Το «ρο» του Γρηγόρη και οι επιλογές του Μίκη

1966. Δισκογραφική εταιρεία Columbia. Studio1. Θυμάμαι…

Τον Παγκόσμιο Μίκη μας. Με τ’ ανοιχτά του- φτερούγες αετού, φτερούγες αρχαγγέλου. Μαζί.- χέρια. Nα λέει αφοπλιστικά… στον κορυφαίο Έλληνα ηχολήπτη. Tον Μέγιστο Νίκο Κανελλόπουλο (Επιτάφιος, Πασχαλιές μεσ’ απ’ την νεκρή Γή, Άξιον Εστί, Ρωμιοσύνη…). Tης Columbia. Για το μούδιασμά του στην… περίεργη εκφορά του «ρο» στη λέξη «ρακί» από τον Γρηγόρη. Τον Μπιθικώτση. Στην Ηχογράφηση της «Ρωμιοσύνης» μας. Του δικού μας Γιάννη Ρίτσου. «Νίκο προχώρα…»

Αλλά καλύτερα διαβάστε το κείμενο που έγραψα στο βιβλίο μου «Με αφορμή την Columbia- Η βιομηχανία της δισκογραφίας στην Ελλάδα κατά τον 20^ο αιώνα» (εκδόσεις ΚΨΜ), στην σελ. 293, με τίτλο «Το «ρο» του Γρηγόρη», και θα καταλάβετε ακριβώς το γιατί… γράφεται το παρόν.

Το ρο του Γρηγόρη

Στο studio Ι ο Μίκης Θεοδωράκης «έγραφε» τη Ρωμιοσύνη του, τη δικιά του και του μεγάλου μας Γιάννη Ρίτσου. Ήτανε αργά απόγευμα…

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης έτοιμος να «μεταλάβει» το αίμα και το σώμα της Ελλάδας. Μια κίνηση του Μίκη, και ο Γρηγόρης να ενώνει ουρανούς και θάλασσες. Σιγή… αγία σιγή. Κανείς δεν αναπνέει, μόνο ακούει. «Κεράσανε ρακί το θάνατο στο καύκαλο του παππούλη τους».

Ο Μπιθικώτσης τελειώνει. Όλοι χειροκροτούν. Ο Νίκος, ο καλός o Νίκος Κανελλόπουλος, ο Μίκης, όλοι.

Αρχίζει η ακρόαση. Και ακολουθεί αμέσως μια μικρή παγωμάρα. Στη φράση «κεράσανε ρακί», το ρο στο «ρακί» είναι «φαγωμένο» (προσέξτε το και σήμερα).

Τι θα γίνει τώρα;

Ο Γρήγορης θέλει να το ξανατραγουδήσει.

Όμως ο Μίκης…

Σηκώνεται, ακούει μέσα από τη φωνή του Γρηγόρη τους χτύπους που κάνουν οι καρδιές όλων των αποφασισμένων και αποφασίζει. Να μείνει έτσι.

«Ποτέ κανείς δεν θα πει το τραγούδι όπως το είπε τώρα ο Γρηγόρης... Νίκο, προχώρα».

Έτσι ευτυχήσαμε όλοι να έχουμε αυτήν τη Ρωμιοσύνη σήμερα, έστω και αν το ρο στο «ρακί» είναι «φαγωμένο».

Μήπως θέλετε άλλη μια απόδειξη ότι οι δίσκοι ήτανε τότε χειροποίητοι;

Και είναι, τώρα, κάτι πολύ παρά πάνω από φανερό, πως έτσι όπως- με πολύ καρδιά και με πολύ μυαλό- αποφάσισε, τότε, ο Μίκης για το ωραίο «ρο» του Γρηγόρη, έτσι και τον δέοντα χρόνο θα ακολουθούσε… αυτή ακριβώς η επιστολή του προς τον Γ.Γ. του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα. Και με αυτό, ακριβώς, το περιεχόμενο. Μιάς και η «μεγάλη τέχνη (αυτό… πρέπει να το γνωρίζουμε…) είναι πάντα πολιτική»

Και ο Μίκης… το ήξερε αυτό καλά. Και ήξερε και το χρόνο… και τη στιγμή. Που θα έβαζε τα πράματα στη σωστή τους θέση. Μακράν ψιθύρων μικρόψυχων.

Προμηθέας, Σπάρτακος, Διόνυσος, και Ιησούς. Αυτός… ο Μίκης.

Και είναι εδώ, που έρχεται, τώρα, να σταυροδεθεί, και ο λόγος της γραφής μου να αιτιολογηθεί, η μικρή απόφαση του για το ωραίο «ρο» του Γρηγόρη της αρχής, με τις μεγάλες στερνές του αποφάσεις.

Σαφές… και συνεπές.

Έτσι και πορεύτηκε η Ελλάδα μαζί του. Έτσι και Αυτός… πορεύτηκε μαζί της.

Αυτός… ο Μίκης.

Νυν, Νυν, Νυν και Αεί… Αιέν και Αιέν και Νύν…

Η «ουσία» της παρακαταθήκης του… Δρόμος-ευχαριστούμε Μίκη-χρέους.

Δημήτρης Φεργάδης Συνταξιούχος. Ιστορικό στέλεχος της βιομηχανίας της Δισκογραφίας σε Columbiaκαι ΜΙΝΟΣ-ΕΜΙ. Συγγραφέας του βιβλίου «Με αφορμή την Columbia- Η βιομηχανία της δισκογραφίας στην Ελλάδα κατά τον 20^ο αιώνα. Εκδόσεις ΚΨΜ

 

Στίχοι: Γιάννης Ρίτσος

Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης

Μπήκαν στα σίδερα

Mπήκαν στα σίδερα και στη φωτιά,
κουβέντιασαν με τα λιθάρια,
κεράσανε ρακί το θάνατο
στο καύκαλο του παππουλή τους

Στ’ Aλώνια τα ίδια αντάμωσαν το Διγενή
και στρώθηκαν στο δείπνο
κόβοντας τον καημό στα δυο
έτσι που κόβανε στο γόνατο
το κριθαρένιο τους καρβέλι.