Η ανακήρυξη της Λαϊκής Δημοκρατίας του Βιετνάμ

Ηταν πρωί, 2 Σεπτέμβρη του 1945, όταν πάνω στο αμερικανικό θωρηκτό «Μισούρι» που ήταν αγκυροβολημένο στον κόλπο του Τόκιο, η Ιαπωνία διά των εκπροσώπων της υπέγραψε τη συνθήκη συνθηκολόγησης, αποδεχόμενη τους όρους που είχε διακηρύξει η διάσκεψη της αντιχιτλερικής συμμαχίας στο Πότσδαμ. Με την υπογραφή της πράξης συνθηκολόγησης ολοκληρώνονταν οι πολεμικές επιχειρήσεις στην Απω Ανατολή και στη λεκάνη του Ειρηνικού ωκεανού και ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος έφτανε τυπικά στο τέρμα του. Η ανθρωπότητα έπαιρνε μια βαθιά ανάσα και οι λαοί άρχιζαν να ονειρεύονται και πάλι ένα καλύτερο, μα προπαντός ένα ειρηνικό μέλλον.
Για ορισμένους μάλιστα λαούς, που δεν είχαν ζήσει έστω και μια ώρα λευτεριάς, αφού για δεκαετίες πριν από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο βίωναν την υποδούλωση στο καθεστώς της αποικιοκρατίας, εκείνη η μέρα είχε ξεχωριστή σημασία.

Δύο Σεπτέμβρη 1945. Στην πλατεία Μπα Ντινχ, στο Ανόι μισό εκατομμύριο Βιετναμέζοι ακούν από το στόμα του ηγέτη τους, Χο Τσι Μινχ, ένα ντοκουμέντο ιστορικής σημασίας. Ηταν η Διακήρυξη Ανεξαρτησίας που ανακήρυσσε τη χώρα Λαϊκή Δημοκρατία. Η Διακήρυξη ξεκινούσε με ένα απόσπασμα από τη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής του 1776. «Ολοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι. Ο δημιουργός μάς έδωσε δικαιώματα απαραβίαστα, το δικαίωμα της ζωής, το δικαίωμα να είμαστε λεύτεροι και το δικαίωμα να δημιουργούμε την ευτυχία μας». Ο Χο Τσι Μινχ εξηγεί: «Αυτός ο αθάνατος λόγος είναι από τη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας των Ενωμένων Πολιτειών της Αμερικής το 1776. Με τη γενικότερη σημασία αυτό σημαίνει "Ολοι οι λαοί πάνου στη γη έχουν γεννηθεί ίσοι", όλοι οι λαοί έχουν το δικαίωμα να ζουν, να είναι ευτυχισμένοι, να είναι λεύτεροι. Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη της Γαλλικής Επαναστάσεως του 1791 διακήρυσσε όμοια: "Οι άνθρωποι γεννιούνται και πεθαίνουν λεύτεροι και ίσοι στα δικαιώματα". Αναντίρρητες αλήθειες είναι αυτά. Κι όμως, για περισσότερο από ογδόντα χρόνια, οι Γάλλοι αποικιοκράτες, ξεφτιλίζοντας τη σημαία της λευτεριάς, της ισότητας, της αδελφότητας, βιάζουν τη γη μας και καταπιέζουν τους συμπατριώτες μας. Οι πράξεις τους είναι διαμετρικά αντίθετες με τα ιδανικά της ανθρωπιάς και της δικαιοσύνης.

Στον πολιτικό τομέα, μας έχουν στερήσει όλες τις ελευθερίες.   

Μας έχουν επιβάλει νόμους απάνθρωπους. Εχουν εγκαθιδρύσει τρία πολιτικά καθεστώτα διαφορετικά στο Νότο, στο Κέντρο και στο Βορρά, για να καταστρέψουν την εθνική μας ενότητα και να εμποδίσουν την ένωση του λαού μας. Εχουν φτιάξει περισσότερες φυλακές από σχολειά. Λυμαίνονται ανοικτίρμονα το λαό μας. Πνίξανε σε ποτάμια αίμα τις επαναστάσεις μας. Εχουν καταπνίξει τη δημόσια γνώμη και εφαρμόζουν μια πολιτική σκοταδισμού. Μας έχουν επιβάλει τη χρήση του οπίου και του αλκοόλ για να αποδυναμώσουν τη φυλή μας.

Στον οικονομικό τομέα, μας έχουν ρουφήξει και το μεδούλι, έχουν ρίξει το λαό μας στην πιο μαύρη εξαθλίωση και, λεηλατήσει άσπλαχνα τη χώρα μας.

Εχουν συλήσει τα ρυζοχώραφά μας, τα μεταλλεία μας, τα δάση μας, τις πρώτες ύλες μας. Εχουν κρατήσει για τον εαυτό τους το προνόμιο της έκδοσης τραπεζογραμματίων και το μονοπώλιο του εξωτερικού εμπορίου.

Εφευρήκαν και επιβάλανε εκατοντάδες άδικους φόρους, σπρώχνοντας έτσι τους συμπατριώτες μας, προπαντός τους αγρότες και τους εμπόρους, στην εσχάτη φτώχεια. Εμπόδισαν την Εθνική αστική τάξη μας ν' αναπτυχθεί. Εκμεταλλεύτηκαν τους εργάτες μας με τον πιο βάρβαρο τρόπο.

Το Φθινόπωρο του 1940, όταν οι Ιάπωνες φασίστες κατάκλυσαν την Ινδοκίνα για να οργανώσουν νέες πολεμικές βάσεις για τον πόλεμο κατά των συμμάχων, οι Γάλλοι αποικιοκράτες υπόκυψαν παραδίδοντάς τους τη χώρα μας.

Από τότε, ο λαός μας, κάτου από το διπλό ζυγό των Γιαπωνέζων και των Γάλλων, σφαζόταν κυριολεχτικά. Το αποτέλεσμα ήταν τρομαχτικό. Στους τελευταίους μήνες του χρόνου που πέρασε και στους πρώτους του τρέχοντος, από το Κουάνγκ Τρι μέχρι το Βόρειο Βιετνάμ, περισσότεροι από δύο εκατομμύρια συμπατριώτες μας πέθαναν από πείνα. Στις 9 του τελευταίου Μάρτη, οι Γιαπωνέζοι αφόπλισαν τα γαλλικά στρατεύματα. Οι Γάλλοι αποικιοκράτες έφυγαν ή παραδόθηκαν. Ετσι, πολύ μακριά από το να μας "προστατεύσουν", σε πέντε χρόνια μέσα πούλησαν δύο φορές τη χώρα μας στους Γιαπωνέζους. Προ της 9 Μάρτη, επανειλημμένα, η Ενωση Βιετμίνχ κάλεσε τους Γάλλους να ενωθούν με αυτήν, για να πολεμήσουν τους Γιαπωνέζους. Οι Γάλλοι αποικιοκράτες, αντί ν' απαντήσουν σε αυτό το κάλεσμα, κάνανε ό,τι μπορούσαν εναντίον των παρτιζάνων του Βιετμίνχ. Κατά τη διάλυσή τους, φτάσανε μέχρι τη δολοφονία ενός μεγάλου αριθμού πολιτικών κρατουμένων στις φυλακή του Γιέν Μπάι και στο Κάο Μπανγκ.

Παρ' όλα τούτα, οι συμπατριώτες μας εξακολούθησαν να τηρούν απέναντι στους Γάλλους μια στάση ανθρώπινη και ήπια. Μετά τα γεγονότα της 9 Μάρτη, η Ενωση Βιετμίνχ βοήθησε πολυάριθμους Γάλλους να περάσουν τα σύνορα, έσωσε άλλους από τις γιαπωνέζικες φυλακές και προστάτεψε τη ζωή και τις περιουσίες όλων των Γάλλων.

Πράγματι, μετά το φθινόπωρο του 1940, η χώρα μας έπαψε να είναι αποικία γαλλική για να γίνει γιαπωνέζικη κτήση.

Μετά την παράδοση των Γιαπωνέζων, ολόκληρος ο λαός μας ορθώθηκε για την κατάχτηση της εθνικής του κυριαρχίας και ίδρυσε τη Δημοκρατία του Βιετνάμ. Η αλήθεια είναι πως ο λαός μας πήρε την ανεξαρτησία του από τα χέρια των Γιαπωνέζων και όχι των Γάλλων. Οι Γάλλοι έφυγαν, οι Ιάπωνες παραδόθηκαν, ο αυτοκράτορας Μπάο Ντάι παραιτήθηκε. Ο λαός μας έσπασε όλες τις αλυσίδες που μας βάραιναν περισσότερο από έναν αιώνα, για να κάνει το Βιετνάμ μας μια χώρα ανεξάρτητη. Ο λαός μας, με το ίδιο χτύπημα, ανέτρεψε την εγκαταστημένη από δεκάδες αιώνες μοναρχία, για να ιδρύσει τη Λαϊκή Δημοκρατία.

Για τούτους τους λόγους, εμείς, μέλη της προσωρινής Κυβέρνησης, στο όνομα ολόκληρου του λαού του Βιετνάμ, απελευθερωνόμαστε ολοκληρωτικά από κάθε αποικιακή σχέση με την ιμπεριαλιστική Γαλλία, ακυρώνουμε όλες τις συνθήκες που η Γαλλία υπόγραψε για το Βιετνάμ, καταργούμε όλα τα προνόμια που οι Γάλλοι είχαν σφετεριστεί πάνου στο έδαφός μας.

Ολος ο λαός του Βιετνάμ, εμψυχωμένος με μια θέληση, είναι αποφασισμένος ν' αγωνιστεί μέχρι το τέλος ενάντια σε κάθε επιθετική προσπάθεια των Γάλλων αποικιοκρατών.

Είμαστε πεπεισμένοι πως οι Σύμμαχοι, που έχουν αναγνωρίσει τις αρχές της ισότητας των λαών στις συνδιασκέψεις της Τεχεράνης και του Σαν Φραντζίσκο, δεν μπορούν να μην αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία του Βιετνάμ.

Ενας λαός που πεισματικά αντιτάχτηκε για ογδόντα χρόνια στη γαλλική κυριαρχία, ένας λαός που στα τελευταία χρόνια, τοποθετήθηκε αποφασιστικά στο πλευρό των Συμμάχων για να πολεμήσει εναντίον του φασισμού, αυτός ο λαός έχει το δικαίωμα να είναι λεύτερος, αυτός ο λαός έχει το δικαίωμα να είναι ανεξάρτητος.

Για τούτους τους λόγους, εμείς, μέλη της προσωρινής Κυβέρνησης της Λ. Δημοκρατίας του Βιετνάμ, διακηρύττουμε, πανηγυρικά σε ολόκληρο τον κόσμο:

Το Βιετνάμ έχει το δικαίωμα να είναι λεύτερο και ανεξάρτητο και, πραγματικά, έχει γίνει μια χώρα λεύτερη και ανεξάρτητη. Ολος ο λαός του Βιετνάμ είναι αποφασισμένος να κινητοποιήσει όλες τις υλικές και πνευματικές δυνάμεις του, να θυσιάσει τη ζωή και τα αγαθά του για να διαφυλάξει το δικαίωμά του για λευτεριά και ανεξαρτησία»¹.

Στο κείμενο της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας του Βιετνάμ και της ανακήρυξης της χώρας σε Λαϊκή Δημοκρατία, που ήδη παραθέσαμε ολόκληρο, ο Χο Τσι Μινχ κάνει μια συνοπτική αναφορά στα δεινά του βιετναμέζικου λαού από το καθεστώς της αποικιοκρατίας και της γιαπωνέζικης κατοχής. Ας δούμε όμως αναλυτικότερα αυτό το θέμα, την ιστορική διαδρομή δηλαδή αυτού του λαού προς την εθνική και κοινωνική του απελευθέρωση.

Το καθεστώς των αποικιοκρατών

Ηταν Σεπτέμβρης του 1858 όταν τα γαλλικά στρατεύματα, με το πρόσχημα ότι ήθελαν να προστατεύσουν τους καθολικούς ιεραποστόλους, εισέβαλαν στο Βιετνάμ που τότε ήταν φόρου υποτελές στην Κίνα. Η καθυστέρηση της χώρας, που ως κύρια αιτία είχε το φεουδαρχικό σύστημα, οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στις ιθύνουσες κλίκες και οι εξωτερικές δυσκολίες δημιουργούσαν την εντύπωση πως η αποικιακή πολιτική της Γαλλίας δε θα συναντούσε ιδιαίτερες δυσκολίες σε τούτο δω το κομμάτι της Ινδοκίνας. Εντούτοις, όταν ο γαλλικός στρατός αποβιβάστηκε στον όρμο Τουράν συνάντησε μεγάλη αντίσταση από τον ντόπιο πληθυσμό. Πολύ γρήγορα, μάλιστα, σ' ολόκληρη τη χώρα φούντωσε ο παρτιζάνικος πόλεμος, όπου πρωταγωνιστικός ήταν ο ρόλος των αγροτών. Οι Γάλλοι βρήκαν στην κυριολεξία το διάολό τους και σα να μην έφτανε η αντίσταση του βιετναμέζικου λαού είχαν και τον τροπικό πυρετό και τις αρρώστιες που τους θέριζαν. Ομως, δεν παραιτήθηκαν των σχεδίων τους. Στα 1867 ολόκληρο το Νότιο Βιετνάμ έγινε γαλλική αποικία ενώ από το 1863 η γειτονική Καμπότζη είχε μετατραπεί σε γαλλικό προτεκτοράτο².

Από τις αρχές της 9ης δεκαετίας του 19ου αιώνα η Γαλλία ενέτεινε τις προσπάθειές της για να καθυποτάξει ολόκληρο το Βιετνάμ. Στα 1884 άρχισε πόλεμο κατά της Κίνας για να την εξαναγκάσει να παραιτηθεί από τα κυριαρχικά της δικαιώματα εκεί. Οι συγκρούσεις ήταν σφοδρές και οι ήττες του γαλλικού στρατού πολλές και αλλεπάλληλες, αλλά τελικά έγινε κατορθωτό, προς το τέλος εκείνου του αιώνα, να μετατραπεί το Βιετνάμ σε γαλλικό προτεκτοράτο³. «Στα 1900 - γράφει ο Λουί Σορέλ⁴ - η Γαλλία κυριαρχούσε στο μεγαλύτερο μέρος της ινδοκινεζικής χερσονήσου. Οι Γάλλοι είχαν επικρατήσει στην αυτοκρατορία του Βιετνάμ (που την αποτελούσαν οι επαρχίες του Τογκίνου, του Ανάμ και της Κοχιγκίνας) και στα βασίλεια της Καμπότζης και του Λάος. Απ' όλες αυτές τις χώρες μόνο μία - το Λάος - είχε τεθεί θεληματικά κάτω από τη γαλλική προστασία. Οι υπόλοιπες είχαν υποταχθεί ύστερα από μια σειρά πολέμων που άρχισαν στα 1863». Σχολιάζοντας την αποικιακή πολιτική της Γαλλίας, αυτής της περιόδου, ο Λένιν σημείωνε πως όλη η ιστορία της Τρίτης Γαλλικής Δημοκρατίας είναι ιστορία «της πιο βρωμερής αποικιακής και χρηματιστικής ληστείας»^5.

Κάνοντας μια σύνοψη των στόχων των Γάλλων αποικιοκρατών οι Βιετναμέζοι ιστορικοί σημειώνουν⁶: «Σκοπός των Γάλλων αποικιοκρατών ήταν να μετατρέψουν τη χώρα σε αγορά για τα εμπορεύματά τους, να αρπάξουν τις πρώτες ύλες μας, να εκμεταλλευτούν την εργατική μας δύναμη σε εξευτελιστική τιμή, να υποχρεώσουν το λαό μας να τους χρησιμεύσει σαν κρέας για τα κανόνια. Διατηρούσαν το φεουδαρχικό καθεστώς για να το κάνουν ένα εργαλείο καταπίεσης και εκμετάλλευσης του πληθυσμού, χώρισαν τη χώρα μας σε τρία "Κι" (περιοχές) με διαφορετικές μορφές διοίκησης και νομοθεσίας και εφάρμοσαν μια πολιτική σκοταδισμού που απέβλεπε στο να αποβλακώσει το λαό μας».

Ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την αποικιακή πολιτική των Γάλλων στο Βιετνάμ δίνει και ο Stelio Marchese, ο οποίος γράφει⁷: «Η γαλλική αποικιακή πολιτική στην Ινδοκίνα εμπνεόταν ταπεινές αρχές μονοπωλιακής οικονομίας σαφώς διαχωρισμένες από τα πραγματικά συμφέροντα του τόπου. Αυτός ο διαχωρισμός σήμαινε, στην πράξη, μέσω μιας αστυνομικής νομοθεσίας φανερά καταπιεστικής, την ανακοπή της από αιώνες πορείας προς το νότο που προοριζόταν πια σχεδόν αποκλειστικά για την αποικιακή εκμετάλλευση, την απαγόρευση στους Βιετναμίτες να έχουν την οποιαδήποτε νέα οικονομική δραστηριότητα και τον περιορισμό των παλιών τους απασχολήσεων και ιδιαίτερα της βιοτεχνίας και των μικροβιομηχανιών. Σήμαινε εξάλλου μια αμείλικτη αφαίμαξη των πενιχρών οικονομικών πόρων της βιετναμέζικης μάζας με εφοριακή πίεση που ασκούσαν τέσσερις κύριοι κλάδοι: Ο κτηματικός φόρος, τα μονοπώλια του αλατιού, του οινοπνεύματος και του οπίου. Στους Βιετναμίτες απαγορευόταν η άνοδος σε μέσους και ανώτερους βαθμούς της διοικήσεως. Μ' αυτόν τον στόχο στα σχολεία απαγορευόταν η διάδοση της γαλλικής κουλτούρας. Μόνον από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, επετράπη σε ελάχιστες σχολές να προσφέρουν συγχρόνως μια ανάμεικτη γαλλοβιετναμική εκπαίδευση».

Η γαλλική αποικιακή κυριαρχία στο Βιετνάμ διατηρήθηκε έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά μόλις τα χιτλερικά στρατεύματα κατέλαβαν τη Γαλλία και οι Γιαπωνέζοι επιτέθηκαν στην Ινδοκίνα οι Γάλλοι αποικιστές συνθηκολόγησαν, με αποτέλεσμα η περιοχή να βρεθεί υπό το καθεστώς της γιαπωνέζικής φασιστικής κατοχής. Πριν όμως δούμε την εξέλιξη των πραγμάτων στο πλαίσιο του τελευταίου παγκόσμιου πολέμου ας μιλήσουμε, σύντομα, για το πώς ο βιετναμέζικος λαός αντέδρασε στο καθεστώς της αποικιοκρατίας.

Ο αγώνας κατά της αποικιοκρατίας

Οι Γάλλοι αποικιοκράτες από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στο Βιετνάμ - όπως ήδη αναφέραμε - βρήκαν ισχυρή αντίσταση από τον ντόπιο πληθυσμό. Παρά το γεγονός ότι η τάξη των τσιφλικάδων πολύ γρήγορα βρήκε το δρόμο του συμβιβασμού με τους κατακτητές, ο βιετναμέζικος λαός εξεγέρθηκε κατ' επανάληψη, πήρε τα όπλα και υπεράσπισε την πατρίδα του με κάθε μέσο. Η αντίσταση του λαού ήταν τέτοια που οι αποικιστές χρειάστηκαν περίπου 30 χρόνια (1858-1884) για να εγκαταστήσουν το μηχανισμό κυριαρχίας τους. Ενα μηχανισμό όμως που ποτέ δεν ήταν σταθερός και που πάντα κλυδωνιζόταν από τις εκδηλώσεις της λαϊκής αντίστασης. Πώς όμως οι Βιετναμέζοι έφτασαν στις πρώτες απόπειρες μαζικών εξεγέρσεων; Στο ερώτημα αυτό ο Stelio Marchese απαντάει ως εξής⁸: «Οσον αφορά το Βιετνάμ είναι ακριβέστερο να αναρωτηθεί κανείς πώς ο αγώνας για την ανεξαρτησία της χώρας μεταμορφώθηκε σε αγώνα για μια καινούρια αντίληψη της ελευθερίας, με άλλα λόγια σε αγώνα κοινωνικό με επαναστατικές προοπτικές. Πράγματι, η κυρίως αντίσταση είχε ξεκινήσει... όταν οι Γάλλοι είχαν αρχίσει τον εξαποικισμό της Ινδοκίνας και δεν είχε σταματήσει ποτέ εκτός από ορισμένες διακοπές από τον έναν κύκλο αγώνα στον άλλο, κύκλους που κάθε φορά εξαντλούσαν και μια μορφή αντάρτικης εμπειρίας. Πρώτα είχαν δοκιμάσει την ένοπλη αντίσταση του τακτικού στρατού με την υποστήριξη των χωρικών με τις μεθόδους των κρυμμένων χαρακωμάτων και τις παγίδες, που πολλές φορές είχαν αποθαρρύνει τους Κινέζους εισβολείς των περασμένων αιώνων. Υστερα την άρνηση συνεργασίας στη διοίκηση των κατακτητών, την απόκρυψη των φορολογικών βιβλίων, την εγκατάλειψη των συνοριακών περιοχών στο χάος και στους ληστές για να ανακοπεί η προέλαση των Γάλλων προς την καρδιά του βασιλείου, την απροσδόκητη καταστροφή όλων των καθολικών χωριών και των γαλλικών αποστολών που είχαν συμβάλει προσφέροντας το δίκτυο λογιστών και κατασκόπων, απαραίτητο για τη διείσδυση των στρατευμάτων. Υστερα είχαν πειραματιστεί με το σύστημα των επιχειρήσεων που διενεργούσαν επαναστατικές ομάδες, ανεξάρτητες από τα χωριά, που επιχειρούσαν να δημιουργήσουν ζώνες αυτόνομες, εκτός προτεκτοράτου, εφοδιασμένες ακόμη και με εργοστάσιο πυροβόλων όπλων κρυμμένο στα βουνά. Τέλος, στους επαναστάτες είχε μείνει ανοιχτός μόνον ο δρόμος της εξορίας και η ελπίδα να προκαλέσουν εκ των έξω την απελευθερωτική κίνηση... Υστερα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ανοίξει ένας καινούριος κύκλος αγώνων που, αυτή τη φορά, ξεπερνούσε την αναζήτηση μιας καινούριας στρατιωτικής στρατηγικής. Το ιδεολογικό περιεχόμενο το είχε. Σ' αυτό συνέβαλαν εξωτερικές πολιτικές επιρροές και συγκεκριμένοι εσωτερικής φύσεως λόγοι της χώρας».

Ο αντιστασιακός αγώνας του λαού του Βιετνάμ κατάφερε να πάρει ουσιαστικό περιεχόμενο και σαφή προσανατολισμό όταν την πρωτοβουλία των κινήσεων την πήρε η εργατική τάξη και το κόμμα της. Οι τσιφλικάδες, όπως προαναφέραμε, είχαν συμβιβαστεί με τους αποικιστές ενώ η αστική τάξη, για λόγους ιστορικούς που οφείλονται και στον τρόπο που οικοδομήθηκε το αποικιοκρατικό καθεστώς, ουδέποτε κατάφερε να αποκτήσει μια ισχυρή κοινωνικοπολιτική βάση. «Σ' αυτό το καθεστώς καταπιεστικού διαχωρισμού - γράφει ο Stelio Marchese⁹ - ξεχώριζε η προνομιακή μεταχείριση στον οικονομικό, φορολογικό και διοικητικό τομέα λίγων Βιετναμιτών υποδουλωμένων στο αποικιακό καθεστώς που οι Γάλλοι τους πλήρωναν με εκχωρήσεις κτημάτων στο νότο, αγροτικές πιστώσεις, πρατήρια για την πώληση ειδών του μονοπωλίου και αστυνομική προστασία. Αυτό το φαινόμενο δεν παρατηρήθηκε σε μεγάλη έκταση ώστε να δημιουργήσει μια αληθινή αστική τάξη, φιλικά διακείμενη προς τους Γάλλους, είτε γιατί σε μια οικονομία όπως η βιετναμική της περιόδου του αποικισμού οι δυνατότητες συσσώρευσης του κεφαλαίου ήταν πραγματικά περιορισμένες, ακόμα και στον προνομιούχο τομέα της τοκογλυφίας, είτε γιατί το συνηθισμένο αντίτιμο αυτού του προνομίου ήταν η απομόνωση από το λαό στο μέσον του οποίου οι άνθρωποι αυτοί έπρεπε να ζήσουν».

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ινδοκίνα εμφανίστηκαν πολλές μαρξιστικές- κομμουνιστικές ομάδες. Το φαινόμενο αυτό δεν ήταν τυχαίο. Η προδοσία και η χρεοκοπία της Β΄ Διεθνούς από την αρχή του πολέμου και ο νομοτελειακός διαχωρισμός ανάμεσα στην επαναστατική και τη ρεφορμιστική πτέρυγα μέσα στο εργατικό κίνημα οδηγούσαν τους μαρξιστές στο δρόμο της ανασυγκρότησης του εργατικού κινήματος σε επαναστατική βάση. Ανάμεσα σε αυτές τις οργανώσεις ήταν και η Thanh-Nien που είχε επικεφαλής της τον Nguyen Ai Quoc - Ντγκουγιέν Ε - Κουόκ (Χο Τσι Μινχ). Πρόκειται για έναν επαναστάτη που, όπως ο ίδιος έλεγε, την επανάσταση δεν την είχε διδαχθεί στη Μόσχα αλλά στο Παρίσι, δεδομένου ότι έζησε εκεί, είχε συμμετάσχει στην ίδρυση του Γαλλικού ΚΚ το Δεκέμβρη του 1920 και είχε πάρει ενεργό μέρος στους επαναστατικούς αγώνες της γαλλικής εργατικής τάξης¹⁰. Υπήρξε μάλιστα υπεύθυνος του Γαλλικού ΚΚ για τα αποικιακά ζητήματα. Ο Χο Τσι Μινχ ήταν πολύ καλός γνώστης του αποικιακού προβλήματος και για το λόγο αυτό ήταν εξαιρετικά διεισδυτικός και αφοπλιστικά ρεαλιστής όταν αναφερόταν στο θέμα. Σ' ένα άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην «Ουμανιτέ» στις 23/5/1923, με τίτλο «Μερικές σκέψεις για το αποικιακό ζήτημα», γράφει: «Από τότε που το Γαλλικό Κόμμα αποδέχτηκε τα "είκοσι ένα σημεία" (σ.σ. εννοεί τους 21 όρους προσχώρησης στην κομμουνιστική Διεθνή) και προσχώρησε στην 3η Διεθνή, ανέλαβε ανάμεσα στ' άλλα καθήκοντα και μια εξαιρετικά λεπτή αποστολή: Την αποικιακή πολιτική. Δεν μπορεί, όπως η 1η και 2η Διεθνής, να περιοριστεί σε εκδηλώσεις καθαρά συναισθηματικές, χωρίς συνέχεια. Αλλά οφείλει να έχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, μια πολιτική αποτελεσματική και ρεαλιστική. Σε αυτό το θέμα, περισσότερο απ' ό,τι στ' άλλα, το Κόμμα προσκρούει σε πολυάριθμες δυσκολίες». Τις κυριότερες δυσκολίες ο Χο Τσι Μινχ τις εντόπιζε στη μεγάλη έκταση των αποικιών, στην αδιαφορία του προλεταριάτου της μητρόπολης για τις αποικίες, στην άγνοια των ιθαγενών για τα ζητήματα της πάλης των τάξεων και την κομμουνιστική πολιτική, στις προλήψεις που υπήρχαν ανάμεσα στο προλεταριάτο της μητρόπολης και το προλεταριάτο των αποικιών και στη θηριωδία των καταπιεστών. Και κατέληγε: «Μπροστά σε αυτές τις δυσκολίες τι πρέπει να κάμει το κόμμα; Να δυναμώσει την προπαγάνδα του για να νικήσει»¹¹. Το συμπέρασμα φαίνεται απλοϊκό. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι. Ο Χο Τσι Μινχ ζητάει από το Κομμουνιστικό Κόμμα να βγάλει τις εργατικές μάζες από το σκοτάδι της άγνοιας, που ήταν και η βασική αιτία της αδιαφορίας ή των προκαταλήψεών τους. Ζητά το φωτισμό των μαζών, τον οπλισμό τους με επαναστατική θεωρία που θα τις οδηγήσει στην επαναστατική πράξη.

Στη δεκαετία του 1920 ο Χο Τσι Μινχ ταξίδεψε πολλές φορές στη Σοβιετική Ενωση, όπου συμμετείχε στην ίδρυση του Γραφείου Νοτιοανατολικής Ασίας της Κομιντέρν, στην ίδρυση της Αγροτικής Διεθνούς και σε άλλες εκδηλώσεις του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος. Βρέθηκε επίσης από το 1924 στην Καντόνα, ως μέλος του κλιμακίου της Κομιντέρν κι έζησε από κοντά την κινέζικη επανάσταση¹².

Το Βιετναμέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα γεννήθηκε στις 3 του Φλεβάρη του 1930 και τον Οκτώβρη του ιδίου έτους μετονομάστηκε σε ΚΚ Ινδοκίνας. Η ίδρυση του ΚΚ αποτέλεσε τη μεγάλη στροφή στους αντιαποικιακούς αγώνες του βιετναμέζικου λαού, οι οποίοι έγιναν πλέον οργανικό στοιχείο της προλεταριακής επανάστασης. «Οι κομμουνιστές - γράφει ο Ν. Ψυρούκης¹³- έριξαν το κέντρο βάρους της δουλιάς τους στην επαρχία Νγκε Αν. Η επιλογή έδειχνε πως ο Χο Τσι Μινχ, ο Ντζιάμπ και οι άλλοι κομμουνιστές ηγέτες διέθεταν από τότε υψηλό επιτελικό πνεύμα. Η περιοχή είχε μεγάλη παράδοση αγώνων της φτωχής αγροτιάς. Σ' αυτή την περιοχή της φτωχής αγροτιάς είχαν ήδη παρουσιαστεί πολλές φορές κινήματα ενάντια στην ξένη κατοχή, ή ενάντια στην καταπίεση της κεντρικής εξουσίας... Στην ίδια περιοχή, οι Γάλλοι αποικιοκράτες είχαν ιδρύσει υφαντουργικά εργοστάσια, εργαστήρια και διάφορες άλλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις. Υπήρχε ντόπιο προλεταριάτο. Με άλλα λόγια, η περιοχή είχε αγωνιστικές παραδόσεις και ήταν πρόσφορη για τη συνένωση του αγροτικού και του εργατικού κινήματος».

Οι εξελίξεις υποχρέωσαν πολύ γρήγορα τους κομμουνιστές να αποδείξουν, ως οργανωμένη πλέον πολιτική δύναμη, αν ήταν σε θέση να ανταποκριθούν στην ιστορική τους αποστολή. Η ευκαιρία δόθηκε όταν ταυτόχρονα με την ίδρυση του κόμματος ξέσπασε ένα νέο επαναστατικό- εθνικοαπελευθερωτικό- αντιαποικιακό κύμα στη χώρα. Ηταν Φλεβάρης του '30 όταν ξέσπασε το κύμα αυτό με την απεργία 3.000 του αγροκτήματος Φου Ριένγκ στο Κοσινσίν. Ακολούθησαν απεργία 4.000 εργατών της βαμβακοτεχνίας του Ναμ Ντιν στο Μπακ Μπο το Μάρτη και απεργία 400 εργατών του εργοστασίου σπίρτων και του πριονιστηρίου του Μπεν Θούι στο Τρουνγκ τον Απρίλη. Από την Πρωτομαγιά του 1930 η επαναστατική πλημμυρίδα σκέπασε όλη τη χώρα με χιλιάδες εργατικές απεργίες, αγροτικές διαδηλώσεις, σχολικές απεργίες, κλείσιμο της αγοράς, κ.ο.κ. «Στις ακτές των δύο επαρχιών του Κεντρικού Βιετνάμ (Νγκε Αν και Χα Τσιν) - γράφουν οι Σοβιετικοί ιστορικοί¹⁴ - οι ξεσηκωμένοι αγρότες με επικεφαλής τους κομμουνιστές συγκρότησαν σοβιέτ και πήραν την εξουσία στα χέρια τους. Στα χωριά συγκροτήθηκαν επιτροπές για να εφαρμόσουν την αγροτική μεταρρύθμιση».

Τέτοιας έκτασης γεγονότα συνέβησαν. Αλλά στο τέλος οι Γάλλοι αποικιστές κατάφεραν να καταστείλουν την εξέγερση χωρίς όμως να μπορέσουν να συντρίψουν το επαναστατικό κίνημα.

Νέα άνοδο το κίνημα γνώρισε στην περίοδο 1936-'39 όπου στο πλαίσιο της εφαρμογής των αποφάσεων του 7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς προώθησε την πολιτική της συγκρότησης ενός Λαϊκού Αντιιμπεριαλιστικού Ινδοκινεζικού Μετώπου, το οποίο στη συνέχεια μετατράπηκε σε Δημοκρατικό Ινδοκινεζικό Μέτωπο.

Στις αρχές του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου το ΚΚ Ινδοκίνας έθεσε το ζήτημα της προετοιμασίας της ένοπλης εξέγερσης. Στην 6η (1939), στην 7η (1940) και στην 8η (1941) Ολομέλεια της ΚΕ του πάρθηκε η απόφαση να θεωρηθεί ως πρωτεύον το ζήτημα της εθνικής απελευθέρωσης. Ειδικότερα, η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του κόμματος πήρε την ιστορική απόφαση της δημιουργίας της Ομοσπονδίας για την Ανεξαρτησία του Βιετνάμ, που έμεινε στην ιστορία με τη σύντομη ονομασία της Βιετ- Μινχ. 

Επρόκειτο για ένα Μέτωπο στο οποίο συμπεριλήφθηκαν οι Ενώσεις των διαφορετικών λαϊκών τάξεων και στρωμάτων. Η Βιετ-Μινχ ιδρύθηκε το Μάη του 1941 στη μικρή κινεζική περιοχή Τιέν Τσι, στα βόρεια του Κάο Μπανγκ. Στο πρόγραμμα της Βιετ-Μινχ υπογραμμιζόταν ότι η οργάνωση αγωνιζόταν για την ανεξαρτησία της χώρας, για την απαλλαγή της από την αποικιοκρατία με την καταγγελία όλων των αποικιοκρατικών συμφωνιών, για τη συμμαχία του λαού του Βιετνάμ με τις δυνάμεις του αντιφασιστικού μετώπου. Ακόμη, περιλαμβάνονταν μέτρα για την κατοχύρωση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών αλλά και μέτρα για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας σε προοδευτική βάση, όπου ήταν σαφής η κατεύθυνση ρήξης με τη φεουδαρχία και τις οικονομικές δομές της αποικιοκρατίας¹⁵.

Αργότερα η λαϊκή οργάνωση απέκτησε και τα ένοπλα τμήματά της. «Ηταν ανάγκη - γράφει ο Α. Σ. Βορόνιν¹⁶ - να δημιουργηθούν ένοπλες οργανώσεις των εργαζόμενων μαζών και επαναστατικός στρατός, και συνδυάζοντας σωστά τον πολιτικό αγώνα με τον ένοπλο, να προχωρήσει η προετοιμασία της γενικής ένοπλης εξέγερσης με σκοπό την κατάληψη της εξουσίας». Η πρώτη μονάδα του λαϊκού στρατού δημιουργήθηκε στις 22/12/1944 και η εξέλιξή του από κει και πέρα υπήρξε ραγδαία. Ομως, ο ήλιος της ανεξαρτησίας για το Βιετνάμ άρχισε να ανατέλλει όταν η Σοβιετική Ενωση - αφού έκλεισε το μέτωπο του πολέμου προς τη Δύση, με τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας - στράφηκε προς την ανατολή.

Ο ήλιος της ανεξαρτησίας

Ηταν 8 Αυγούστου του 1945, όταν ο Ιάπωνας πρεσβευτής στη Μόσχα, κλήθηκε στο σοβιετικό υπουργείο Εξωτερικών. Εκεί του ανακοινώθηκε πως η ΕΣΣΔ, πιστή στο συμμαχικό της χρέος, συντάσσεται με την απαίτηση των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και της Κίνας για άνευ όρων συνθηκολόγηση των ιαπωνικών ενόπλων δυνάμεων και θεωρεί πως βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ιαπωνία, από τις 9 Αυγούστου, εφόσον η τελευταία αρνηθεί να εκπληρώσει την αξίωση αυτή¹⁷. Την επομένη, 9 Αυγούστου του 1945, τα σοβιετικά στρατεύματα εξαπέλυσαν ταυτόχρονη επίθεση σε όλο το μέτωπο που είχε μάκρος πάνω από 5 χιλιάδες χιλιόμετρα, από το Ερλιάν στα νότια σύνορα της Μογγολίας ως τον κόλπο Ποσιέτ στην παραθαλάσσια περιοχή.

Η εκστρατεία του Κόκκινου Στρατού στην Απω Ανατολή κράτησε μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου. Στο διάστημα αυτό οι σοβιετικές ένοπλες δυνάμεις συνέτριψαν τον ιαπωνικό στρατό του Κουαντούνγκ στη Βορειοανατολική Κίνα (Μαντζουρία) και στη βόρεια Κορέα, απελευθέρωσαν τη Νότια Σαχαλίνη και τις Κουρίλες νήσους και συντέλεσαν έτσι αποφασιστικά στο να επιταχυνθεί η συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας¹⁸.

Η γρήγορη ήττα των ιαπωνικών στρατευμάτων από τον Κόκκινο Στρατό στη Βορειοανατολική Κίνα παρέλυσε τη θέληση του εχθρού για συνέχιση της αντίστασης και είχε μεγάλη επίδραση στο επαναστατικό κίνημα της Ασίας. Η κατάσταση μάλιστα διαμορφωνόταν ιδιαιτέρως ευνοϊκή στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία όπου τα ευρωπαϊκά αποικιακά κράτη και οι ΗΠΑ δεν είχαν προλάβει να συγκεντρώσουν στρατεύματα για να εμποδίσουν την ανάπτυξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των λαών σ' αυτές τις περιοχές. Στο Βιετνάμ δημιουργήθηκε μια εξαιρετικά ευνοϊκή, για την επανάσταση, κατάσταση την οποία εκμεταλλεύτηκε αμέσως το Κομμουνιστικό Κόμμα. Γράφει ο στρατηγός Γκιάπ¹⁹: «Τον Αύγουστο του 1945, ο Κόκκινος Σοβιετικός Στρατός και οι Συμμαχικές δυνάμεις σύντριψαν το γιαπωνέζικο στρατό. Ο Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε. Η ήττα των Γερμανών και Γιαπωνέζων φασιστών αποδυνάμωσε σοβαρά το καπιταλιστικό σύστημα. Με τη μεγάλη νίκη της Σοβιετικής Ενωσης, πολλές Λαϊκές Δημοκρατίες είδαν το φως. Από δω και πέρα το σοσιαλιστικό σύστημα ξεπερνά τα σύνορα της μιας μόνον χώρας. Στον κόσμο ανοίγεται μια καινούρια ιστορική περίοδος. Στο Βιετνάμ, μπροστά σε αυτή τη νέα διεθνή συγκυρία, το ΚΚ της Ινδοκίνας και το μέτωπο Βιετ Μινχ καλούν το έθνος σε γενική εξέγερση».

Πράγματι, στις 13 Αυγούστου το ΚΚ αποφάσισε τη γενική εξέγερση και τρεις μέρες αργότερα στο Συνέδριο των Αντιπροσώπων του Λαού που συγκάλεσε το Βιετ Μινχ, υιοθετήθηκαν οι «10 μεγάλες πολιτικές αρχές» της οργάνωσης, καταρτίστηκε η διαταγή της γενικής ένοπλης εξέγερσης και εξελέγη Κεντρική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, δηλαδή προσωρινή κυβέρνηση, με πρόεδρο τον Χο Τσι Μινχ.

Με τη λήξη του Συνεδρίου ο κομμουνιστής ηγέτης Χο Τσι Μινχ έγραψε το «Προσκλητήριο σε γενική εξέγερση» του βιετναμέζικου λαού, όπου έλεγε²⁰:

«Αγαπητοί συμπατριώτες! Εδώ και τέσσερα χρόνια, σας κάλεσα σε ενότητα, γιατί η ενότητα δίνει τη δύναμη και η δύναμη αυτή είναι το κλειδί για την κατάκτηση της ανεξαρτησίας και της λευτεριάς. 

Τώρα τα γιαπωνέζικα στρατεύματα βρίσκονται σε αποσύνθεση. Το κίνημα για τη σωτηρία της πατρίδας απλώνεται στη χώρα ολόκληρη. Η Ενωση για την Ανεξαρτησία του Βιετνάμ (Βιετ Μινχ) έχει εκατομμύρια μέλη απ' όλα τα κοινωνικά στρώματα, διανοούμενους, αγρότες, εργάτες, έμπορους, στρατιώτες και από όλες τις εθνότητες, Θο, Νουνγκ, Μουόνγκ, Μαν. Στις γραμμές της, συμπατριώτες μου, νέοι και γέροι, άνδρες και γυναίκες πορεύονται σφιχτοδεμένοι, χωρίς διάκριση πίστης θρησκευτικής ή περιουσίας.

Η ένωση κάλεσε τελευταία το Εθνικό Κογκρέσο του Λαού και αυτό έβγαλε την Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης για να διευθύνει ολόκληρη τη χώρα στην πεισματική μάχη της για την ανεξαρτησία.

Είναι ένα μεγάλο βήμα μπροστά στην ιστορία του Αγώνα που διεξάγει ο λαός μας από έναν αιώνα για τη λευτεριά του. Είναι για τους συμπατριώτες μας ένα δυνατό τονωτικό και για μένα, χαρά απέραντη.

Αλλά δεν μπορούμε να σταματήσουμε εκεί. Ο αγώνας μας θα είναι πολύ μακρύς και σκληρός. Η ήττα των Γιαπωνέζων δε μας κάνει με μιας λεύτερους και ανεξάρτητους. Οφείλουμε να διπλασιάσουμε τις προσπάθειες. Μόνο με την ενότητα και τον αγώνα η χώρα μας θα μπορέσει να ξαναβρεί την ανεξαρτησία της.

Το Βιετ Μινχ χρησιμεύει τώρα σα βάση της ενότητας και του αγώνα του λαού μας. Μπείτε στις γραμμές του Βιετ Μινχ, υποστηρίχτε το και δυναμώστε το πιο πολύ.

Η Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης του Βιετνάμ ισοδυναμεί τούτη τη στιγμή με μια Προσωρινή Κυβέρνηση. Ενωθείτε γύρω της, επαγρυπνήστε για να εκτελούνται σε όλη τη χώρα οι διαταγές της και η πολιτική της. Τότε αναπόφευκτα, η πατρίδα μας θα ξαναποκτήσει γρήγορα την ανεξαρτησία της και ο λαός μας τη λευτεριά του.

Αγαπητοί συμπατριώτες!

Η ώρα η αποφασιστική για τα πεπρωμένα του λαού μας σήμανε. Ορθιοι συμπατριώτες! Ας λευτερωθούμε με τις δικές μας δυνάμεις! Πολυάριθμοι λαοί στον κόσμο ολόκληρο συναγωνίζονται σε φλόγα στον αγώνα για την ανεξαρτησία τους.

Ας μην βραδυπορήσουμε! Προχωρούμε! Εμπρός συμπατριώτες! Παλικαρίσια μπροστά, ας πηγαίνουμε κάτω από τη σημαία του Βιετ Μινχ!».

Το φλογερό αυτό προσκλητήριο έπιασε τόπο και φύτρωσε όπως ο σπόρος στην εύφορη γη. Στις 19 Αυγούστου η εξέγερση στέφθηκε με επιτυχία στο Ανόι, στις 23 Αυγούστου θριάμβευσε στο Χουέ και στις 25 Αυγούστου στη Σαϊγκόν. Σε διάστημα 11 ημερών η νικηφόρα εξέγερση ήταν γεγονός σε όλο το Βιετνάμ. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1945 ο Χο Τσι Μινχ διάβασε τη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του Βιετνάμ με την οποία η χώρα ονομαζόταν Λαϊκή Δημοκρατία. «Η Λαϊκή Δημοκρατία του Βιετνάμ - γράφει ο στρατηγός Γκιάπ²¹- δημιουργήθηκε. Πρώτη Λαϊκή Δημοκρατία στη Νοτιοανατολική Ασία. 

Αλλά οι ιμπεριαλιστές καραδοκούσαν να πνίξουν στη γέννησή του το δημοκρατικό καθεστώς και να μεταβάλλουν για μια ακόμη φορά το Βιετνάμ σε αποικία. Κύλησαν μόλις τρεις βδομάδες όταν στις 23 Σεπτέμβρη του 1945, το γαλλικό εκστρατευτικό σώμα άνοιξε πυρ στη Σαϊγκόν». Από εκείνη τη στιγμή άρχιζε η δεύτερη φάση της βιετναμέζικης επανάστασης.

1 Χο Τσι Μινχ: «Εκλεκτά έργα», εκδόσεις ΜΝΗΜΗ, σελ. 43-46.

2 Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», εκδόσεις Μέλισσα, τόμος ΣΤ₂, σελ. 825.

3 Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», εκδόσεις Μέλισσα, τόμος Ζ₁, σελ. 127-128.

4 Λουί Σορέλ: «Η Ινδοκίνα υπό τους Γάλλους», στο ΠΑΡΝΕΛ: «Ιστορία του 20^ού αιώνα», εκδόσεις Χρυσός Τύπος, τόμος 1^ος σελ. 316.

5 Β. Ι. Λένιν: «Πόλεμος και Επανάσταση», Απαντα, τόμος 32, εκδόσεις Σ.Ε. σελ. 88.

6 «Η Εποποιία του Βιετναμέζικου λαού - Σύντομη ιστορία του Κόμματος των Εργαζομένων του Βιετνάμ», εκδόσεις Τύμφη, Αθήνα 1978, σελ. 11.

7 Stelio Marchese: «Η επανάσταση του Βιετνάμ», στο πολύτομο έργο «Ιστορία των Επαναστάσεων», εκδόσεις ΑΚΜΗ, τόμος 1^ος, σελ. 60.

8 Stelio Marchese, στο ίδιο, σελ. 59.

9 Stelio Marchese, στο ίδιο, σελ. 60.

10 «Η Εποποιία του Βιετναμέζικου λαού - Σύντομη ιστορία του Κόμματος των Εργαζομένων του Βιετνάμ», εκδόσεις Τύμφη, Αθήνα 1978, σελ. 13.

11 Χο Τσι Μινχ: «Εκλεκτά έργα», εκδόσεις ΜΝΗΜΗ, σελ. 15-17.

12 Stelio Marchese, στο ίδιο, σελ. 77-78.

13 Νίκου Ψυρούκη: «Ιστορία της Αποικιοκρατίας», εκδόσεις Επικαιρότητα, τόμος Στ΄, σελ. 118-119.

14 Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», εκδόσεις Μέλισσα, τόμος, Θ₁- Θ₂, σελ. 373.

15 «Βρώμικοι πόλεμοι», εκδόσεις ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ, τόμος Α΄, σελ. 87- 88.

16 Α. Σ. Βορόνιν: «Ο αγώνας του βιετναμικού λαού για Ανεξαρτησία, ενότητα και σοσιαλισμό», Εκδόσεις ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ, σελ. 8.

17 Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», εκδόσεις Μέλισσα, τόμος, Ι₁- Ι₂, σελ. 760.

18 Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος 1939-1945», εκδόσεις ΚΥΨΕΛΗ, τόμος Γ΄, σελ. 148-188.

19 Στρατηγού V. N. Giap: «Ντιέν Μπεν Φου και η εποποιία του Βιετνάμ», εκδόσεις ΜΝΗΜΗ, σελ.8-9.

20 Χο Τσι Μινχ: «Εκλεκτά έργα», εκδόσεις ΜΝΗΜΗ, σελ. 41-42

21 Στρατηγού V. N. Giap, στο ίδιο, σελ. 9.

2/9/1969 Πεθαίνει,ο Χο Τσι Μινχ

10 διάσημες ιστορικές φωτογραφίες του πολέμου του Βιετνάμ