Εκτεταμένη παρέμβαση μονοπωλίων της τεχνολογίας και με άμεσο τρόπο

 ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ

 Δεν είναι μόνο η συμμετοχή των ρωσικών μονοπωλίων στην παραγωγή των όπλων που χρησιμοποιούνται στον πόλεμο στην Ουκρανία, ή το φαγοπότι για το οποίο ετοιμάζεται το ρωσικό κεφάλαιο όλων των οικονομικών κλάδων, εφόσον μετά τον πόλεμο αποσπάσει από το ουκρανικό κεφάλαιο περιοχές για εκμετάλλευση.

Δεν είναι μόνο η συμμετοχή των ομίλων της Δύσης, που κερδοφορούν από τις παραγγελίες για παραγωγή νέων όπλων, καθώς καταναλώνονται αυτά που στέλνουν οι χώρες τους στην Ουκρανία, ή το φαγοπότι που ετοιμάζουν μετά τον πόλεμο στο πλαίσιο της ανοικοδόμησης της χώρας αυτής. Πάντα ο προσεκτικός παρατηρητής μπορούσε να διακρίνει την κινητήρια δύναμη πίσω από τους πολέμους του 20ού και του 21ου αιώνα τα μονοπώλια, είτε αυτά λέγονταν «Thyssen», «Siemens», «Krupp» κ.λπ. και στήριζαν τους ναζί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, είτε λέγονταν «Boeing», «Raytheon», «Northrop Grumman» κ.λπ. στους πολέμους των ΗΠΑ, τις τελευταίες δεκαετίες. Οι κυβερνήσεις των καπιταλιστικών κρατών δεν είναι παρά οι πολιτικοί εκπρόσωποι του κεφαλαίου, που ασκούν την αστική εξουσία προς όφελός του.

Σε αυτόν τον πόλεμο, όμως, υπάρχει μια πιο άμεση, πιο ορατή παρέμβαση στο πλευρό Ουκρανίας - ΝΑΤΟ αρκετών δυτικών ομίλων, που κινούνται (προς το παρόν ίσως) σε σφαίρες δραστηριότητας όχι άμεσα σχετιζόμενες με την κερδοφορία από τον πόλεμο, αν εξαιρέσει κανείς τα μακροπρόθεσμα οφέλη για όλα τα δυτικά μονοπώλια που θα είχε μια συντριπτική ήττα της Ρωσίας, η οποία θα άνοιγε τον δρόμο για εκμετάλλευση από μέρους τους των φυσικών πόρων της αχανούς χώρας. Ειδικότερα υπάρχει μια πολύ ορατή παρέμβαση των τεχνολογικών ομίλων του διαδικτύου και των τηλεπικοινωνιών, που συχνά συνοδεύεται και από μικρή ζημιά γι' αυτά, καθώς ο αντίπαλος παίρνει αντίμετρα. Ζημιά υπέστησαν βέβαια και οι μη τεχνολογικοί όμιλοι (π.χ. αλυσίδες στον επισιτισμό, στην ένδυση κ.τ.λ.), που αποσύρθηκαν από τη ρωσική αγορά καταδικάζοντας την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αλλά τι είναι μια μικρή ζημιά μπροστά στην προσδοκία μεγάλων κερδών; `Η την αποφυγή μεγαλύτερης ζημιάς, από τον εμπορικό πόλεμο των αντιπάλων ομίλων, στο όνομα της μη στοίχισης απέναντι στον εχθρό.

Βία

Λίγο μετά την έναρξη των εχθροπραξιών, η «Meta», ο όμιλος στον οποίο ανήκουν το Facebook και το Instagram, ανακοίνωσε ότι οι χρήστες αυτών των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης θα επιτρέπεται να καλούν σε πράξεις βίας ενάντια στη Ρωσία. Ηταν μια κίνηση χωρίς προηγούμενο, που πλήττει και τα προσχήματα που χρησιμοποιούν αυτά τα ΜΚΔ, για να αποκλείουν μη αρεστό περιεχόμενο, επειδή σχετίζεται με βία (π.χ. βία των κρατούντων ενάντια στον λαό, επαναστατική βία κ.ο.κ.). Η Ρωσία φυσικά πήρε αντίμετρα και απέκλεισε την πρόσβαση στο Instagram στο εσωτερικό της χώρας και αργότερα και την πρόσβαση στο Facebook, απαγορεύσεις που στοίχισαν 2 δισεκατομμύρια στη «Meta», από απώλεια διαφημιστικών εσόδων.

Μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία, η συμμετοχή τεχνολογικών εταιρειών του διαδικτύου στη γεωπολιτική γινόταν έμμεσα, π.χ. από την αποδοχή προς ενοικίαση στην πλατφόρμα της Airbnb σπιτιών εποίκων στην παλαιστινιακή Δυτική Οχθη, ή ακολουθώντας τις αποφάσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ, όπως η παροχή υπηρεσιών ίντερνετ στο Ιράν από τη «SpaceX», μετά τη μερική άρση των αμερικανικών κυρώσεων προς τη χώρα αυτή. Τώρα υπάρχουν και πράξεις άμεσης συμμετοχής στον πόλεμο τέτοιων ομίλων, που το οικονομικό μέγεθος ορισμένων ξεπερνά το ΑΕΠ πολλών χωρών του κόσμου. Με αυτή την έννοια, όπως δήλωσαν άλλωστε και Ρώσοι αξιωματούχοι, οι συγκεκριμένες εταιρείες γίνονται νόμιμος στόχος.

Διαδίκτυο

Οταν άρχισε ο πόλεμος, η Ρωσία έσπευσε να καταλάβει κρίσιμες υποδομές, όπως το πυρηνικό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής στη Ζαπορίζια, που παρήγαγε το ένα πέμπτο της ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Κατέστρεψε επίσης μεγάλο μέρος του εξοπλισμού των ουκρανικών διαδικτυακών παρόχων. Ομως, λίγες μέρες μετά την έναρξη του πολέμου, το αμερικανικό διαστημικό μονοπώλιο «SpaceX», του Ιλον Μασκ, άρχισε να παρέχει δορυφορικές υπηρεσίες ίντερνετ στην ουκρανική κυβέρνηση, επιτρέποντας στο Κίεβο να διατηρήσει κρίσιμες επικοινωνιακές δυνατότητες μεταξύ στρατιωτικών και κυβερνητικών υπηρεσιών. Εως τον Οκτώβρη του 2022, το κόστος για τη «SpaceX» πλησίαζε τα 100 εκατομμύρια, αλλά η σχετική γκρίνια της εταιρείας για το κόστος αυτό αντιμετωπίστηκε τελικά με παρέμβαση της κυβέρνησης των ΗΠΑ.

Ο Ιλον Μασκ πρόσφατα προχώρησε και σε μια άλλη επιχειρηματική κίνηση με πολιτικές προεκτάσεις, όχι μόνο μέσα στις ΗΠΑ, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο, την αγορά του Twitter. Δεν μπορεί να ξέρει κανείς αν το ενδιαφέρον αυτού του ομίλου για το Twitter προϋπήρχε ή αν επηρεάστηκε και από την εκστρατεία προσέλκυσης τεχνολογικών εταιρειών στο πλευρό της Ουκρανίας, που πραγματοποίησε στις ΗΠΑ ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης της χώρας, Μιχαΐλο Φέντοροφ. Αυτός πάντως είχε δηλώσει μεταξύ άλλων ότι το Twitter έχει γίνει ένα «εργαλείο για την καταστροφή της ρωσικής οικονομίας». Η εκστρατεία του είχε απτά αποτελέσματα πέρα από την παροχή τεχνολογικού εξοπλισμού, καθώς λίγο αργότερα η «Alphabet», δηλαδή ο όμιλος του Google, διέκοψε κάθε διαφημιστική δραστηριότητα στη Ρωσία, η «Apple» απαγόρευσε από το οικοσύστημά της το VK, το μεγαλύτερο ΜΚΔ της Ρωσίας, και πάρθηκαν μια σειρά από άλλα μέτρα για την άσκηση «ψηφιακής» πίεσης στη Ρωσία.

Κι ενώ τα κορμιά συνέχιζαν να πέφτουν στα ουκρανικά μέτωπα ένθεν κακείθεν, το λόμπινγκ της Ουκρανίας για συμμετοχή των μεγάλων ομίλων του διαδικτύου στο πλευρό της συνεχίστηκε, με την ομάδα DigitalEurope, στην οποία συμμετέχει και η «Amazon», να καλεί την ΕΕ να δωρίσει τεχνολογικό εξοπλισμό στην Ουκρανία. Βεβαίως, η προσπάθεια αποκλεισμού της Ρωσίας από κάποιες διαδικτυακές πλατφόρμες δεν είχε αποτέλεσμα το ολικό μπλακάουτ. Εμφανίστηκαν νέες ρωσικές εναλλακτικές, όπως το Rossgram, στη θέση του Instagram.

Δορυφόροι

Κρίσιμης σημασίας για τη στρατιωτική αντίδραση της Ουκρανίας ήταν και η παροχή δορυφορικών φωτογραφιών, που έδειχναν την ανάπτυξη των ρωσικών στρατιωτικών μονάδων, από το καναδικό μονοπώλιο MDA (με έγκριση της καναδικής κυβέρνησης) και άλλες επιχειρήσεις που έχουν τέτοια δυνατότητα, πέρα φυσικά από τις ανάλογες πληροφορίες που έδιναν οι κρατικές υπηρεσίες των ΗΠΑ και πιθανότατα και των ευρωπαϊκών χωρών. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, μόνο η Ρωσία είχε δυνατότητα να βλέπει την ανάπτυξη των μονάδων του αντιπάλου της, καθώς είναι μια από τις λίγες χώρες που έχουν διαστημικές δυνατότητες.

Μένει να φανεί κατά πόσο μεγάλοι τεχνολογικοί όμιλοι άρχισαν να παρεμβαίνουν με άμεσο και εμφανή τρόπο στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους για το ξαναμοίρασμα του κόσμου, ώστε να εξυπηρετήσουν ιδιαίτερα δικά τους συμφέροντα και γεωπολιτικούς στόχους, ή το κάνουν σε συντονισμό με τις κυβερνήσεις των χωρών όπου εδρεύουν. Αν συμβαίνει το πρώτο, τότε η στήριξη κρατών σε τέτοιους ομίλους, π.χ. για την εξασφάλιση υπηρεσιών διαδικτύου, τα εκθέτει στον επιπρόσθετο κίνδυνο των ιδιαίτερων διαθέσεων και σκοπεύσεων των ομίλων αυτών. Για κάποιους από αυτούς τους ομίλους, η απόσταση που μένει να διανυθεί έως τη συμμετοχή στους πολέμους και με όπλα, που θα παράγουν οι ίδιοι - πιθανώς τεχνολογικά προηγμένα (ρομπότ, αυτόνομα συστήματα με τεχνητή νοημοσύνη κ.ο.κ.) - είναι μικρή. Για παράδειγμα ο όμιλος του Ιλον Μασκ διαθέτει ήδη, εκτός από την «Tesla» που κατασκευάζει ηλεκτρικά αυτοκίνητα και το Twitter, τη «SpaceX», με εκτεταμένες διαστημικές δυνατότητες, αλλά και μικρότερες εταιρείες, όπως η «Neuralink», που ερευνά τρόπους άμεσης διασύνδεσης του εγκεφάλου με εξοπλισμό, μέσω της εμφύτευσης σε αυτόν ηλεκτρονικών κυκλωμάτων για αντιμετώπιση αναπηριών (τουλάχιστον καταρχήν).

Τα μονοπώλια, είτε παραδοσιακά, είτε νέας τεχνολογίας, ενδιαφέρονται για την κερδοφορία τους, τόσο διά μέσου της κρατικής αστικής εξουσίας όσο και απευθείας. Οι λαοί πρέπει να κοιτάξουν το δικό τους συμφέρον, που είναι αντίθετο με των ομίλων.

Επιμέλεια:
Σταύρος Ξενικουδάκης
Πηγές: «Scientific American», www.nasa.gov