Δολοφονούνται Δημοσθένης Λιγδόπουλος --Ωρίων Αλεξάκης

Δολοφονείται, 27/10/1920, στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς επέστρεφε από τη Μόσχα, ως αντιπρόσωπος του ΣΕΚΕ στο 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, ένας από τους πρωτεργάτες του επαναστατικού κινήματος στην Ελλάδα και ιδρυτικό μέλος του ΣΕΚΕ. Μαζί με τον Λιγδόπουλο, δολοφονήθηκε επίσης ο κομμουνιστής-επαναστάτης Ωρίων Αλεξάκης, στέλεχος του Κόμματος των Μπολσεβίκων και εκπρόσωπος της Κομμουνιστικής Διεθνούς στα Βαλκάνια.

 Δημοσθένης Λιγδόπουλος

Ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1898. Σε ηλικία 18 ετών, στα 1916, γράφτηκε ως φοιτητής των μαθηματικών στο πανεπιστήμιο, αλλά παρά την αγάπη του προς τη συγκεκριμένη επιστήμη, το μυαλό του και την καρδιά του κέρδισαν το εργατικό κίνημα και η επανάσταση. Ο Μιχάλης Οικονόμου που στα πρώτα χρόνια από την ίδρυσή του ΣΕΚΕ διετέλεσε ανώτερο στέλεχος του, θυμάται για τον Δ. Λιγδόπουλο: "Ο Λιγδόπουλος... έμενε στην Πλάκα, κοντά στο μνημείο του Λυσικράτη, μαζί με τη χήρα μητέρα του και τις δύο αδελφές του. Μίλαγε γαλλικά και άρχισε να μαθαίνει γερμανικά... Ηταν ένας νέος όλο ενθουσιασμό και πίστευε στην ιδέα της επανάστασης, ιδιαίτερα μετά την Οκτωβριανή που μας είχε εντυπωσιάσει".

Τη χρονιά που γράφηκε στο πανεπιστήμιο (1916), ο Λιγδόπουλος, μαζί με τους συμφοιτητές και φίλους του, τον Σπ. Κομιώτη, τον Φρ. Τζουλάτη και τους αδελφούς Δούμα, ίδρυσε τη "Σοσιαλιστική Νεολαία" Αθήνας. Η οργάνωση αυτή σύμφωνα με το καταστατικό της είχε τους εξής σκοπούς:

"α) Να υποδείξη τας αρχάς του διεθνούς σοσιαλισμού, β) να διοργανώση και εκπαιδεύση τα μέλη της με μαθήματα σοσιαλιστικά, εγκυκλοπαιδικά, φιλολογικά, καλλιτεχνικά, επίσης να βοηθήση την σωματικήν ανάπτυξιν των νέων με γυμναστικάς ασκήσεις, εκδρομάς, παιδιάς κλπ., προς τον σκοπόν να δημιουργηθή νεολαία υγιής το σώμα και το πνεύμα και ικανή ν' αναλάβη τον σοσιαλιστικόν αγώνα, γ) να διαδώση σοσιαλιστικάς και συνδικαλιστικάς ιδέας μεταξύ των εργατών και δ) να εργασθή δραστηριώτατα κατά του αλκοολισμού που αποκτηνώνει την εργατικήν τάξιν".

Η σοσιαλιστική νεολαία ξεδίπλωσε γρήγορα πρωτοποριακή δράση που αναπτύχθηκε ακόμη περισσότερο υπό το φως της Μεγάλης Οχτωβριανής Επανάστασης. Οπως αναφέρει ο Κορδάτος "μέσα στο Εργατικό Κέντρο της Αθήνας τη μεγαλύτερη επιρροή την ασκούσε η Σοσιαλιστική Νεολαία της Αθήνας, που ενθουσιασμένη με τη ρώσικη επανάσταση έδειχνε αριστερές τάσεις". Μ' αυτή της τη δράση, η Σοσιαλιστική Νεολαία, πολύ σύντομα θα προκαλέσει την προσοχή των διωκτικών μηχανισμών του κράτους. Ετσι, με αφορμή ότι θα εκδώσει τη γνωστή μπροσούρα του Κροπότκιν "Προς τους νέους", οι ηγέτες της Λιγδόπουλος, Δούμας, Κομιώτης, Αργυρίου και Κατσώνης θα συλληφθούν και θα καταδικαστούν από στρατοδικείο σε τέσσερα χρόνια φυλάκισης. Στη συνέχεια, θα οδηγηθούν στις φυλακές του Ρεθύμνου, αλλά σύντομα θα αποφυλακισθούν με χάρη που θα τους δώσει η κυβέρνηση Βενιζέλου, ύστερα από τη διεθνή κατακραυγή που θα ξεσηκώσει το θέμα. Ο Μ. Οικονόμου θυμάται σχετικά: "Η έκδοση θεωρήθηκε ανατρεπτική και ύστερα από εντολή του Ρεπούλη απαγγέλθηκε κατηγορία στους μεταφραστές και υπεύθυνους της εκδόσεως. Τότε ξέρετε είχαμε στρατιωτικό νόμο, ο οποίος γενικά περιόριζε τις κινήσεις μας και τις διαθέσεις μας. Ετσι παραπέμφθηκαν σε δίκη στο στρατοδικείο της οδού Ακαδημίας τότε, ο Γ. Δούμας και ο Κουμιώτης (νομίζω αυτοί οι δύο ήταν οι μεταφραστές), ο Λιγδόπουλος, ο Αργυρίου και ο Κατσάνος. Πρόεδρος του στρατοδικείου ήταν ο φοβερός και τρομερός Φατσέας, που καταδίκασε πολλούς κομμουνιστές αργότερα. Στη δίκη δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα και με τη δραστηριοποίηση όλων μας, αλλά κυρίως του Ν. Δημητράτου, της Φεντερασιόν, των συνδικάτων και των σοσιαλιστών βουλευτών Σίδερι κα Κουριέλ. Η δίωξη έγινε γνωστή στο εξωτερικό, δημοσιεύτηκαν διαμαρτυρίες και ψηφίσματα και φέραμε την κυβέρνηση σε δύσκολη θέση. Θυμάμαι ότι η στάση που τήρησαν όλοι ήταν αγέρωχη με πρώτο το Λιγδόπουλο... Ετσι, ενώ εμείς πηγαίναμε να τους ενθαρρύνουμε μας έδωσαν κουράγιο αυτοί". Συγκεκριμένα απολογούμενος στο στρατοδικείο ο Δ. Λιγδόπουλος είχε προειδοποιήσει για την κατάληξη που θα είχε η δίωξη εναντίον του και εναντίον των συντρόφων του, τονίζοντας ανάμεσα στα άλλα: "Δεν ενδιαφέρομαι για την καταδίκη μου, αλλά βεβαιωθείτε, κύριε πρόεδρε, ότι η καταδίκη μου θα χρησιμεύση για καθρέπτης, με τον οποίο ο κόσμος θα γνωρίση τον πολιτισμό της Ελλάδος".

Στην πάλη για το Κόμμα και το χαρακτήρα του

Οπως ήταν φυσικό, η δράση αυτή της Σοσιαλιστικής Νεολαίας θα της προσδώσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεργασίες για την πραγματοποίηση του πρώτου πανελλαδικού Σοσιαλιστικού Συνεδρίου, που θα ενώσει τις διάφορες σοσιαλιστικές ομάδες και τάσεις και θα ιδρύσει το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας, το μετέπειτα ΚΚΕ.

Στο συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί στις 4 - 10 (17- 23 με το νέο ημερολόγιο) Νοέμβρη του 1918, θα εμφανιστούν σε χοντρές γραμμές τρεις ιδεολογικοπολιτικές τάσεις: Η δεξιά με βασικούς εκπροσώπους το Ν. Γιαννιό και τον Αριστ. Σίδερη, η κεντρίστικη- συμβιβαστική με επικεφαλής τον Α. Μπεναρόγια και η αριστερή με επικεφαλής τον Δ. Λιγδόπουλο. Η ομάδα του Λιγδόπουλου (Κομιώτης, Τζουλάτης και ο, μάλλον, προσκείμενος σ' αυτούς Ν. Δημητράτος), διαπνεόμενη από τα ιδανικά της Οχτωβριανής Επανάστασης και τη μαρξιστική - Λενινιστική ιδεολογία το μπολσεβικισμού, θα παίξει σημαντικό ρόλο στις εργασίες του συνεδρίου και θα καταφέρει να περάσει μια σειρά θέσεις που έδιναν επαναστατικό προσανατολισμό στο νεοσύστατο κόμμα, όπως: Κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη, κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, προλεταριακός διεθνισμός κλπ. Ξεχωριστή στο συνέδριο ήταν η παρέμβαση του Δ. Λιγδόπουλου για το χαρακτήρα της Κοινωνίας των Εθνών, τα νοήματα της οποίας έχουν ισχύ ακόμη και σήμερα για ανάλογες περιπτώσεις.

Το συνέδριο θα εκλέξει το Δ. Λιγδόπουλο μέλος της ΚΕ του κόμματος και διευθυντή του κομματικού δημοσιογραφικού οργάνου, της εφημερίδας "Εργατικός Αγών".

Ωρίων Αλεξάκης

 

Ωρίων Αλεξάκης γεννήθηκε στην Μπαλακλάβα της Σεβαστούπολης το 1899. Μπήκε στην επαναστατική δράση στη μαθητική ηλικία των 14 ετών. Ο ίδιος αναφέρει σε βιογραφικό του ότι: «Από το 1913 έπαιρνα μέρος στους κύκλους των μαθητών, των εργατών και ναυτών», ενώ σ' αυτή την ηλικία διάβαζε ήδη παράνομη φιλολογία σχετική με την πάλη για την ανατροπή του Τσάρου και μαρξιστικά βιβλία. Είχε οργανώσει μάλιστα κύκλο για τη μελέτη του μαρξισμού στη Σεβαστούπολη και τον καθοδηγούσε, ενώ έπαιρνε μέρος στο κίνημα νεολαίας της συγκεκριμένης περιοχής. Μάλιστα, στα 1916, το Φλεβάρη, παρακολουθούνταν από χαφιέδες της τσαρικής Ασφάλειας, λόγω ενός γράμματος που έλαβε από την Πετρούπολη για να το μεταβιβάσει σε άλλο πρόσωπο. Το περιεχόμενο του γράμματος έλεγε: «Το σήμερα για μας είναι ο παγκόσμιος πόλεμος. Η επανάσταση θα 'ρθει και θα 'ρθει τώρα... τώρα πρέπει να γίνει η ανατροπή στη Ρωσία». Προφανώς επρόκειτο για γράμμα που απευθυνόταν από μπολσεβίκους της Πετρούπολης σε συντρόφους τους στη Σεβαστούπολη.

Η αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη του 1917 ανεβάζει τη δραστηριότητα των λαϊκών μαζών και της νεολαίας της Ρωσίας. Η Σεβαστούπολη δεν μπορούσε να μείνει έξω από την επαναστατική δράση. Ετσι οργανώθηκε ένωση μαθητών στην πόλη και ο Αλεξάκης έγινε μέλος της και αμέσως μετά αντιπρόεδρός της.

Με τις θέσεις του Απρίλη του Λένιν, (εκφωνήθηκαν στην Πετρούπολη τον Απρίλη του 1917), που καθόριζαν τη μετεξέλιξη της επανάστασης σε σοσιαλιστική, ο Αλεξάκης τάσσεται με τους μπολσεβίκους και αρχίζει να παίρνει δραστήρια μέρος στην οργανωμένη επαναστατική πάλη από τις γραμμές τους. Η επαναστατική του δράση αναπτύσσεται στις γραμμές της νεολαίας της Σεβαστούπολης ιδιαίτερα στην εργατική νεολαία.

Το Μάη του 1917 πηγαίνει στη Μόσχα στο συνέδριο των μαθητών, ως αντιπρόσωπος της Σεβαστούπολης. Στη Μόσχα αναζητά υλικά των μπολσεβίκων και όταν επιστρέφει στη Σεβαστούπολη στρατολογεί νεολαίους προκειμένου να μετατρέψει την ένωση νεολαίας της Σεβαστούπολης σε οργάνωση προσκείμενη στους μπολσεβίκους. Το πετυχαίνει τον Ιούλη ιδρύοντας σοσιαλιστική οργάνωση νεολαίας, ρίχνοντας το κύριο βάρος στους νέους εργάτες, ενώ συνδέεται με την Κομματική Επιτροπή της Σεβαστούπολης.

Μετά τον Οκτώβρη

Η Οχτωβριανή Επανάσταση επιταχύνει τις εξελίξεις, αλλά δεν επικρατεί μονομιάς σ' όλη την επικράτεια της τότε τσαρικής Ρωσίας. Ο Αλεξάκης δρα θυελλώδικα, μαχητικά για να επικρατήσει η επανάσταση στην περιοχή του. Συμμετέχει στην επαναστατική επιτροπή της Σεβαστούπολης ως γραμματέας της το Γενάρη του 1918.

Το Μάρτη του 1918 παίρνει μέρος στη Μόσχα στο 4ο παν-ρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ σαν αντιπρόσωπος της Σεβαστούπολης.

Στη συνέχεια παίρνει μέρος στις μάχες κατά των Γερμανών στην Κριμαία, ενώ αργότερα στάλθηκε στη Μόσχα, στην έδρα της ΚΕ των μπολσεβίκων, για να αναλάβει κεντρικότερα καθήκοντα.

Στη Σεβαστούπολη θα ξαναγυρίσει με την όξυνση του Νότιου μετώπου στον εμφύλιο, με την αντεπανάσταση των λευκοφρουρών, ως αντιπρόσωπος της ΚΕ των μπολσεβίκων. Για λίγο διάστημα γίνεται πολιτικός επίτροπος σε τμήμα του Κόκκινου Στρατού, αλλά σύντομα επανέρχεται στην «ειρηνική» κομματική δουλιά, αναλαμβάνοντας κυρίως δράση στη διαφώτιση και την οργάνωση κομματικών σχολών.

Εκλέγεται στην Κομματική Επιτροπή του κυβερνείου Βλαντιμίρ το Σεπτέμβρη του 1918, συμμετέχει στο 6ο Παν-ρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ ως αντιπρόσωπος του κυβερνείου Βλαντιμίρ, ενώ στα 1919 αναλαμβάνει δράση στο κατεχόμενο από τους αντεπαναστάτες του Ντενίκιν και τους ιμπεριαλιστές εισβολείς της Αντάντ, τμήμα της Ουκρανίας.

Αλλά ήδη ήταν γνωστός και δύσκολο να μείνει για πολύ καιρό παράνομος. Ετσι επιστρέφει στη Μόσχα, όπου δημιουργείται το Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο και ο Αλεξάκης έγινε μέλος του διδακτικού του προσωπικού. Ξαναφεύγει για λίγο στην Κριμαία, αρχές του 1920, όταν συγκροτήθηκε η προσωρινή κομματική επιτροπή και προετοιμαζόταν η επίθεση του Κόκκινου Στρατού για το τσάκισμα του τελευταίου στηρίγματος της αντεπανάστασης. Αλλά λίγο πριν το 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς καλείται από την ΚΕ των μπολσεβίκων στη Μόσχα για να αναλάβει καθήκοντα στα πλαίσια της Διεθνούς. Ετσι συναντιέται με τον Δ. Λιγδόπουλο έχοντας ήδη ενημερωθεί ότι προετοιμάζεται για αντιπρόσωπος της Διεθνούς στα Βαλκάνια. Ηταν μόλις 21 χρόνων.

Δημοσθένης Λιγδόπουλος --Ωρίων Αλεξάκης

«Ριζοσπάστης» Πέμπτη 21 Γενάρη του 1921

 

«Ριζοσπάστης» Παρασκευή 22 Γενάρη του 1921