Το κερασάκι στην τούρτα της καταστολής

Η δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ) 73/2020 με θέμα τη «ρύθμιση δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων», για την εφαρμογή του κατάπτυστου νόμου 4703/2020, ορθώνει νέα εμπόδια στην πραγματοποίηση των συγκεντρώσεων, λύνει ακόμη περισσότερο τα χέρια των κατασταλτικών μηχανισμών για την απαγόρευση, τον περιορισμό και τη διάλυσή τους.

• Με την αναλυτική περιγραφή των αρμοδιοτήτων του οργανωτή της συνάθροισης, επιχειρεί να τον μετατρέψει ουσιαστικά σε εκτελεστικό όργανο των κατασταλτικών μηχανισμών απέναντι στους διαδηλωτές.
• Δίνει τη δυνατότητα στην αστυνομία έως 12 ώρες πριν από την πραγματοποίηση της συγκέντρωσης να μπορεί να αποφασίζει τη διάλυσή της, επί της ουσίας μέχρι και την τελευταία στιγμή.
• Αναθέτει επιπλέον αρμοδιότητες στον αστυνομικό διαμεσολαβητή και νομιμοποιεί την παρέμβασή του μέσα στη συγκέντρωση, αφού μπορεί να «διαμεσολαβεί για (...) την αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των συμμετεχόντων».
• Εισάγει νέους γενικόλογους περιορισμούς που μπορεί να ερμηνεύονται κατά το δοκούν από την αστυνομία, όπως «τα χαρακτηριστικά του οδικού περιβάλλοντος», ή «η σημασία της οδού ή των οδών που εκτιμάται ότι θα επηρεαστούν από τη συγκέντρωση». Αντίστοιχα επιτρέπει «κάθε πρόσφορο μέσο» για την επιβολή των περιορισμών.
• Επιτρέπει τη διάλυση μιας συγκέντρωσης που είναι σε εξέλιξη όταν «η τέλεση αξιόποινης πράξης πιθανολογείται βασίμως», προληπτικά δηλαδή. Αντίστοιχα προβλέπει τη διάλυση σε «περιπτώσεις γενικευμένων επεισοδίων», επιτρέποντας στον επικεφαλής της αστυνομίας να χαρακτηρίζει κατά το δοκούν τι συνιστά «γενικευμένο επεισόδιο».
• Επιπλέον, ειδικότερα ζητήματα σχετικά με την επιχειρησιακή δράση της αστυνομικής και λιμενικής αρχής προβλέπεται ότι θα ρυθμισθούν με υπουργικές αποφάσεις, οι οποίες λόγω του διαβαθμισμένου χαρακτήρα τους δεν θα δημοσιευτούν στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης ούτε θα αναρτηθούν στο Πρόγραμμα «Διαύγεια», μυστικά δηλαδή σχέδια κατά του «εχθρού - λαού»!

Είναι δε χαρακτηριστικό της βιασύνης της κυβέρνησης να εφαρμοστούν άμεσα περαιτέρω περιορισμοί και απαγορεύσεις στις συγκεντρώσεις το γεγονός ότι το νέο ΠΔ δημοσιεύτηκε (και άρα τέθηκε σε ισχύ) τη Δευτέρα 7 Σεπτέμβρη, ενώ από την Παρασκευή 4 Σεπτέμβρη είχε δοθεί στη δημοσιότητα η γνωμοδότηση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου με την οποία κρινόταν ως αντισυνταγματική η υποχρεωτική γνώμη παριστάμενου εισαγγελέα για την απόφαση διάλυσης μιας συγκέντρωσης. Βέβαια, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου καλεί σε «θεραπευτική» νομοθετική τροποποίηση της συγκεκριμένης διάταξης, φανερώνοντας και τα ιδιαίτερα «ευλύγιστα» όρια της αστικής δημοκρατίας προκειμένου να ενδυθεί το συνταγματικό μανδύα ένας νόμος που κατάφωρα παραβιάζει τη συλλογική έκφραση και δράση.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά είναι όμως και όσα δεν λέει ανοιχτά το Προεδρικό Διάταγμα. Στο τέλος, στο άρθρο 12, καταργεί, χωρίς περαιτέρω διευκρίνιση, ορισμένα άρθρα και παραγράφους του ΠΔ 141/1991 που ρύθμιζαν ζητήματα σχετικά με τις συγκεντρώσεις, τις αρμοδιότητες των αστυνομικών οργάνων κ.ο.κ. Ορισμένες διατάξεις επαναλαμβάνονται σχεδόν αυτούσιες στο νέο ΠΔ (όπως, για παράδειγμα, κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους μπορεί να επιβληθούν περιορισμοί ή απαγόρευση). Ομως, στις καταργούμενες διατάξεις του ΠΔ 141/1991 αναγνωρίζεται ότι μπορεί να υπάρξει διατάραξη στην κοινωνικοοικονομική ζωή που «δικαιολογείται» στο πλαίσιο της πραγματοποίησης της συγκέντρωσης (και άρα δεν αποτελεί λόγο περιορισμού ή απαγόρευσης).

Επίσης, ρητά αναφέρεται ότι οι περιορισμοί που προβλέπονται για τις συγκεντρώσεις «δεν ισχύουν για συναθροίσεις και πορείες που εξαγγέλλονται και διοργανώνονται από πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή και από τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές ενώσεις ή για συναθροίσεις ιστορικού εορτασμού ή επετειακού χαρακτήρα». Αυτές οι αναφορές δεν υπάρχουν στο νέο νόμο και στο «ρυθμιστικό» Προεδρικό Διάταγμα, αποτυπώνοντας ιδιαίτερα γλαφυρά ότι, στην πραγματικότητα, επιδίωξη της κυβέρνησης είναι η απαγόρευση κάθε πολιτικής και συνδικαλιστικής δράσης, μέσω και της ενίσχυσης του αντίστοιχου ασφυκτικού πλαισίου. Ανάλογα εύλογα ερωτήματα γεννάει η κατάργηση του άρθρου που θέτει περιορισμούς στη χρήση όπλων από αστυνομικούς (επιτρέπεται μόνο για λόγους νόμιμης άμυνας και σε κατάσταση ανάγκης), χωρίς αντίστοιχη αναφορά στο νέο ΠΔ. Πόσο μάλλον που, την ίδια στιγμή, το νέο ΠΔ απαγορεύει ρητά στις παριστάμενες αστυνομικές δυνάμεις να προβούν σε πράξη ή συμπεριφορά «που μπορεί να εκληφθεί ως ενεργή συμμετοχή στη συνάθροιση».

Φυσικά η κυβέρνηση της ΝΔ δεν διεκδικεί την πρωτοτυπία, καθώς ένα συνολικό πλέγμα περιορισμών και απαγορεύσεων, που φτάνει μέχρι και τη χρήση πλαστικών σφαιρών ή και πραγματικών πυρών ενάντια σε διαδηλωτές, είναι η καθημερινή πραγματικότητα στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, είτε με φιλελεύθερες είτε με σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις. Γι' αυτό άλλωστε και η κυβέρνηση της ΝΔ «πάτησε» στο νομοθετικό οπλοστάσιο έντασης της καταστολής των προηγούμενων κυβερνήσεων (με χαρακτηριστικό παράδειγμα το νέο Ποινικό Κώδικα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ), ενισχύοντάς το περαιτέρω. Και όλα αυτά ενώ είναι σε εξέλιξη και η υλοποίηση της σύστασης στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη της «Διεύθυνσης Πρόληψης της Βίας» που ρητά στοχεύει «(...) στην πρόληψη διαφόρων μορφών και εκφάνσεων της βίας, όπως ιδίως η ριζοσπαστικοποίηση».

Ηδη, πριν καλά καλά στεγνώσει το μελάνι, δημοσιεύτηκαν από την αστυνομία απαράδεκτοι περιορισμοί για τη συγκέντρωση των καλλιτεχνών δημιουργών και όλων των εργαζομένων στο Θέαμα - Ακρόαμα, στα Προπύλαια, την Πέμπτη 10 Σεπτέμβρη, μετά από κάλεσμα του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου και κοινή σύσκεψη σωματείων και φορέων και ενώ έχουν προηγηθεί διάφορα «διερευνητικά» τηλεφωνήματα από την αστυνομία για ορισμό οργανωτή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις και μαζικούς φορείς που είχαν εξαγγείλει κινητοποιήσεις το προηγούμενο διάστημα.

Επιβεβαιώνεται ότι η αστική τάξη και το κράτος της προετοιμάζονται με όλους τους τρόπους για να αντιμετωπίσουν την ένταση της διαμαρτυρίας των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων μπροστά στην επερχόμενη καταιγίδα νέων δυσβάσταχτων μέτρων, με δεδομένες τις συνέπειες της κυβερνητικής πολιτικής στην Υγεία που αφήνει απροστάτευτη τη λαϊκή οικογένεια, με δεδομένες τις βαριές συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης που θα γίνουν ακόμα πιο αισθητές το αμέσως επόμενο διάστημα.

Η πάλη του οργανωμένου εργατικού - λαϊκού κινήματος για τα δίκαια αιτήματά του, για την ικανοποίηση των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών, θα αντιμετωπίσει κάθε προσπάθεια ενίσχυσης της καταστολής και αυτής της κυβέρνησης, όπως και όλων των προηγούμενων. Ο νόμος θα μείνει στα χαρτιά!

Της
Μαρίνας ΛΑΒΡΑΝΟΥ*
* Η Μαρίνα Λαβράνου είναι μέλος του Τμήματος Δικαιοσύνης και Λαϊκών Ελευθεριών της ΚΕ του ΚΚΕ