Παρέμβαση στη συζήτηση για την κατάσταση και τα καθήκοντα του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος

Στις βασικές ξενόγλωσσες ιστοσελίδες του ΚΚΕ δημοσιεύεται το τελευταίο διάστημα άρθρο του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων (ΤΔΣ) της ΚΕ του ΚΚΕ, με τον τίτλο «Η συγκρότηση, η δράση κι η διάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς μέσα από το πρίσμα των σημερινών καθηκόντων του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος».

Το άρθρο αυτό αποτελεί παρέμβαση στη συζήτηση που διεξάγεται στις γραμμές του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος (ΔΚΚ), για τις αιτίες της αρνητικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται αυτό σήμερα, τα καθήκοντα που προκύπτουν για την ανασυγκρότησή του. Αφορμή έδωσε η δημοσίευση, στις 18 Δεκέμβρη 2020, στην εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ), άρθρου του Ρώσου δημοσιογράφου και φιλοσόφου Βίκτορ Τρουσκόφ.

Βασικά σημεία του άρθρου της «Πράβντα»

Το άρθρο στην «Πράβντα» αφορά την ίδρυση και δράση της Κομμουνιστικής Διεθνούς και δημοσιεύτηκε με τον τίτλο «Υπερτιμήσαμε τις δυνάμεις μας όταν συγκροτούσαμε τη Διεθνή;»

Ο συγγραφέας, στηριζόμενος στο ημερολόγιο του κομμουνιστή ηγέτη Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, σημειώνει πως η συγκεκριμένη φράση ανήκει στον Ιωσήφ Στάλιν, κι αυτός απλά την θέτει με μορφή ερωτήματος. Στο άρθρο γίνεται μια σύντομη ανασκόπηση σημαντικών αποφάσεων της Κομμουνιστικής Διεθνούς, μεταξύ άλλων εκθειάζεται ο προσανατολισμός της ίδρυσης των Λαϊκών Μετώπων, ενώ γίνεται προσπάθεια δικαιολόγησης της απόφασης αυτοδιάλυσης της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Η δικαιολόγηση γίνεται με το βασικό επιχείρημα, πως «δεν μπορεί να υπάρξει καθοδήγηση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος από ένα κέντρο». Την ίδια ώρα αξιολογείται ως θετική η ίδρυση του Γραφείου Πληροφοριών (Κομινφόρμ), που να θυμίσουμε πως συγκροτήθηκε στα 1947 από αντιπροσώπους 9 Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων (ΕΣΣΔ, Γιουγκοσλαβίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Πολωνίας, Τσεχοσλοβακίας, Ουγγαρίας, Γαλλίας και Ιταλίας). Στην ιδρυτική σύσκεψη καθορίστηκε ως σκοπός του η ανταλλαγή πληροφοριών και ο συντονισμός δράσης. Η διάλυση του Κομινφόρμ και η «έλλειψη αλληλοπληροφόρησης» παρουσιάζεται στο συγκεκριμένο άρθρο ως η αιτία της σημερινής άσχημης κατάστασης στο ΔΚΚ. Συγκεκριμένα, στο άρθρο γίνεται η εξής εκτίμηση: «Η διάλυση του Κομινφόρμ (...) οδήγησε στην εξάλειψη εργαλείων συστηματικής ενημέρωσης σχετικά με τις δραστηριότητες των μαρξιστικών - λενινιστικών κομμάτων του πλανήτη. Ούτε οι περιοδικές συναντήσεις των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων, οι οποίες πραγματοποιούνταν μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980, ούτε οι ετήσιες συναντήσεις των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων, που ξεκίνησαν από το ΚΚΕ στα τέλη της δεκαετίας του 1990, εκπληρώνουν αυτήν τη λειτουργία. Και αυτό επηρεάζει αρνητικά την κατάσταση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος».

Αναμφίβολη η συνεισφορά της ΚΔ, όπως και η αναγκαιότητα άντλησης διδαγμάτων από τη διαδρομή της

Καταρχάς, στο άρθρο - παρέμβασή του, το ΤΔΣ της ΚΕ του ΚΚΕ υπογραμμίζει πως είναι θετικό να γίνεται προσπάθεια εξέτασης σοβαρών ζητημάτων της Ιστορίας του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, για να εξαχθούν συμπεράσματα για τη σημερινή πάλη.

Την ίδια ώρα, σημειώνεται πως το ΚΚΕ, μελετώντας τη συγκεκριμένη ιστορική διαδρομή της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ), έχει βγάλει ορισμένα διαφορετικά συμπεράσματα σε σχέση με αυτά στα οποία καταλήγει ο συγγραφέας του άρθρου της «Πράβντα». Σημειώνεται, επίσης, η σύνδεση της ιστορικής διαδρομής του ΚΚΕ με την ΚΔ και υπογραμμίζεται πως οι αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς επέδρασαν καταλυτικά στην πορεία και στη δράση του Κόμματός μας. Αντικειμενικά, λοιπόν, η μελέτη της ιστορικής εμπειρίας του ΚΚΕ διαπλέκεται με τη μελέτη της πορείας της ΚΔ.

Το ΚΚΕ αναγνωρίζει τη συμβολή της ΚΔ στο διεθνές εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα, επισημαίνοντας ταυτόχρονα την ανάγκη άντλησης διδαγμάτων από την πείρα που συσσώρευσε η δράση της. Στο άρθρο του ΤΔΣ της ΚΕ του ΚΚΕ παρουσιάζονται βασικές εκτιμήσεις του ΚΚΕ για τα προβλήματα και τις αντιφάσεις στη στρατηγική της ΚΔ, που επέδρασαν αρνητικά σε όλα τα Κομμουνιστικά Κόμματα - μέλη της. Σημειώνεται πως «η κληρονομιά της ΚΔ, η μελέτη της πείρας της, είναι πολύτιμη σήμερα για την ανασύνταξη του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, για τη διαμόρφωση ενιαίας επαναστατικής στρατηγικής ενάντια στην καπιταλιστική εξουσία».

Το άρθρο του ΤΔΣ της ΚΕ του ΚΚΕ στέκεται στην κριτική αποτίμηση σειράς αποφάσεων της ΚΔ, όπως:

• Η αντιφατική πορεία εναλλαγών στη στάση της απέναντι στη σοσιαλδημοκρατία, που σταδιακά αδυνάτιζε το μέτωπο απέναντί της, αν και η τελευταία είχε καθαρά διαμορφωθεί ως αντεπαναστατική πολιτική δύναμη αστικής εξουσίας.
• Η κριτική στο Πρόγραμμα της ΚΔ (6ο Συνέδριο), που καθόρισε τρεις βασικούς τύπους επαναστάσεων, με κριτήριο τη θέση κάθε καπιταλιστικής χώρας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, υποτιμώντας τον διεθνή χαρακτήρα της εποχής του μονοπωλιακού καπιταλισμού, τον χαρακτήρα της εποχής μας ως εποχής περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.
• Οι συγχύσεις γύρω από την έννοια του ιμπεριαλισμού, που θεωρούνταν συχνά μορφή βίαιης εξωτερικής πολιτικής ορισμένων, των πιο ισχυρών κρατών.
• Το ότι στην επαναστατική διαδικασία κατατάσσονταν ακόμη και ισχυρές αστικές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις, που ήδη βρίσκονταν στην εξουσία (π.χ. στην Τουρκία).
• Το ότι στις Αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της ΚΔ έγινε αλλαγή του ορισμού του φασισμού, χαράχτηκε η συγκρότηση των Λαϊκών Μετώπων, ως πολιτικής συνεργασίας των Κομμουνιστικών Κομμάτων με τα σοσιαλδημοκρατικά και άλλα αστικά κόμματα και οπορτουνιστικά ρεύματα, που πήραν μέρος ή στήριξαν κυβερνήσεις, οι οποίες δεν αμφισβητούσαν την καπιταλιστική εξουσία. Το Κόμμα μας σημειώνει πως αυτές οι κατευθύνσεις δημιουργούσαν «αυταπάτες και πνεύμα συμφιλίωσης, σύγχυση και άμβλυνση του ιδεολογικοπολιτικού μετώπου κατά της σοσιαλδημοκρατίας και του οπορτουνισμού».
• Το ότι μετά την εισβολή της φασιστικής Γερμανίας στην ΕΣΣΔ, η ΚΔ άλλαξε θέση για τον χαρακτήρα του πολέμου, υποτιμώντας ότι ο χαρακτήρας του πολέμου καθορίζεται από το ποια τάξη και για ποιον σκοπό διεξάγει τον πόλεμο, με αποτέλεσμα η πάλη ενάντια στον φασισμό και για την απελευθέρωση από την ξενική κατοχή, για δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες, να αποσυνδεθεί από την πάλη ενάντια στο κεφάλαιο.

Για τα παραπάνω παρουσιάζονται τα συγκεκριμένα αποσπάσματα από την Ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 100 χρόνια της ΚΔ.

Για την αυτοδιάλυση της ΚΔ

Στο άρθρο του ΤΔΣ της ΚΕ του ΚΚΕ παρουσιάζονται οι εκτιμήσεις του Δοκιμίου Ιστορίας του Κόμματος για την απόφαση αυτοδιάλυσης της ΚΔ: «Ασφαλώς, οι αιτίες που οδήγησαν στην αυτοδιάλυση της ΚΔ χρειάζεται να μελετηθούν παραπέρα, σε συνάρτηση με τη μελέτη της συνολικής πείρας που προσφέρει η πορεία της ΚΔ. Ωστόσο, μπορούν να διατυπωθούν ορισμένες εκτιμήσεις και να συναχθούν συμπεράσματα. Η απόφαση για τη διάλυση της Διεθνούς, που πάρθηκε στη διάρκεια της εξέλιξης και κορύφωσης του πολέμου, δεν αποτελούσε βήμα προώθησης της εργατικής - λαϊκής πάλης κατά του φασισμού, σε συνάρτηση με πόλεμο κατά της μήτρας που τον γέννησε, του καπιταλισμού. Η απόφαση ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τις αρχές στις οποίες στηρίχτηκε η ίδρυση της Α' Διεθνούς, που συγκροτήθηκε ενώ ακόμα δεν υπήρχαν κομμουνιστικά κόμματα. Βρισκόταν σε αντίθεση με το πνεύμα και το γράμμα του Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος, με την αρχή του προλεταριακού διεθνισμού, αλλά και με τους λόγους που η ίδια η ΚΔ συγκροτήθηκε. Σύμφωνα με τον Λένιν: "Η ΙΙΙ Διεθνής έχει να εκπληρώσει το καθήκον της οργάνωσης των δυνάμεων του προλεταριάτου για την επαναστατική επίθεση ενάντια στις καπιταλιστικές κυβερνήσεις, για τον εμφύλιο πόλεμο ενάντια στην αστική τάξη όλων των χωρών για την πολιτική εξουσία, για τη νίκη του σοσιαλισμού!".

Η απόφαση αυτοδιάλυσης της ΚΔ αποδυνάμωσε άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τις επαναστατικές δυνάμεις και βέβαια δεν αποτέλεσε μέτρο υπεράσπισης της ΕΣΣΔ. Αντίθετα, συντέλεσε να ενισχυθούν περισσότερο οι πιέσεις κάθε αστικής τάξης στα ΚΚ. Κι αυτό, σε μια περίοδο που ο πόλεμος κλόνιζε βαθιά όχι μόνο την ίδια την αστική τάξη, αλλά και την καπιταλιστική ιδιοκτησία, ανάλογα με τις καταστροφές που προκαλούνταν από τις πολεμικές επιχειρήσεις. Δεν προετοίμαζε τα εργατικά κινήματα για αντεπίθεση σε συνθήκες κρίσης της αστικής εξουσίας με τη φασιστική ή άλλη μορφή της, και μάλιστα σε μια φάση που είχε κορυφωθεί το κύρος της ΕΣΣΔ και ο θαυμασμός εκατομμυρίων για τους άθλους που πραγματοποιούσαν ο σοβιετικός λαός και ο Κόκκινος Στρατός και που είχε αυξηθεί σημαντικά η επιρροή και το κύρος σειράς ΚΚ, εξαιτίας του καθοδηγητικού ρόλου τους στον αντιφασιστικό κι εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

Δεν μπορεί να γίνει παραδεκτό ότι η ΚΔ έπρεπε να διαλυθεί προκειμένου να καταρριφθεί η χιτλερική αντικομμουνιστική προπαγάνδα, καθώς και η αντίστοιχη προπαγάνδα όλων των αντιπάλων των ΚΚ, τα οποία χαρακτήριζαν ως ξενοκίνητα.

Η απόφαση υποβάθμιζε την οξύτητα των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων που είχαν οδηγήσει στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για παράδειγμα, τα άμεσα και μακροπρόθεσμα συμφέροντα της αστικής τάξης της Ιαπωνίας στον Ειρηνικό Ωκεανό και στην Ανατολική Ασία, που διακυβεύονταν από τις ΗΠΑ, ήταν αυτά που υποχρέωσαν την Ιαπωνία να μην επιτεθεί ενάντια στην ΕΣΣΔ, αλλά ενάντια στις ΗΠΑ.

Η απόφαση απολυτοποιούσε τις διαφορές στις συνθήκες δράσης των ΚΚ, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζει έως και να εκμηδενίζει εκείνο που ήταν το βασικό και κοινό χαρακτηριστικό για όλα τα ΚΚ: Το γεγονός ότι δρούσαν σε συνθήκες καπιταλισμού, ειδικότερα στις συνθήκες που είχε διαμορφώσει ο παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος.

Εξάλλου, η αναγκαιότητα για την ύπαρξη διεθνούς κομμουνιστικού κέντρου δεν καθορίζεται από τη δύναμη και την ωριμότητα των ΚΚ, αλλά από την ανάγκη, μέσα σε οποιεσδήποτε συνθήκες, να υπάρχει ενιαία επαναστατική στρατηγική των ΚΚ ενάντια στον διεθνή ιμπεριαλισμό. Επομένως, ο ισχυρισμός ότι τα ΚΚ είχαν δυναμώσει και ωριμάσει και ότι γι' αυτόν το λόγο η ΚΔ καθίστατο ξεπερασμένη δεν ευσταθούσε.

Από την άλλη, δεν ήταν σωστό αυτό που έγινε στην πράξη, δηλαδή το Πανενωσιακό ΚΚ (Μπολσεβίκοι) να λειτουργεί άτυπα ως διεθνές κομμουνιστικό κέντρο, όσο και αν ήταν καταξιωμένο, λόγω του ότι καθοδηγούσε τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην ΕΣΣΔ μετά από την πρώτη νικηφόρα Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση και έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο στη συντριβή του φασισμού».

Στην Ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 100 χρόνια της ΚΔ σημειώνεται ακόμη πως «αποτελεί διαφορετικό ζήτημα η διερεύνηση της οργανωτικής μορφής που πρέπει να έχει η ενότητα του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, ο τρόπος λειτουργίας της και βεβαίως πάντα με προϋπόθεση τη διαμόρφωση ενιαίας επαναστατικής στρατηγικής».

Για τις σύγχρονες προσπάθειες στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα

Στο άρθρο του ΤΔΣ της ΚΕ του ΚΚΕ παρουσιάζονται επίσης μια σειρά από δεδομένα που καταρρίπτουν την αντίληψη πως η σημερινή κατάσταση βαθιάς υποχώρησης του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος έχει τη ρίζα της απλώς στην έλλειψη ενημέρωσης.

Ετσι, σημειώνεται πως στις Διεθνείς Συναντήσεις των Κομμουνιστικών κι Εργατικών Κομμάτων (ΔΣΚΕΚ), που ξεκίνησαν με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, αλλά πλέον διεξάγονται με τη συλλογική ευθύνη της Ομάδας Εργασίας τους, μπορούν να λάβουν κάθε χρόνο μέρος πάνω από 120 κόμματα, που είναι ενταγμένα στη λίστα του SOLIDNET. Ολα αυτά τα χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί 21 ετήσιες ΔΣΚΕΚ, όπου τα κόμματα μπορούν να ενημερώσουν για τις θέσεις τους. Ενώ, υπάρχει και η ηλεκτρονική έκδοση του «Ενημερωτικού Δελτίου» (στα αγγλικά) με τα υλικά των Συναντήσεων των ΚΚ. Το 2020, επειδή λόγω της πανδημίας δεν έγινε κατορθωτή η διεξαγωγή της ΔΣΚΕΚ, εκδόθηκε ειδική ηλεκτρονική έκδοση του «Ενημερωτικού Δελτίου», με τις θέσεις των κομμάτων.

Επιπλέον, στη βάση των ΔΣΚΕΚ, λειτουργεί ο κοινός διαδικτυακός τόπος των ΚΚ, με την επωνυμία SOLIDNET (http://www.solidnet.org), την ευθύνη του οποίου έχει το ΚΚΕ, κι όπου τα ΚΚ μπορούν να δημοσιεύσουν ειδήσεις καθώς και τα προγράμματά τους, αποφάσεις της ΚΕ τους, των καθοδηγητικών τους οργάνων, άλλα ντοκουμέντα τους. Για παράδειγμα, τα τελευταία 10 χρόνια πάνω από 16 χιλιάδες υλικά, που έχουν αποσταλεί από τα Κομμουνιστικά κι Εργατικά Κόμματα, έχουν δημοσιευθεί σ' αυτόν τον ιστότοπο. Ενδεικτικά το 2020 δημοσιεύτηκαν 3.338 υλικά, ενώ το 2019 τα διάφορα υλικά ήταν 3.158, σε γλώσσες (αγγλικά, ισπανικά, ρωσικά, αραβικά, πορτογαλικά κ.ο.κ.) που επέλεξαν τα κόμματα να στείλουν στο SOLIDNET, ώστε να δημοσιευθούν.

Επιπλέον, στη βάση του SOLIDNET λειτουργεί επιπρόσθετα το σύστημα γρήγορης αμοιβαίας πληροφόρησης των ΚΚ. Μέσω αυτού του συστήματος, πάνω από 500 συνδρομητές, κυρίως ΚΚ, οι εφημερίδες και τα άλλα ΜΜΕ τους, καθώς και στελέχη τους, λαμβάνουν με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο σε καθημερινή βάση ό,τι έχουν επιλέξει να δημοσιοποιήσουν εκείνη τη μέρα μέσω του SOLIDNET τα διάφορα ΚΚ όλου του κόσμου.

Οχι τυχαία, τόσο το 2019, όσο και το 2020, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται το SOLIDNET για να ενημερωθούν. Ετσι το 2020 τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως την ιστοσελίδα του SOLIDNET επισκέφτηκαν άνθρωποι από 161 χώρες (176 το 2019), δηλαδή από πολύ περισσότερες χώρες απ' ό,τι είναι τα Κομμουνιστικά κι Εργατικά Κόμματα, που έχουν ενταχθεί στη λίστα του SOLIDNET, ακόμη και από αυτές τις χώρες που δεν υπάρχουν ακόμη καθόλου ΚΚ.

Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε, πως σήμερα, σε αντίθεση με πριν 20-30 χρόνια, ένας σημαντικός αριθμός κομμάτων έχουν τις δικές τους κομματικές ή ενημερωτικές σελίδες, όπου ο καθένας που θέλει μπορεί να αντλήσει πληροφορίες. Ετσι το ΚΚΕ έχει την κομματική ιστοσελίδα του, https://www.kke.gr, στα Ελληνικά και σε ακόμη δέκα γλώσσες, ενώ όσοι γνωρίζουν Ελληνικά μπορούν σε καθημερινή βάση να ενημερώνονται από την ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας του https://www.rizospastis.gr και του ενημερωτικού πόρταλ του - https://www.902.gr, ή του πολιτικού θεωρητικού περιοδικού του, της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» - https://www.komep.gr.

Το άρθρο του ΤΔΣ της ΚΕ του ΚΚΕ σημειώνει πως «σαφώς και στα ζητήματα της πληροφόρησης πολλά μπορούν να γίνουν ακόμη, αλλά το πρόβλημα της σημερινής αρνητικής κατάστασης δεν βρίσκεται στο ζήτημα της πληροφόρησης και της ενημέρωσης».

Αρθρο του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ