιδεολογικό παροπλισμό».

Πηγές:

1. Πρόλογος στην έκδοση «Ριζοσπάστης της Κατοχής - Δεκέμβρης 1944».
2. Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 60χρονα της Μεγάλης Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών.