Λόρδος Μπάιρον

(κι οι πράκτορες του Μέτερνιχ)

ΕΚΑΤΟΝ εβδομήντα χρόνια πέρασαν, από τότε, που στις 9/21 τ' Απρίλη 1824 πέθανε στο πολιορκημένο Μεσολόγγι ο Μπάιρον. Τα «Ελληνικά Χρονικά», η εφημερίδα, της οποίας εκδότης ήταν ο φιλέλληνας γιατρός και δημοσιογράφος Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ και τυπογράφοι ο Π. Πατρίκιος (στα πρώτα φύλλα, το 1824) κι ο Δημ. Μεσθενεύς, έπειτα ως το τέλος, κυκλοφορούσε το 29ο φύλλο της μ' ένα βαρύ πένθιμο ολοσέλιδο περιθώριο, αναγγέλλοντας το θάνατο του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι. Δεν πρόλαβε να ζήσει εκεί, παρά 100 περίπου μέρες. Η πολιορκημένη πολιτεία τον καρτερούσε και τον υποδέχτηκε με ενθουσιασμό τα Χριστούγεννα του 1823, για να τον κηδέψει με θρήνους, μέρες Λαμπρής, το 1824.

ΟΛΑ αυτά τα επετειακά, καθώς και η διημερίδα, που οργάνωσε την περασμένη βδομάδα η Επιτροπή για την Προστασία της Κληρονομιάς του Βύρωνα, μου φέρνουν στο νου μια συζήτηση, που είχαμε με τον αξέχαστο συναγωνιστή, τον ΕΠΟΝίτη, εθνοσύμβουλο Ηπείρου Λέανδρο Βρανούση (Λ. Β.), που τόσο νωρίς έφυγε για πάντα.

ΘΥΜΑΜΑΙ πως ήταν το 1965 κι ο Λ. Β. είχε τότε πρόσφατα γυρίσει από τη Βιέννη, όπου είχε πάρει μέρος στο ΙΒ` Διεθνές Συνέδριο Ιστορικών Επιστημών. Είχαμε μαζί μια μακρινή συντροφική γνωριμιά από τις αίθουσες της Φιλοσοφικής Σχολής, το Ιστορικό Σπουδαστήριο, αλλά και στον Οίκο του Φοιτητή, στης Κατοχής τα πρώτα χρόνια. Δε χρειάστηκαν παρά λίγες μόνο λέξεις, για να πει επιγραμματικά πως μια μικρή έρευνά του, στα Κρατικά Αρχεία της Βιέννης, είχε αποκαλύψει το φάκελο του Βύρωνα και τις μυστικές εκθέσεις, που είχαν στείλει στον Μέτερνιχ οι πράκτορές του για κάθε κίνηση και δραστηριότητα του Μπάιρον κατά την κάθοδό του (το 1823) στην Ελλάδα και ιδιαίτερα για τις δραστηριότητες, που ανέπτυξε τότε στο Μεσολόγγι.

ΟΙ ΧΑΦΙΕΔΕΣ της Ιερής Συμμαχίας και του τότε «πλανητάρχη» Μέτερνιχ, με βασικά σημεία εξόρμησης τα Ιόνια Νησιά που βρίσκονται στην εξουσία των Αγγλων, παρακολουθούν και καταγράφουν τα πάντα για το Βύρωνα στις εκθέσεις τους, οι οποίες απευθύνονται στον Μέτερνιχ. Σε μια απ' αυτές διαβάζουμε: «...Στο Μεσολόγγι ο Μπάιρον έγινε δεκτός με θερμές εκδηλώσεις... Αρχισε με τον συνταγματάρχη Στάνχοπ και άλλους ξένους αξιωματικούς τη στρατιωτική οργάνωση της περιοχής... Οι εδώ (στα Επτάνησα) Αγγλοι φιλέλληνες δραστηριοποιούνται υπέρ των επαναστατών... Ανάμεσα στους Ελληνες υπάρχουν διχοστασίες, αλλά ένα υψηλότερο πατριωτικό πνεύμα κυριαρχεί...».

ΜΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ έκθεση, 13 ολόκληρες σελίδες, μια «κατασκοπολογία», φυσικά, της εποχής, συχνά μυθεύματα κι αποκυήματα νοσηρής φαντασίας, που, γράφοντας από τη Ζάκυνθο, αναφέρει στον Μέτερνιχ πως «ο άνθρωπος, ο Μπάιρον, με την τόση δολιότητα χάθηκε από προσώπου της γης... ψιθυρίστηκε πως ο θάνατός του οφείλεται σε δηλητήριο... οι δικές μου έρευνες με πείθουν απόλυτα ότι η ελληνική πολιτική ήταν αναγκασμένη ν' απαλλαγεί από ένα τέτοιο κακοηθέστατο υποκείμενο...». Και συμπληρώνει: «...Τον δηλητηρίασαν με οξείδιο του χαλκού, το οποίο σε 24 ώρες τού έφερε ισχυρούς σπασμούς με πόνους στο στήθος, στα πλευρά και την πλάτη...».

ΣΙΚΕΛΟΣ παπάς ο συντάκτης της δεύτερης αυτής έκθεσης με πλούσια δράση (Σικελία, Νεάπολη, Τύνιδα, Μάλτα, Γιάννενα), υπηρετώντας και προδίδοντας όλους, που, στην έκθεσή του, υποστήριξε κυνικά πως ο Μπάιρον δολοφονήθηκε κι ότι οι δολοφόνοι «απήλλαξαν την ανθρωπότητα από ένα κάθαρμα...». Δείχνει ακόμη απόλυτη βεβαιότητα πως τα γραφόμενά του θα ήταν ευάρεστα στους πάτρωνές του. Και φανερώνει, επίσης, ότι μια τέτοια σατανική ιδέα, ν' απαλλάξουν την ανθρωπότητα από την ενοχλητική παρουσία του Μπάιρον, υπήρχε ήδη στην καταχθόνια σκέψη και στα ενδεχόμενα σχέδια των σκοτεινών δυνάμεων της εποχής... Μ' αυτά τα λόγια, ολοκληρώνει ο Λ. Βρανούσης την παρουσίαση για τη δράση των κατασκόπων του Μέτερνιχ για τον Μπάιρον, που δημοσιεύτηκε στο αφιερωματικό τεύχος 1.127 του περιοδικού «Νέα Εστία» το 1974. Αλλά για τον Λέανδρο Βρανούση, τον «Βενιαμίν» εθνοσύμβουλο της ΕΠΟΝ και τη μεγάλη, την ξεχωριστή προσφορά του στα γράμματα και τον αγώνα, πρέπει να ξαναγυρίσουμε.

Του
Νίκου ΚΑΡΑΝΤΗΝΟΥ ¨Ρ" 21/4/2002

Εις τον θάνατον του Λόρδου Μπάιρον

«Λευτεριά για λίγο πάψε
Να χτυπάς με το σπαθί.
Τώρα σίμωσε και κλάψε
Εις του Μπάιρον το κορμί.

Άκου Μπάιρον, πόσον θρήνον
κάνει, ενώ σε χαιρετά
η Πατρίδα των Ελλήνων
κλαίγε, κλαίγε, Ελευθεριά».

....

Διονύσιος Σολωμός